Dissertasiyanın məzmunu.
Dissertasiya üç,dörd fəsil, nəticə, istifadə olunmuş ədəbiyyat
siyahısından ibarətdir.
Girişdə dissertasiya mövzusunun aktuallığı əsaslandırılmış, məqsədi və həll etdiyi
məsələlələr şərh olunmuşdur.
8
I FƏSİL
KOMPANİYANIN İDARƏEDİLMƏSİNDƏ İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN
ROLU
1.1 Magistr layihəsi mövzusunun analizi
Kompaniyanın idarəedilməsi çox faktorlu və kompleks bir məsələ hesab
olunur.Kompaniyalar strukturu olduqca böyük ola bilər.Kompaniyanın strukturu dedikdə
kompaniyanı təşkil edən şöbə və departamentlər,işçilər,maddi və texniki baza, bir sözlə
kompaniyanın fəaliyyətini təşkil edən hər bir element nəzərdə tutulur.
Kompaniya genişləndikcə, kompaniyanın idarəedilməsi optimallıq və funksionallıq
cəhətdən çətinləşir.Ənənəvi üsullardan istifadə edərək kompaniyanın idarəedilməsi
demək olar ki, hazırkı dövr üçün mümkünsüzdür.Təbii ki, burada müəssisənin fəaliyyət
sahəsi nəzərə alınmalıdır.Dünya üzrə statistik məlumatlara əsaslanaraq demək olar ki,
78% müəssisə öz idarəetmə prosesində informasiya sistemlərindən intensiv olaraq istifadə
edir.
İnformasiya sistemləri bütün kompaniyanın fəaliyyətini avtomatlaşdırılmasına
xidmət edir.Kompaniyanın iş prosesini avtomatlaşdırılmasından öncə, kompaniyanın
strukturunun araşdırılması, qiymət və xərclərin hesablanması, kompaniyanın fəaliyyət
sxeminin araşdırılması böyük önəm kəsb edir.Bu faktorlar nəzərə alınmadıq da,
informasiya sisteminin sonrakı fəaliyyət dövründə şirkətin böyük problemlərlə
üzləşilməsinə gətirib çıxarır.Həmçinin aydın və düzgün olunmayan analiz layihənin
müddətinin uzanmasına gətirib çıxarır.
Hal hazırda dünya bazarında kompaniyanın idarəedilməsi sahəsində istifadə olunan
lisenziyalı və open source proqram təminatları mövcuddur.Həmçinin müəssisənin
fəaliyyət prosesini nəzərə alaraq, mütəxəsis komandası tərəfindən hazırlanan yerli
proqram təminatları qurulur.Hazır proqram təminatlarından istifadə sonrakı fəaliyyət
9
dövründə xarici aslıqların yaranmasına səbəb olur.Bu da şirkətin maliyyə cəhətdən
xərclərinin artmasına gətirib çıxarır.
Ölkəmizdə də hal-hazırda həm xarici, həm də yerli proqram təminatlarından geniş istifadə
olunur.
Kompaniyanın idarəedilməsində istifadə olunan informasiyasi sistemlərinə ümumi
baxış
Hazırda dünyada kompaniya və müəssisələrin idarəedilməsində informasiya
sistemlərindən geniş istifadə olunur.İnformasiya texnologiyaları bazarında həm open
source tipli, həm də yerli mütəxəsislər tərəfindən hazırlanmış informasiya sistemləri
mövcuddur.
Kompaniya dedikdə müəyyən təyinata malik olan və xüsusi fəaliyyət sahəsinə malik
müəssisə başa düşülür.İnformasiya sistemlərinin effektiv qurulması və iş prosesinin
optimallığının təmin edilməsində müəssisə əməkdaşlarının düzgün təhlili də vacib rol
oynayır.Kompaniyanın idarəedilməsi üçün informasiya sistemlərinin qurulmasında
aşağıdakı faktorlar nəzərə alınmalıdır:
−
Kompaniyanın fəaliyyət sahəsi
−
Kompaniyanın strukturu
−
Kompaniyanın iş sxemi
−
İnformasiya sistemlərində istifadə edəcək şöbələrin müəyyənləşdirilməsi
−
Kompaniyanın idarə olunmasını təmin edən proseslərin həcmi
−
Kompaniyanın maddi və texniki bazasının müəyyənləşdirilməsi
−
Maliyyə xərclərinin hesablanması
−
Kompaniya rəhbərləri ilə razılaşmaların əldə olunması
−
Menecerlik fəaliyətinin analizi
10
Bu faktorlar informasiya sistemlərinin qurulması və sonrakı fəaliyyət prosesində
əhəmiyyət daşıyan faktorlardır.
Kompaniyanın idarəedilməsində informasiya sistemlərindən istifadə qərarını
kompaniya rəhbərliyi verir.Kompaniyanın iş prosesi ətraflı təhlil olunur.Kompaniyanın
fəaliyyəti prosesində dövr edən sənədlərin həcmi təhlil olunur.Yalnız bundan sonra,
kompaniyanın hansı tip informasiya sistemlərindən istifadə ediləcəyi qərarı qəbul
edilir.İnformasiya sistemlərinin qurulması iki yolla həyata keçirilə bilər:
−
Outsource İT şirkət tərəfindən
−
Kompaniyanın daxili mütəxəsislərindən ibarət komanda tərəfindən
Qeyd edək ki, birinci variant kompaniyaya maliyyə cəhətdən baha başa
gəlir.Texniki təminatın həmin şirkətin mütəxəsisləri tərəfindən həyata keçirildiyini nəzərə
alsaq, gələcəkdə müəssisənin həmin İT şirkətdən aslılığı qaçılmaz olacaqdır.Məhz bu
üsulda kifayət qədər qanunvericilik cəhətdən mükəmməl hazırlanmış müqavilənin
olmasına ehtiyac duyulur.Outsource kompaniyanın üstünlüyü isə, məhz həmin şirkətin
mütəxəsislərinin bu sahə üzrə kifayət ixtisaslaşmasıdır.Məhz bu səbəbdən keyfiyyət və
etibarlılıq cəhətdən bu üsuldan istifadə geniş yayılmışdır.Çünki, “outsource” kompaniya
ilə əməkdaşlıq aparan şirkətlərin, İnformasiya Texnologiyaları sahəsində ixtisaslaşmış
şöbələrə ehtiyacı olmur.
İkinci üsul, mailiyyə cəhətdən daha qənaətli olmaqla yanaşı,şirkəti gələcəkdə
olacaq aslılıqlardan xilas edir.Çünki, proqram təminatının qurulması və texniki dəstək
xidməti şirkətin öz əməkdaşları tərəfindən yetirilir.Bu üsul kompaniyanın İnformasiya
Texnologiyaları qolunun inkişafına gətirib çıxarır.Bu sahə üzrə kadrların artmasına, İT
dayanıqlılığı təmin edir.
Qeyd etmək lazımdır ki, hal hazırda ölkəmizdə hər iki üsuldan istifadə edən
kompaniyalar mövcuddur.Lakin praktika göstərir ki, kifayət qədər bacarıqlı kadrların iş
11
prosesinə cəlb olunaraq qurulan informasiya texnologiyaları departamenti şirkətin
informasiya texnologiyaları cəhətdən effektiv işləməsinə kömək edir.
İnformasiya sistemləri qurularkən, böyük bir həyat yolu keçir.Layihənin
hazırlanmasına informasiya texnologiyaları mütəxəsisləri,informasiya sistemindən
istifadə edəcək aidiyyəti şöbələr əməkdaşları cəlb edilir.İnformasiya sisteminin texniki
təyinatına uyğun olaraq aşağıdakı şöbələr prosesə cəlb edilə bilər:
−
İnformasiya Texnologiyaları departamenti
−
Kadrlar şöbəsi
−
Mühasibatlıq
−
Kargüzarlıq
−
İdarəçilik prosesində fəaliyyət göstərən şirkətlər
−
Marketinq və menecment
−
Audit
−
Keyfiyyətə nəzarət və s.
Dostları ilə paylaş: |