KitabxanaşÜnasliq

134 
 
retm
ə fəaliyyətidir. O, «istehsal, kommersiya, sosial və ya xeyriyyəçilik fəaliy-
y
əti belə olsa, kitabxana  tərəfindən də qəbul edlməli olan  fəlsəfədir» (6.45-
50). 
Kitabxanalarda marketinq f
əaliyyətinin idarəolunması  onun  təşkilati 
strukturunun düzgün formalaşdırılmasından çox asılıdır.   
Marketinqin idar
ə  olunmasının  təşkilati  quruluşu  dedikdə,  bu və  ya 
dig
ər dərəcədə  marketinq fəaliyyəti ilə  məşğul  olan  şöbə  və  ya bölmələrin 
m
əcmusu  başa  düşülür.  Buna  görə  də,  onun seçilməsi, vəzifə  və 
funksiyalarının  düzgün 
müəyyənləşdirilməsi,  marketinq  şöbəsinin 
kitabxananın  digər struktur bölmələri  ilə  əlaqələrinin  düzgün  qurulması 
mühüm 
əhəmiyyət kəsb edir (3). 
Marketinq f
əaliyyətinin idarə  edilməsinin təşkilati  quruluşu  konkret 
olaraq kitabxananın böyüklüyündən və idarəetmə strukturundan, onun xidmət 
v
ə  məhsullarının  çeşidinin  genişliyindən, fəaliyyət göstərdiyi  ərazidən, 
informasiya  bazarındakı real  şəraitdən asılı olaraq qurulur.  
Kitabxananın  marketinq  fəaliyyətini həyata keçirəcək idarəetmə 
strukturunu hazırlayarkən  ilk növbədə  bir sıra tələblərə əməl olunmalıdır. Bu 
t
ələblər aşağıdakılardır: 
1. 
Kitabxananın marketinq fəaliyyətinin qarşısında duran məqsədlər bir-biri ilə 
v
əhdət təşkil  etməlidir.  Kitabxananın  əsas məqsədlərinə  təklif ediləcək 
kitabxana xidm
ət və  məhsullarına  oxucuların  münasibəti,  əldə  ediləcək 
m
ənfəətin məbləği  və  onun çəkilən xərclərə  olan nisbət səviyyəsi və  s. aid 
edil
ə bilər. Onu da qeyd lazımdır ki,  bu məqsədlər bir-birinə zidd olmamalı, 
əksinə bir-birini tamamlamalıdır; 
2. 
Kitabxananın  marketinq  fəaliyyətinin idarəetmə  strukturu mümkün qədər 
sad
ə  olmalıdır.  Kitabxananın  təşkilati  strukturunun  sadəliyi və  dəqiqliyi 
əməkdaşların ona daha tez və asan uyğunlaşmasına və onların qarşıya qoyulan 
m
əqsədlərin reallaşdırılmasında daha aktiv iştirak etməsinə şərait yaradır; 
3. 
Kitabxananın  struktur  bölmələri  arasında  marketinq  fəaliyyətinə  və  digər 
f
əaliyyət sahəsinə  aid  olan  informasiyaların  ötürülməsini təmin edən effektli 
kommunikasiya  sistemi  mövcud  olmalıdır.    Bu  kommunikasiya  sistemi 
h
əmçinin, əks əlaqəyə malik olmalıdır; 
4.
Vahid  tabeçilik  prinsipi  mövcud  olmalıdır.  Belə  ki, konkret olaraq  bir 
kitabxanaçı  yalnız  bir  rəhbərdən  tapşırıq  almalı  və  tapşırığın  yerinə 
yetirilm
əsi  haqqında  da  ona  məlumat verməlidir.  Bundan  başqa,  eyni 
m
əqsədlərlə həyata keçirilən oxşar funksiyalar vahid şəkildə qruplaşdırılmalı 
v
ə onların yerinə yetirilməsi üzrə bir vahid rəhbər təyin edilməlidir. 
Kitabxanalarda   marketinq f
əaliyyətinin idarəetmə  strukturunu 
aşağıdakı şəkildə  formalaşdırmaq olar: 
 
 

---

135 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şəkil 1. Kitabxanalarda marketinq fəaliyyətinin idarəetmə 
strukturu 
Marketinq strukturunun t
əşkilati  quruluşu  kitabxananın    idarəetmə 
strukturunun d
əyişməsindən,  İKT-nin  inkişafı  və  bununla  əlaqədar  olaraq  
oxucu sorğularının mürəkkəbləşməsindən və s. amillərdən  asılı olaraq dəyişə 
bil
ər. 
Kitabxanalarda marketinq f
əaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün xüsusi 
marketinq  şöbəsi (bölmə, sektor, qrup və  s.)  yaradılır.  Bu  şöbə  əsasən 
aşağıdakı adlarla təşkil olunur: 
- kitabxana marketinqi 
- innovasiya v
ə kitabxana marketinqi 
- kitabxana marketinqi v
ə innovasiya-metodiki fəaliyyət 
- marketinq v
ə yeni texnologiyalar 
- iqtisadi t
əhlil və kitabxana marketinqi 
- marketinq v
ə koordinasiya 
- marketinq v
ə reklam 
- marketinq v
ə pablik-rileyşnz 
-  marketinq v
ə asudə vaxt (7) 
Bu  şöbənin  əsas vəzifəsi kitabxana  qarşısında  qoyuluş  məqsədin  
s
əmərəli şəkildə həyata keçirilməsinə  imkan verən marketinq fəaliyyəti təşkil 
etm
əkdir.  
Şöbə  həmçinin, marketinq tədqiqatlarının  aparılması,  kitabxananın 
marketinq f
əaliyyətinin  strateji və  cari  planlaşıdırlması,  biznes-planların 
işlənilməsi, istifadəçilərə müxtəlif sənəd, informasiya, kommunikativ və servis 
xidm
ətləri göstərilməsi və  bütün struktur bölmələrin fəaliyyətinin 
koordinasiyası və s. həyata keçirir. 
Kitabxananın 
marketinq üzrə 
direktor müavini 
Marketinq 
tədqiqatları 
qrupu 
Xidmət və ya 
məhsul çeşidinin 
planlaşdırılması 
qrupu 
 
Xidmət qrupu 
Kitabxananın 
reklam və 
ictimaiyyətlə 
ə
laqələr qrupu 

---

136 
 
Kitabxananın  marketinq  şöbəsi  qarşıya  qoyulan  vəzifələri yerinə 
yetirm
ək üçün aşağıdakı funksiyaları həyata keçirir: 
1. 
Kitabxananın marketinq kompleksini hazırlayır. 
2. Marketinq t
ədqiqatlarının həyata keçirilməsi üçün zəruri olan informasiyanı 
toplayır 
3. 
Kitabxananın xidmət və məhsul çeşidini müəyyənləşdirir. 
4. Marketinq f
əaliyyətinin əlaqələndirilməsini və təbliğini həyata keçirir 
 5. 
Marketinqin planlaşdırılmasını və  ona nəzarəti həyata keçirir.  
Marketinq  şöbəsinin fəaliyyəti, məqsəd və  vəzifələri,    funksiyaları, 
kadr
ların seçilməsi  və s. müvafiq «Əsasnamə» ilə tənzimlənir.  
Kitabxanada  marketinq f
əaliyyətinə ümumi rəhbərlik marketinq üzrə 
direktor müavini t
ərəfindən həyata  keçirilir.  O,  kitabxananın  marketinq 
f
əaliyyətinə  və  bununla  əlaqədar bütün tədbirlərə, habelə  bu fəaliyyətin 
əlaqələndirilməsinə birbaşa məsuliyyət daşıyır.  
Kitabxananın  marketinq  rəhbərinin  əsas vəzifələrindən biri də  məhz 
kitabxananın  maddi-texniki təminat  planlarının  tərtib edilməsinə  rəhbərlik 
etm
əkdir.  
Marketinq üzr
ə  direktor müavini öz səlahiyyətlərinin, vəzifələrinin, 
funksiyalarının  bir  hissəsini  kitabxananın  marketinq  fəaliyyətini bilavasitə 
h
əyata keçirən şöbəyə (bölmə, sektor, qrup və s.) verə bilər.  
Bel
əliklə, kitabxananın marketinq xidmətinin rəhbəri ona həvalə edilən 
v
əzifə  və  funksiyaları  həmin xidmət vahidi tərkibində  yaradılan  şöbə  
vasit
əsilə  yerinə  yetirir. Marketinq xidmətinin rəhbəri  konkret  şəraiti nəzərə 
alaraq  strukturu mü
əyyənləşdirir və  ona təhkim edilmiş vəzifə və funksiyaları 
işçilər arasında bölüşdürülməsini həyata keçirir.  
Əksər kitabxanalarda marketinq xidmətinin tərkibində  marketinq 
t
ədqiqatları, satış, planlaşdırma, kommunikasiya üzrə  bölmələr yaradılır. La-
kin  bu struktur bölm
ələrin hər birinin özünəməxsus vəzifə və funksiyaları mü-
əyyənləşdirilməli və rəhbərlik tərəfindən təsdiq edilməlidir. 
 
ƏDƏBİYYAT 
 
1. 
Axundov Ş.Ə. Marketinqin  əsasları: dərslik.-Bakı, 2001.- 572 s.  
2. 
Axundov Ş.Ə. Marketinqin əlifbası: dərs vəsaiti.-B.: «MSV NƏŞR», 2006. -584 s. 
3.  M
əmmədov X., Mirzəyev C. Marketinqin əsasları.-Bakı,  «Qapp-Poliqraf» Nəşriyyat-
Poliqrafiya Korporasiyası.- 2001.-292 s.  
4. Kotler F. Marketinqin 
əsasları.-B.:Ergün,1993.- S.10. 
5. 
Герасимова, Л.Н. Маркетинг в библиотеке: учеб. пособие / Л.Н. Герасимова; Моск. 
гос. ин-т культуры. - М., 1993. - 60 с. 
6. 
Йорк  Д.А.  Маркетинг-современнная  концепция  управления  библиотекой  :  науч.-
реф.сб. / РГБ.-М., 1994.-С.45-50 
7. 
Клюев  В.К,  Ястребова  Е.М.    Маркетинговая  ориентация  библиотечно-
информационной деятельности. (Маркетинг в системе управления библиотекой): учеб. 

---