1
1
GİRİŞ
Dünya tarihinin neredeyse hemen bütün dönemlerinde Akdeniz’in kilit noktası
olan Kıbrıs adası hep ilgi odağı olmuş ve uluslararası kamuoyunun dikkatini
çekmiştir. Adanın her zaman dikkat çekici bir unsur olmasının temel kaynağı ise
Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının tam ortasındaki stratejik konumudur. Özellikle
Doğu Akdeniz’in düğüm noktasını teşkil etmesi, Türkiye ve Suriye kıyılarına olan
yakınlığı, bunlara ilaveten Ege Denizi’nin giriş çıkışına etkisiyle Mısır ve Süveyş
Kanalı’na olan yakınlığı göz önüne alındığında adanın stratejik önemi çok daha kolay
anlaşılır. Ancak adanın tarihi dokusu, insan özellikleri, nüfus, kültür değerleri, sosyal
hayat, dil, geleneksel yaşantı tarzı, yer altı ve yer üstü coğrafi karakteri gibi
demografik özellikleri incelendiği takdirde adanın esasında Anadolu topraklarının bir
parçası olduğu ortaya çıkacaktır.
Türkiye’ye bu kadar yakın bir adanın coğrafi, kültürel, tarihi ve sosyal açıdan da
Anadolu’dan farklı olacağı düşünülemez. Jeolojik sebeplerle Anadolu’dan 70
kilometre kadar uzaklara çekilen Kıbrıs’la ilgili olarak “Kıbrıs; coğrafik, tektonik,
jeolojik ve iklim koşulları yönünden Anadolu’nun bir parçasıdır” denmektedir.
1
Kıbrıs’ın diğer yerlerindeki Prehistorik kültürler de Anadolu ile olan sıkı ilişkiyi
göstermektedir.
2
İngiliz Tarihçi Sir George Hill, “Ada hiçbir zaman Yunanistan’ın bir
parçası olmamıştır. Kıbrıs, Bizans İmparatorluğu tarafından Yunanistan’ın ve Ege
bölgesinin bir parçası olarak ele geçirilmedi. Kıbrıs kilisesi, Doğu Ortodoks
kilisesinin Otosefal bir üyesiydi. Bundan dolayı dille birleşen din Kıbrıslıların Yunan
kökenli olduğu fikrinin gelişmesini sağladı” demektedir.
3
Kıbrıs taş devrinden
itibaren ırk, maddi kültür ve dil bakımından Anadolu’ya bağlı kalmıştır. Doğudan
Fenikeliler ve batıdan da Egeliler ve Frenkler de Kıbrıs’a gelerek yerleşmişlerse de,
bunlar eski çağda azınlık teşkil etmişlerdir. Etnik çoğunluk yerli Kıbrıslılar, yani
1
V. Frey, Turkei Und Zygern, handbuch der Geogr. Wiss. Baud Vorder-und Süd-Asien, Postdam,
1937, s. 86.
2
Uluslararası İlişkiler Ajansı, Kıbrıs Gerçeğinin Bilinmeyen Yönleri, İstanbul, 1992, s. 9.
3
Sir George Hill, A History Of Cyprus, Londra, 1952, s. 17.
2
2
Anadolululardır.
4
Bu bağlamda Kıbrıs Türkleri de anavatan olarak gördükleri
Anadolu ile irtibatlarını hiçbir zaman kesmezler ve yönlerini hep Akdeniz’e ve
Toroslara dönerler. “Kemalizm ruhunun hâkim olduğu, milli şeref, milli haysiyet ve
milli varlıklarını idame ettirebilmek için türlü mahrumiyet ve güçlükler içinde
çırpınmağa sevk edilmiş Kıbrıs Türkleri “
5
Anadolu ile irtibatını hiç bir zaman
kesmemiştir. KKTC Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf R. Denktaş’ın da ifade ettiği üzere
“Kıbrıs Türkleri bayrağından mahrum edildiği 1878’den bu yana bütün kalbi ile, her
şeyi ile Türklüğüne bağlı kalmıştır. Kıbrıs’ı vatan bilmiş ve vatan yapmak için
yılmadan en yalnız bırakıldığı, en desteksiz günlerinde bile mücadele etmiştir... Bu
Türkün yabancı bayrak altına girmemek azminin bir neticesidir.“
6
Doğu Akdeniz’de
jeopolitik önemine bağlı olarak Avrupa, Asya ve Afrika kıtaları arasında kilit noktada
bulunan Kıbrıs Fenikeliler, Egeliler ve Frekler zaman zaman adaya yerleşmiş olsalar
da etnik çoğunluğunu Anadolu insanının oluşturduğu ve özellikle 1571 yılından 1.
Dünya Savaşı’na kadar olan sürede Anadolu çiftçisi ve zanaatkârlarının göç ettiği bir
adadır.
7
Türkiye’ye olan yakınlığı, iklimi, jeolojik, botanik ve zoolojik karakteristiği
itibarıyla da Anadolu’nun bir parçasıdır ve hiçbir zaman Yunanistan’ın olmamıştır.
Adadaki Türkler ise oraya Anadolu’dan gidip yerleşen ve her yönüyle Türklüklerini
yaşatan bir toplumdur.
Adada Türk nüfus 1572’den 18. yüzyıl ortalarına kadar devam eden göç
hareketleriyle mütemadiyen artar. Evliya Çelebi’nin “Yüz elli bin kefere var.”
8
dediği
ve “Çevresi 700 mildir. Silifke yanında ak limandır.” şeklinde ifade ettiği adada
9
Osmanlı imparatorluğu adına ekonomik bir değer ifade edebilmesi için
10
adaya
4
Afif Erzen, “Kıbrıs Tarihine Bir Bakış”, Milletlerarası Birinci Kıbrıs Tetkikleri Kongresi Türk
Heyeti Tebliğleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1971, s. 82.
5
Hasene Ilgaz, Kıbrıs Notları, İstanbul, 1949, s. 67.
6
Rauf R. Denktaş, 12’ye 5 Kala, Ankara, 1966, s. 5.
7
Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Milletlerarası Birinci Kıbrıs Tetkikleri Kongresi, Ankara,
1971, s. 82.
8
Harid Fedai, Mustafa Haşim Altan, Lefkoşa Mevlevihanesi, KKTC Milli Eğitim, Kültür, Gençlik
Ve Spor Bakanlığı Yay., 38, Ankara, 1997, s.3.
9
Salah Birsel, Oktay Akbal, Kıbrıs’a Selam, İstanbul, 1987, s. 9.
10
Pierre Oberling, The Road To Bellapais, Columbia University Press Yay., New York, 1982, s. 3.