61
Respublikada milli v
ə dünya əhəmiyyətli
elmi nəşrlərin zəngin
fondlarına malik universal təmayüllü ən iri aparıcı elmi kitabxana olan AMEA
M
ərkəzi Elmi Kitabxanası elektron katoqların yaradılması işinə 2000-ci ilin
əvvəllərindən başlamışdır. Belə ki, 2000-ci ildə kitabxana Açıq Cəmiyyət
İnstitutu Soros Fondunun ayırdığı qrant vəsaiti hesabına kompüter və ofis
avadanlığı ilə təchiz olunmuş, 2001-ci ildə isə kitabxananın İNTERNET
şəbəkəsinə çıxışı təmin edilmişdir.
2002-ci ild
ə kitabxanada aparılan struktur dəyişiklikləri nəticəsində
«Kitabxana prosesl
ərinin avtomatlaşdırılması» şöbəsi yaradılmışdır. Şöbənin
ilk işi kitabxananın 3 dildə veb-səhifəsinin hazırlanması və istifadəçilərə
t
əqdim olunması olmuşdur.
2003-cü ild
ə AMEA Nizamnaməsinin 5-ci maddəsinin 54-cü bəndinə
əsasən kitabxanaya elmi statusun verilməsi kitabxananın fəaliyyətinə təsir
göst
ərən mühüm bir amil oldu.
Bununla əlaqədar olaraq, kitabxanada
oxuculara kitabxana v
ə biblioqrafik-informasiya xidmətinin səviyyəsinin
yüks
əldilməsi istiqamətində işlər aparıldı.
Kitabxananın fəaliyyətinin səmərəliliyini artırmaq və onu prioritet
istiqam
ətlərə yönəltmək məqsədi ilə elə həmin il "Mərkəzi Elmi Kitabxanada
kitabxana-biblioqrafiya prosesl
ərinin avtomatlaşdırılmasının
əsas
istiqam
ətlərinin təxmini planı" hazırlanmış və bu plan üzrə 3 istiqamətdə iş
aparılmışdır:
Bunlar aşağıdakılardır:
1.Komplektl
əşdirmə istiqamətində-kitabxanaya daxil olan sənədlər
(kitab,
dövri m
ətbuat, qəzet, dissertasiya, avtoreferat, CD-ROM və b.) xüsusi
proqram
əsasında kompüterə daxil edilmiş-sənədlərin akt-uçotu həyata
keçirilmişdir. Bu proqram komplektləşdirmənin gedişatının və nəticələrinin
statistik uçotu, s
ənədlərin müxtəlif parametrlərə axtarışı və təhlilinin təmin
olunması məqsədi ilə yaradılmışdır.
2.Elektron
kataloqun ya
radılması istiqamətində -“Gələcək naminə”
t
əşkilatı ilə MEK-ın birgə layihə çərçivəsində kitabxananın Azərbaycan
dilind
ə ədəbiyyat fondunun elektron kataloqunun yaradılması üzrə nəzərdə
tutulmuş işə başlanılmışdır.
Qeyd ed
ək ki, 2003-cü ildə bu elektron kataloqa cari ədəbiyyat daxil
edilirdi v
ə növbəti ildə bu proqram üzrə təxminən 100000-ə qədər kitabın
retrokonversiya yolu il
ə elektron kataloqun məlumat bazalarına daxil edilməsi
planlaşdırılırdı.
3. Oxuculara kitabxana xidm
əti istqamətində- kitabxana biblioqrafik-
informasiya xidm
əti istiqamətində xüsusi proqram vasitəsilə oxucuların
elektron kartotekasının elektron kartotekasını hazırlamışdır. Bu proqram
abonentl
ərin (KAA daxil olmaqla) qeydiyyatının və uçotunun
müxtəlif
62
parametrl
ərlə axtarışını, verilən və qaytarılan ədəbiyyatın qeydiyyatını, borclu
olan oxucuların avtomatlaşdırılmış nəzarətini və s. həyata keçirirdi.
2003-2004-cü ild
ə kitabxana proseslərinin avtomatlaşdırlması üçün
müvafiq şöbə tərəfindən «Kitabxana» adlı proqram təminatı hazırlanaraq
MEK-d
əki ənənəvi proseslərin avtomatlaşdırılması və elektron kataloqun
yaradılması işinə tətbiq olundu. Proqram beynəlxalq standartlara uyğun
olmasa da, elektron resursların formalaşdırmasına və istifadəsinə,
eləcə də
kitabxanada
avtomatlaşdırılmış
informasiya
axtarış
sistemlərinin
formalaşmasına təkan verdi.
2005-ci ild
ə kitabxana İRBİS-64 avtomatlaşdırılmış kitabxana
informasiya sisteminin «Web-Çitatel» (Z 39.50 komponenti il
ə) modulun əldə
edilm
əsi üçün «Elektron kitabxanalar və yeni informasiya texnologiyalarının
hazırlanması və istifadəçiləri Beynəlxalq Assosiasiyası» (Assoüiaüiə
GBNİT) ilə müqavilə bağladı. Bununla əlaqədər
kitabxanada həmin sistemin
n
əzəri və təcrübi məsələləri ilə bağlı təlim kursları keçirildi. 70-dən çox
kitabxanaçı təlim kurslarına cəlb olundu.
Artıq 2006-cı ildə AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanası və Elmi-Tədqiqat
Mü
əssisələri kitabxana şəbəkəsinin Avtomatlaşdırılmış İnteqrasiyalı
Kitabxana Sisteminin yaradılması proqramı hazırlanmış, həmin proqrama
əsasən şəbəkə kitabxanalarının əməkdaşları üçün «İRBİS-64» avtomatlaşdırıl-
mış kitabxana-informasiya sisteminin tədrisi təşkil olunmuşdur. Bundan sonra
proqramda n
əzərdə tutulmuş digər işlər-«İRBİS-64» avtomatlaşdırılmış
kitabxana-informasi
ya sisteminin şəbəkə kitabxanalarında yerləşdirilməsi və
ona n
əzarət həyata keçirildi.
2007-ci il aprelin 20-d
ə dövlətimizin başçısı cənab İlham Əliyev
t
ərəfindən imzalanmış «Azərbaycanda kitabxanaların fəaliyyətinin yaxşılaşdı-
rılması haqqında» sərəncamdan sonra kitabxana dünya informasiya
inqteqrasiyanın təmin edilməsi məqsədi ilə öz qarşısında konkret vəzifələr
mü
əyyənləşdirdi (2.
866-868).
S
ərəncamın 1.3 bəndinə (Ölkənin iri kitabxanalarının elektron kataloqu
v
ə elektron kitabxanasının müasir standartlar səviyyəsinə qaldırılması və onun
bazasında «Azərbaycan ədəbiyyatının virtual kitabxanası»nın oxucuların tam
istifad
əsinə verilməsi) əsasən AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanasının elektron
kataloqu v
ə elektron kitabxanasının müasir standartlar səviyyəsinə
qaldırılması, kadrlarla iş prosesinin yaxşılaşdırılması, beynəlxalq əlaqələrin
ge
nişləndirilməsi, kitab mübadiləsinin artırılması, mövcud olan qiymətli,
nadir,
tarixi n
əşrlərin qorunması, bərpası, respublika səviyyəli səyyar və
ənənəvi sərgilərin keçirilməsi işinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı «Tədbirlər
planı» hazırlanıb AMEA Rəyasət Heyətinə təqdim olundu.
2007-ci ilin ön
əmli hadisələrindən biri də kitabxananın veb səhifəsinin
Birl
əşmiş Millətlər Təşkilatının “Avard” mükafatına layiq görülməsi oldu.