Klauzula odstupanja se prvobitno pojavila u Švajcarskoj u obliku opšte odredbe, unesene u njeno privatno pravo, kojom se uz ispunjenje određenih uslova omogućava odstupanje od primjene redovnog mjerodavnog prava

Klauzula odstupanja se prvobitno pojavila u Švajcarskoj u obliku opšte odredbe, unesene u njeno privatno pravo, kojom se uz ispunjenje određenih uslova omogućava odstupanje od primjene redovnog mjerodavnog prava.

• Klauzula odstupanja se prvobitno pojavila u Švajcarskoj u obliku opšte odredbe, unesene u njeno privatno pravo, kojom se uz ispunjenje određenih uslova omogućava odstupanje od primjene redovnog mjerodavnog prava.

• Praćenjem primjera Švajcarske od strane kodifikacije određenog broja drugih zemalja, ovaj institut dobio je uobičajeni naziv klauzula odstupanja.

• Organ primjene prava po službenoj dužnosti primjenjuje opštu klauzulu odstupanja kada utvrdi da su ispunjeni uslovi za njenu dodatnu primjenu.

• Ovlašćuje sud ili drugi organ da ne primijeni zakonom predviđenu kolizionu normu, ako je pravna situacija u pitanju tješnje povezana sa pravnim poretkom druge države, a ne one na čiju primjenu upućuje redovna koliziona norma.

• Neće se primijeniti ako se radi o kolizionim normama koje imaju za cilj obezbjeđenje materijalnopravnog rješenja u cilju zaštite određene kategorije lica, u slučaju postojanja jednostrane kolizione norme.

Ostvarenje principa najuže veze u svakom pojedinačnom slučaju radi ostvarenja međunarodno privatno pravne pravičnosti.

• Ostvarenje principa najuže veze u svakom pojedinačnom slučaju radi ostvarenja međunarodno privatno pravne pravičnosti.

• Sprečavanje ishitrenog mijenjanja zakona.

• Pružanje fleksibilnih rješenja prilikom razvoja novih pravnih instituta u oblasti poslovnih odnosa.

• Funkcija se ne sastoji u pomaganju sudu da pronadje najidealnije materijalnopravno rješenje već da omogući primjenu prava sa kojim dati činjenični sklop stoji u najužoj vezi.

Na činjenično stanje se ima primijeniti regularno koliziona norma lex fori

• Na činjenično stanje se ima primijeniti regularno koliziona norma lex fori

• - može se primijeniti na sve vrste kolizionih normi, uključujući i jednostrane, skrivene i sl.

• Regularna koliziona norma počiva na principu najtješnje veze :

• -da bi moglo doći do primjene, korekcija mora počivati na kolizionoj normi koja i sama počiva na principu kolizione norme

• -ne može se primijeniti kada je zakonodavac već dao sudiji ovlašćenje da sam odredi koje pravo stoji u najtješnjoj vezi sa činjeničnim sklopom u pitanju

• Činjenično stanje je atipično, jer postoji mnogo tješnja veza sa pravom druge države, a ne one na čiju primjenu ukazuje koliziona norma

• - veza između činjeničnog sklopa i prava na koje upućuje redovna koliziona norma mora biti neznatna

• - veza sa pravnim poretkom mora biti tješnja

• Stranke nisu same izabrale mjerodavno pravo

• - kad su strane izabrale same mjerodavno pravo koje će regulisati njihov pravni odnos, otpada ovlašćenje suda da primijeni klauzulu odstupanja

Objektivni

• Objektivni

• Bitno tješnja povezanost činjeničnog stanja sa pravnim poretkom jedne države

• Sasvim slučajna i vremenski izolovana poveznica

• Ostvarenje unutrašnje harmonije odlučivanja

• Ostvarenje međunarodne harmonije odlučivanja

Dejstva se dijele na direktna i indirektna

• Dejstva se dijele na direktna i indirektna

• Direktno svojstvo – ne primjenjuje se regularna fiksna klauzula, umjesto nje primjenjuje se pravo

• Indirektno svojstvo - rafiniranje i razvoj kolizionih normi u MPP

• Specijalne klauzule – teleološka redukcija kolizione norme, na njih se primjenjuje sve rečeno za opšte klauzule odstupanja

Klauzula ne smije da se primijeni u smislu in favorem validitatis, tj. da se odstupi od mjerodavnog prava na čiju je primjenu uputila redovna koliziona norma.

• Klauzula ne smije da se primijeni u smislu in favorem validitatis, tj. da se odstupi od mjerodavnog prava na čiju je primjenu uputila redovna koliziona norma.

• Primjena klauzule odstupanja nema uticaja na institut renvoi.

• Primjena treba da zavisi od kvaliteta odlučujuće činjenice.

• Primjena klauzule nosi sa sobom opasnost od arbitrarnosti u odabiru mjerodavnog prava, pa samim tim i pravnu neizvjesnost, što odudara od principa legitimnog očekivanja stranaka.

Klauzule odstupanja mogu imati porijeklo ne samo iz nacionalnih zakona već i iz medjunarodnih ugovora i posmatrano regionalno, prava EU, a ova lista se proširuje sudskom praksom zemalja koje nemaju kodifikovano međunarodno privatno pravo ili čije klauzule ne poznaju eksplicitno klauzulu odstupanja.

• Klauzule odstupanja mogu imati porijeklo ne samo iz nacionalnih zakona već i iz medjunarodnih ugovora i posmatrano regionalno, prava EU, a ova lista se proširuje sudskom praksom zemalja koje nemaju kodifikovano međunarodno privatno pravo ili čije klauzule ne poznaju eksplicitno klauzulu odstupanja.

• Posebne klauzule su predviđene nizom konvencija donijetih pod okriljem Haške konferencije za međunarodno privatno pravo.

• Posebne klauzule javljaju se i u nacionalnim pravima, bilo u zemljama koje poznaju opštu klauzulu odstupanja kao i zemljama gdje ona nije sadržana u kodifikacijama.

• U svojoj raznolikosti klauzule odstupanja našle su mjesto i u pravu EU: u domenu mjerodavnog prava za ugovore, vanugovorne obaveze, izdržavanje, nasleđivanje, bračnoimovinski režim i imovinske posljedice registovanog partnerstva.

Slučaj

• Slučaj

• Na osnovu dosadašnje prakse švajcarskih sudova, primjena generalne klauzule odstupanja je skoncentrisana samo na jednu oblast međunarodnog privatnog prava, porodično pravo, a naročito na mjerodavno pravo za razvod braka.

• Supružnici od kojih je jedan imao njemačko a drugi kanadsko državljanstvo, doselili su se u Teksas i nakon dvije godine postali naturalizovani Amerikanci. U narednih šesnaest godina braka promijenili su jedanaest domicila, u pet zemalja, na tri kontinenta, zbog muževljevog posla. 1979 doselili su se u Švajcarsku ali se supruga odselila u Njemačku do 1990-e godine, a za sve to vrijeme muž je imao prebivalište u Švajcarskoj. 1986. supružnik W započeo je brakorazvodnu parnicu pred nadležnim sudom a postupak je okončan 1990-e godine, presudom o razvodu braka, uz obavezu plaćanja alimentacije bivšoj supruzi.

• Na tu odluku žalbu su uložila oba supružnika, ali je drugostepeni sud potvrdio prvostepenu presudu.

Slučaj

• Slučaj

• Majka (Filipinka) je nakon rođenja djeteta osuđena na zatvorsku kaznu zbog posjedovanja narkotika a potom protjerana iz Kanade. Dijete je smješteno u porodicu sa dvoje djece kojoj je privrženo a drugačije su kulturne tradicije i nasleđa, ali je njegova tetka održavala odnos sa njim usljed nemogućnosti da ga primi u svoju porodicu. –

• Sud odlučuje da dijete ostane u porodici, zaključujući da je veza očiglednija u tom slučaju nego u odnosu sa tetkinom porodicom i da posjeduje kanadsko državljanstvo.

Slučaj

• Slučaj

• Razvod pakistanskog državljanina i njegove supruge, čije se državljanstvo nije utvrdilo jer je postupak vođen u njenom odsustvu. Supružnici nemaju zajedničko uobičajeno boravište a poslednje zajedničko boravište je bilo u Pakistanu. Radi se o razvodu ugovorenog braka koji je trajao godinu dana, po Zakonu o razvodu pripadnika islamske vjeroispovjesti.

• Razvod braka repudijacijom nije dozvoljen u Belgiji, a na osnovu Belgijskog zakona mjerodavno bi bilo da se razvede po Pakistanskom pravu.