72
R.Əhmədzadə, Ə.Elbrus, Ə.Əhməd, D.Gədəbəyli, Balasadıq, R.Nuray,
Ş.Salmanov, Ağasəfa, Ş.Rza, Ə.İncəli, M.Şükür, M.İsgəndərzadə, Ş.Aslan,
M.Kazım, Ə.Saləddin, H.Mahmud, M.Əliyeva, A.Abdullazadə, S.Səxavət,
Rübail, Ə.Fərzəli, Ə.Rza, H.Rzayeva, F.Şimşək, Ş.Dəlidağ, A.Vəfalı, Q.Əziz,
Ə.Muxtar, A.Rəsul, O.Şamil, Z.Ağayeva, A.Kəmalə, Z.Mahmudov,
T.Şahdağlı, V.Yusif, Q.Cahani, Mənzərə, M.Qudyalçaylı, Ə.Muradxanlı,
M.Fitr
ət,
Rafiq Musa, A.Arabaçı, S.Şeyda, S.Sərvi və b. [8, 277].
O, özünün
ədəbi yaradıcılığında bir neçə istiqamətdə müvəffəqiyyət
əldə etmişdir. Xüsusilə uşaq ədəbiyyatı və tərcümə ədəbiyyatı sahəsində onun
nailiyy
ətləri olduqca böyükdür. O, respublikamızda edilən uşaq dövri mətbuatı
il
ə sıx əlaqədə olması onun ədəbi yaradıcılığına daha da güclü təsir etmiş və
müxt
əlif xalqların görkəmli uşaq ədəbiyyatı yazıçılarının əsərlərini ana
dilimiz
ə tərcümə etmiş və çapdan buraxmışdır. Bu mənada İlyas Tapdıq özünü
peşəkar uşaq ədəbiyyatı tərcüməçisi kimi tanıda bilmişdir. Robert Bernis, Yan
Raynis, Fyodor Tutçev, Abay Kunanbayev, Lesya Ukrainka, Mixail Stelmax,
Mixail Zoşşenko, E.Mejelaytis, Aybek, Uyğun, Zülfiyyə, Valentin Berestov,
Kayum Tanrıquliyev və başqa görkəmli şair və yazıçılardan etdiyi tərcümələr
Az
ərbaycan oxucusunun, xüsusilə uşaq və gənclərin sevimli kitablarıdır [8,
277-278].
Ar
aşdırmalar göstərir ki, İlyas Tapdıq öz ədəbi yaradıcılığı və
t
ərcüməçilik fəaliyyəti ilə Azərbaycan kitabını zənginləşdirmiş, kitab nəşri
m
ədəniyyətinin inkişafında böyük rol oynamışdır. Onun redaktə etdiyi
kitabları əsasən üç qrupa bölmək olar: 1) Tərcümə ədəbiyyatı; 2) Uşaqlar
ədəbiyyatı; 3) Şeirlər və nəsr əsərləri.
H
əmçinin, Azərbaycanda redaktor fəaliyyəti araşdırılarkən
məlum olur
ki, İlyas Tapdıq ən məhsuldar redaktorlardan biridir və o, fəaliyyəti dövründə
çox sayda
əsərləri tərcümə etmiş və kitablar, kitabçalar şəklində çapdan
buraxmışdır. Onun “Gənclik” nəşriyyatında redaktor kimi işləməsi İlyas
Tapdığın peşəkar redaktora çevrilməsinə də güclü təsir göstərmişdir. Təkcə,
bel
ə bir faktı göstərə bilərik ki, 800-ə qədər şeir, hekayə və tərcümə kitablarını
redakt
ə etmişdir [8, 277-278].
M
əlumdur ki, 1960-cı illərdə “Gənclik” nəşriyyatı Azərbaycan
Dövlət
N
əşriyyatı – “Azərnəşr”lə birləşir. Həmin illərdə İlyas Tapdıq Azərbaycan
Dövl
ət Nəşriyyatı – “Azərnəşr”də bir tanınmış redaktor kimi müxtəlif yazıçı
v
ə şairlərin əsərləri üzərində işləyib onları çapa hazırlayır. Məsələn: İbrahim
K
əbirli “Adsız adam” (Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, 1961), Xəlil Rza
“M
ənim günəşim” (Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, 1963), Hüseyn
Hüseynzad
ə “Torpaq eşqi” (Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, 1964), Məmməd
İbrahim “Anamdan yadigar nəğmələr: şeirlər və poema” (Azərbaycan Dövlət
N
əşriyyatı, 1966) və s.
73
“Az
ərnəşr”in redaktorlarının fəaliyyətindən, yaradıcı və gərgin
əməklərindən söhbət gedərkən “Azərnəşr”in lüğətlər və məlumat ədəbiyyatı
redaksiyasının müdiri fəl.e..dok.Vəli Məcidovun adını xüsusilə qeyd
etm
əliyik. O, redaksiya müdiri kimi nəşriyyatın fəaliyyətinə, kitab nəşrinə,
redakt
ə işinə, redaktorların fəaliyyətinə aid çox maraqlı məqalələr yazaraq
dövri m
ətbuat səhifələrində ardıcıl və sistemli şəkildə çıxış edirdi.
“Az
ərnəşr”in ən zəhmətkeş redaksiya müdirlərindən biri də Yaqub Hacıyev
olmuşdur. O, redaktor, redaksiya müdiri və nəhayət “Azərnəşr”in baş
redaktorunun müavini kimi v
əzifələrinə qədər yüksəlmişdir. O, tez-tez,
vaxtaşırı respublika mətbuatında nəşriyyatın fəaliyyətilə bağlı müxtəlif səpgili
m
əqalələrlə çıxış edirdi. “Ərzaq proqramı və kitab”, “Kənd zəhmətkeşləri
üçün” rubrikalarında onun çox sayda məqalələri “Kitablar aləmində”
jurnalında dərc edilmişdir.
1970-1980-ci ill
ərdə nəşriyyat öz fəaliyyətini daha da genişləndirmiş,
respublika n
əşriyyat sistemində aparıcı, əsas mövqeyə malik olmuşdur.
N
əşriyyatın kitab məhsulunun
elmi səviyyəsinin, məzmununun,
t
ərtibatının yaxşı olmasına, dövrün tələblərinə cavab verməsinə kömək edən
redaksiyaların, redaksiya müdirlərinin rolunu da qeyd etmək lazımdır. Belə ki,
“Az
ərnəşr”də bir sıra böyük redaksiyalar və xüsusilə onların müdirləri:
İctimai-siyasi və hüquq ədəbiyyatı (redaksiya müdiri: Hürümüz Tağızadə);
D
ərsliklər və dərs vəsaiti (redaksiya müdiri: İsmayıl Zərgərli); Kənd təsərrüfatı
ədəbiyyatı (redaksiya müdiri: Yaqub Hacıyev); Elmi-kütləvi və tibb ədəbiyyatı
(redaksiya müdiri: İsmayıl Gözəlov); Neft sənayesi və texniki ədəbiyyat
(redaksiya müdiri: Tük
əzban Əliyeva); Fizika-riyaziyyat və kimya ədəbiyyatı
(r
edaksiya müdiri: Suğra Məmmədxanlı); Bədii ədəbiyyat (redaksiya müdiri:
M
əmməd Araz); Uşaq və gənclər ədəbiyyatı (redaksiya müdiri: Əzizə
Əhmədova); Musiqi və not ədəbiyyatı (redaksiya müdiri: Tofiq Bakıxanov);
B
ədii tərtibat (redaksiya müdiri: Əmir Hacıyev); Texniki tərtibat (redaksiya
müdiri: R
əhman Hüseynov); Korrektor şöbəsi (redaksiya müdiri:
Gövhər
S
əfərəlibəyova); İstehsalat şöbəsi (redaksiya müdiri: Ağadadaş Quliyev) və b.
“Az
ərnəşr”in kitab məhsulunun nəşrə hazırlanmasında, nəşr edilib
yayılmasında, məzmunlu və elmi səviyyəsinin yüksək olmasında xidmətləri
diqq
ətəlayiqdir.
Müxt
əlif dövrlərdə “Azərnəşr”də öz işini sevən, bacarıqlı, dünyagörüşü
v
ə elmi səviyyəsi yüksək olan redaktorlardan aşağıdakıların fəaliyyəti təqdir
olunmalıdır: Əli Səbri, Cəfər Bağır, Ələkbər Ziyatay, Səlim Cəfərov, Səlim
Əhmədov, Siyavuş Məmmədzadə, Zəkiyyə Qiyasbəyli, Mirzə Müştaq,
M
əmməd İbrahim, Səkinə Hüseynova, Mehdi Mirkişiyev, Məleykə Quliyeva
v
ə b.
Ümumiyyətlə, “Azərnəşr”də müxtəlif vəzifələrdə çalışan və kollektivin
hörm
ətini qazanan nəşriyyat işçilərindən söhbət gedərkən qocaman poliqrafçı
Saleh M
əmməd oğlu Salayevin fəaliyyətini xüsusilə qeyd etməliyik. Saleh