149
elmi işçisi Həqiqət Məmməd qızı Əhmədova isə 74 nüsxə dəyərli ədəbiyyatı
kitabxana fonduna h
ədiyyə etmişdir.
Müasir dövrd
ə elm və texnika inkişaf etdikcə hər bir sahədə olduğu kimi
kitabxana işi sahəsində də yeni texnologiyaların tətbiqi fondun
formalaşmasını, umumilikdə Milli Kitabxananın fəaliyyətinin yeni mənbələrə
istinad etm
əsini zəruriləşdirir.
Son illərdə Milli kitabxananın strukturunda olan
d
əyişikliklərdən biri də kitabxanada xüsusi internet faylinin
və tədris
m
ərkəzinin istifadəyə verilməsidir. 2003-cü ildən artıq Milli kitabxanada
avtomatlaşdırılmış idarəetmə sisteminin tətbiqinə başlanmışdır.Bu sistemin
proqram t
əminatı ABŞ VTLS- kitabxanalar üçün xüsusi avtomatlaşdırılmış
proqramlar işləyən təşkilat tərəfindən həyata keçirilmişdir. Sistemə elektron
kataloqun t
ərtibi, elektron kitabxananın yaradılması, oxucuların qeydiyyatı,
kitab verilişi, kitabxana fondunun komplektləşdirilməsi, iri kitabxanaların
birl
əşmiş kataloqunun yaradılması bir sözlə bütün kitabxana proseslərinin
avtomatlaşdırılması modelləri daxildir.
M.F.Axundov adına Milli kitabxanada 25 şöbə, 26 bölmə fəliyyət
göst
ərir. Kitabxanada oxuculara kompleks kitabxana-informasiya xidməti
göst
ərilir, kitabxanalararası obonoment, milli və tövsiyyə biblioqrafiyası,
ölk
ədaxili depozitar mərkəz funksiyalarını yerinə yetirir.
Milli kitabxananın komplektləşdirilməsindən danışarkən
bir cəhəti
vurğulamaq lazımdır ki, fondun komplektləşdirilməsində “Kitabxana
fondunun formalaşdırılması”, “Xarici ədəbiyyat beynəlxalq kitab
mübadil
əsi”, “ Ölkədaxili kitab mübadiləsi”, “Elektron resursların
yaradılması” və kitabxanalararası obonoment üzrə çalışan bütün işçilər bu sahə
üzr
ə əsas işçi heyyəti hesab olunur və bütövlükdə fondun
komplektl
əşdirilməsi, yerləşdirilməsi,formalaşdırılmasına tam məsuliyyəti ilə
cavabdehdirl
ər.
Kitabxana fondunun komplektl
əşdirilməsi onun
formalaşdırılmasının tərkib hissəsi olmaqla kifayətlənmir həmçinin bütün
kitabxana prosesinin t
əşkilinin əsasıdır, sonrakı bütün proseslər məhz ondan
asılıdır. Faktiki olaraq Milli Kitabxananın sənəd informasiya fondunun
komplektl
əşdirilməsi prosesini 3 növə ayırmaq olar. Beləliklə yeni
sənədlərin
alınması cari komplektləşmə; əvvəliki illərdə çap olunmuş sənədlərin əldə
edilm
əsi, retrospektiv komplektləşdirmə; sənəd-informasiya fondunun
t
ənzimlənməsi rekomplektləşdirmə. Əlbəttə göstərilən komplektləşdirmə
sah
ələrinin hər birinin özünə məxsus xarakterik xüsusiyyətləri vardır. Nəzəri
c
əhətdən sənədlərin alınması, yerləşdirilmə ümumiyyətlə fondun
formalaşdırılmasında bütün bunlar nəzərə alınır. Komplektləşmənin
növlərinin
əlbətdə hər birinin özünəməxsusluğu zəruridir. Lakin bu 3 növün içərisində
cari komplektl
əşdirməyə daha böyük üstünlük verilir və bu fondun
formalaşdırılmasında xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
150
Milli kitabxanada s
ənəd-informasiya fondunun
komplektl
əşdirilməsində əldə olunacaq sənədlərin bir sıra xarakterik
xüsusiyy
ətləri ciddi şəkildə nəzərə alınır. Bunlardan əsası ilk növbədə oxucu
t
ərkibinin nəzərə alınmasıdır. Doğrudur milli kitabxanada komplektləşdirmə
il
ə yanaşı bütün çap məhsulatının alınması və fonda daxil edilməsi məcburidir.
Lakin oxucu marağı, nüsxələrin sayı və s. mühüm cəhətlər nəzərə alınmalıdır.
Müasir qloballaşma prosesində sosial-siyasi, istehsalat, elm, tədris
b
ədii ədəbiyyat mütaliə edən oxucu tərkibi nəzərə alınır. Milli Kitabxanada
oxucu t
ərkibinin öyrənilməsində oxucu formulyarlarından, sorğu
v
ərəqələrindən, kitabxana gündəliklərindən geniş istifadə edilir. Kitabxana
fondunun komplektl
əşdirilməsində Milli Kitabxana kimi
məcburi nüsxələrin
əldə edilməsinə geniş yer verilir. Bundan başqa Milli kitabxana
komplektl
əşmə zamanı kitabxana kollektorundan, abunələr yolu ilə, ayrı-ayrı
elmi-t
ədqiqat insitutlarından, ayrı-ayrı müəssisələrdən elektron nəşrləri və
dig
ər çap məhsulatını əldə edilir. Milli kitabxananın fondunun
komplektl
əşdirilməsi sahəsində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir. Nəticədə
fondun dinamik inkişafı nəzərə çarpacaq dərəcədə artmışdır. Dövlət Qanunun
15ci madd
əsinə müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və
Turizm Nazirinin müavini c
ənab Ədalət Vəliyevin nəşriyyatlara ünvanladığı
m
əktubuna cavab olaraq “Altun kitab”, “Adiloğlu”, “Avrasiya” , “Araz”,
“Qanun”, “Qism
ət”, “Hüquq ədəbiyyatı” , “Nafta press” , “Nağıl evi”,
“Müt
ərcim” “Təhsil”, “Vektor”, “Beynəlxalq Elm Mərkəzi”
və eləcə də
Az
ərbaycan Dövlət Pedoqoji Universiteti, Azərbaycan Tibb Universiteti
n
əşriyyatları tərəfindən kitabxanaya fondun komplektləşdirilməsi işinə yardım
göst
ərilmişdir.
Kitabxana fondunun komplektl
əşdirilməsinin son illərdəki
v
əziyyətinə nəzər saldıqda bir çox fərqlər və müqayisəli
faktlar əldə etmək
mümkündür ki, bu da
kitabxanadakı fəaliyyətin günbəgün inkişafda
olduğundan xəbər verir. Belə ki, 2011 və 2012-ci illər arasında müqayisə
apardıqda aşağıdakı nətəcəyə gəlirik. 2011-ci ildə fonda daxil olan jurnalların
ümumi sayı 113 nüsxə olduğu halda 2012-ci ildə bu göstərici 1166 olmuşdur.
CD ROM-
ların daxil olmasında 19 nüsxə artım, avtoreferatlarda 322 nüsxə
artım, not musiqi nəşrlərində 50 nüsxə artım, elmi əsərlərdə 55 nüsxə artım,
x
əritələrdə isə 5 nüsxə azalma müşahidə olunmuşdur. 2011ci ildə elm sahələri
üzr
ə ədəbiyyatın komplektləşdirilməsi isə belə olmuşdur: təbiət elmləri üzrə
185 nüsx
ə; texnika üzrə 342 nüsxə; kənd təsərrüfatı üzrə 182 nüsxə; səhiyyə
üzr
ə 295 nüsxə; ictimai humanitar elmlər üzrə 2503 nüsxə;
mədəniyyət, elm,
maarif üzr
ə 1470 nüsxə, filologiya üzrə 1830 nüsxə, incəsənət üzrə 500 nüsxə;
biblioqrafik v
əsaitlər üzrə isə 1345 nüsxə ədəbiyyat daxil olmuşdur. 2012-ci
ild
ə isə elm sahələri üzrə bu göstəricilər oxucu sorğularına müvafiq olaraq
d
əyişmişdir. Belə ki, təbiət elmləri üzrə 800 nüsxə; texnika üzrə 612 nüsxə;