10
n
əzərə alınmaqla milli ruhda tərtib olunmuş sənədlər hazırlanmalıdır. Bu
proqramdan ir
əli gələn kompleks sənədlərin paketinin hazırlanmsı hazırda çox
vacib m
əsəslələrdən biri olmalıdır. Bu vacib sənədlər
olmadan heç bir metodik
t
əminat sistemindən və kitabxana işinin əsasən inkişafından əhaliyə kitabxana
– informasia xidm
ətinin səmərəli həyata keçirilməsindən söhbət gedə bilməz.
Odur ki, Respublika M
ədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Respublika
Ekspermental baza kitabxanası olan M.F.Axundov adıma Milli kitabxana,
h
əmçinin Respunlika əhəmiyyətli sahəvi kitabxanalar dünya təcrübəsinə
əsaslanaraq bütün sahələr üzrə metodiki işləmələr hazırlamalıdır.
Kitabxana işinin metodiki təminat sisteminin bütün inkişaf
m
ərhələlərində metodiki sənədlərin təminatı məsələləri həmişə olduqca aparıcı
mövqey
ə malik olmuşdur. Bu məsələ həm dünya alimlərini,
xüsusilə rus
aliml
ərin və praktiklərini də həmişə düşündürmüş və ona diqqət verilmişdir. O
cüml
ədən Azəbaycanın kitabxanaşünas alimləri və təcrübəli kitabxana işçiləri
v
ə praktikləri də bu məsələ ilə bağlı öz fikir və mülahizələrini elmi praktik
konfranslarda v
ə elmi araşdırmalarında həmişə vurğulamışlar. Son dövrlərdə
kitabxana işinin inkişafına dövlət qayğısı əsaslı şəkildə geniş vüsət almışdır,
bir sıra qəbul olunmuş sənədləri, o cümlədən “Kitabxana işi haqqında
Az
ərbaycan Respublikasının Qanunu” (1998) “Azərbaycan Dilində Latın
qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında” (2004) Azərbaycan
Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdə
inkişafı üzrə Dövlət proqramı (2008) və s.bu qəbildən olan Dövlət sənədləri
mühüm
əhəmiyyət kəsb edir.
Az
ərbaycanda kitabxana işinin inkişafının inkişaf meylləri
məhz son
drektiv s
ənədlərə uyğun inkişaf etdirilməlidir.
Kitabxanaların metodik fəaliyyəti onun əsas mahiyyəti yaranması və
inkişafı problemi xarakteri kitabxanaçı əməyinin digər növünə və proseslərinə
t
əsirini, kitabxana quruculuğunun bütün mərhələlərində həmişə diqqəti cəlb
etmiş ümumi işin istiqamətləndirilməsinə təsir göstərmişdir. Metodik
f
əaliyyətin bütün mərhələlərində belə bir tendensiya mövcud olmuşdur ki,
kitabxana
prosesl
ərinə metodiki təsir həmişə aktiv və olduqca təsirli olmuşdur.
Bir sıra Rus mənbələrində metodiki təminat işinin həm keyfiyyət, həm
d
ə kəmiyyət baxımından Sovet dövründə 40-cı illərdə daha geniş formada
inkişaf etdiyi göstərilir. Görkəmli rus kitabxanaşünası R.L.Qordon göstərirdi
ki,
metodiki f
əaliyyətin həyata keçirilməsi zamanı xarakterik cəhətləri
qiym
ətləndirərkən göstərilmişdir ki, metodiki təminat zamanı onun ümumi işə,
kitabxana işinin ayrı-ayrı proseslərə çox böyük təsiri vardır və yeni forma və
üsulların müxtəlif növləri meydana çıxır. Xüsusilə, kitab fondunun tərkibi və
kataloqlaşdırmada oxucuların sayının artırılmasında sahəvi ədəbiyyatın
verilm
əsində, kütləvi tədbirlərin keçirilməsində, səyyar kitabxana fondlarında
işin təşkilinə əsaslı təsir göstərir.
11
Son ill
ərdə kəmiyyət dəyişiklikləri ilə yanaşı metodist əməyinin
kefiyy
ətliliyi məsələsi yəni metodiki işin kitabxana işinə təsirinin kefiyyətliliyi
il
ə ölçülür. İşin kefiyyətliliyinin nəzarətə götürülməsi son illərdə kitabxana-
informasiya mü
əssisələrində baş verən radikal
yeniliklər və dəyişikliklər, yeni
kitabxana-informasiya texn
ologiyalarının və kitabxana proqramlarının tətbiqi
il
ə əlaqədardır. Ona görə də, Respublikamızda olan bütün kitabxana şəbəkələri
v
ə sistemlərində çalışan metodistlər dövrün tələblərinə uyğun olaraq, dünya
t
əcrübəsində əldə edilmiş yenilikləri əldə etməklə onların respublika
kitabxanalarının təcrübəsində tətbiq etməlidirlər. Xüsusilə, ixtisaslaşdırma
kurslarında, treninqlərdə, seminar və metodiki müşavirələrdə kitabxana işçiləri
il
ə tanış olmalı və yenilikləri mənimsəməlidirlər. Hazırda kitabxana işi
sah
əsində dünya təcrübəsi olduqca sürətlə inkişaf edir ki, Azərbaycan
kitabxana ictimayy
əti bu inkişafdan geri qala bilməz. Kitabxanaların metodik
t
əminat sahəsindəki yenilikləri axtarışı iki cəhətdən nəzərdən keçirilir:
-
qabaqcıl təcrübənin yaradıcı təfəkkürlə əlaqələndirilməsinin gücləndirilməsi:
kitabxana işçilərinin özlərinin istifadə olunmamış daxili imkanlarından istifadə
etm
əklə oxuculara xidmət işinin kefiyyətli olamasına yönəltməlidirlər;
- ikinci t
ədqiqat işlərinin ümumi diapozonunun genişləndirilməsi, elmin
əsaslandırılmış təkliflərin tənzimləşdirilməsinə yönəltməklə kitabxana işinin
müxt
əlif tərəflərinə tətbiqi nəzərdə tutulmalıdır.
Kitabxana f
əaliyyətinin
effektivliliyinin
kriteriyalarının
mü
əyyənləşdirilməsi elmi işləmələrinin qarşısında duran əsas
vəzifələrdən
biridir. Kitabxana f
əaliyyətinin çoxmənalı və müxtəlif aspektli olması kefiyyət
v
ə kəmiyyət anlayışının birmənalı kitabxana fəaliyyətinə tətbiq edilməsi
birm
ənalı formalaşmasıdır. İndiyədək kitabxana fəaliyyətində müxtəlif
komplektl
ərin olmadığını nəzərə alsaq vahid fikir tam formalaşmamışdır ki,
kefiyy
ətin ölçü vahidi hansı kriteriyalara uyğun olmalıdır.
Son ill
ərdə Rusiyanın bir sıra kitabxanalarında “kitabxana sistemlərinin
optimal f
əaliyyətinin problemlərinin tədqiqat prinsipləri” tədqiq olunur,
öyr
ənilir. Bu problemlə bağlı bir sıra məqalələr və yazılar dərc olunmuşdur.
Xüsusil
ə, “kitabxana sistemlərinin işinin qiymətləndirmə metodları və ümumi
v
ə spesifik kriteriyaları”, (sb.nauç.trudi vip3,Л.1993), (kitabxana sistemlərinin
f
əaliyyəti prosesinin öyrənilməsi üzrə eksprementlərin aparılması sb.nauç.trudi
vip5,Л.1994) və s.) və s əlbəttə, belə nümunələr göstərmək olar. Belə
probleml
ərin öyrənilməsi və tədqiqata cəlb olunması Respublikamızın
kitabxana ictimayy
əti tərəfindən aparılmalı və eksperimentlər qoyulmalıdır.
Kitabxana f
əaliyyətinin effektivliyinin qiymətləndirilməsi kriteriyasının
başa düşülməsi demək olar ki, yoxdur və təbiiki bu da metodiki işin
n
əticəsinin ölçülməsini çətinləşdirir. Vahid bir ölçünün olmaması işi öz-
özlüyünd
ə kitabxanaçı əməyinin qiymətləndirilməsində çətinlik törədir.
Metodiki işin nəticələrinin qiymətləndirilməsi üçün müxtəlif versiyalar və