Kompyuter injineringi qánegeligi (sirtqi) 2-kurs studenti Dauletbaev sharapattin'

ÓZBEKISTAN RESPUBLIKASI INFORMATSIYALIQ TEXNOLOGIYALARI HÁM KOMMUNIKATSIYALARIN RAWAJLANDIRIW MINISTRLIGI

MUHAMMED AL-XORAZMIY ATINDAǴI TASHKENT INFORMATSIYALIQ TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI NÓKIS FILIALI

Kompyuter injineringi qánegeligi (sirtqi) 2-kurs studenti

Dauletbaev sharapattin'

“Elektronika hám sxemalar 2” páninen

ÓZBETINSHE JUMISI

Tema: Darlington jupllıǵı.Uilson tok aynalari sxeması.

Tayarlaǵan: Dauletbaev Sharapat

Qabıllaǵan: T. Babajanova
Rejesi

1. 
   Darlington Sxemasi
   

Analog elektronika

Joba:

1.Analog elektronika

2.Analog elektronika úyreniliwi

3.Analog signallar

Elektronika - elektronlardı elektr maydanı menen tásirin hám informaciya uzatıw, qayta islew hám saqlawda qollanılatuǵın elektron ásbap hám apparatlardı jaratıw usılların úyreniw menen shuǵıllanatuǵın pán.

Elektronika, eń dáslep insan jámiyetiniń informaciyaǵa bolǵan talapların qandırıwǵa mólsherlengen. Islep shıǵarıw kúshleriniń hám islep shıǵarıw munasábetleriniń rawajlanıwı texnika hám texnologiyanıń jańa túrlerin jaratılıwma tiykarlanǵan hám informaciya qurallarınıń rawajlanıwı menen kúshli túrde baylanıslı. Insanlar ortasındaǵı informaciya almaslaw apparatlarınıń rawajlanıw tariyxı bir neshe basqıshlardan ibarat : háreket hám mimika, dawıs, jazıw, kitap baspası, elektronika. Házirgi kúnde informaciya uzatıw, qayta islew hám saqlaw apparatlarınıń barlıǵı insan jámiyeti tárepinen isletilip atır. Informaciya uzatıwdıń jańa usılına ótiw mudam jámiyette islep shıǵarıw kúshlerin keskin ósiwine alıp kelgen. Elektronika uzaq aralıqlarǵa uzatılıp atırǵan informaciyanıń uzatıw tezligi hám kólemin keskin arttırdı. Elektronika rawajlanıw procesi tórt basqıshtı basıp ótti.

Birinshi basqısh 1895 jılda A. S. Popov tárepinen sımsız telegraf - radio oylap tabıw etiliwi menen baslandı. Bul dáwirdegi baylanıs apparatları
passiv elementlerden: sımlar, induktivlik túteleri, magnitlar, rezistorlar, kondensatorlar, elektromexanik apparatlar (almaslap jalǵawshılar, rele hám basqalar ) den ibarat edi.

Ekinshi basqısh 1906 jılı L. de Forest tárepinen birinshi aktiv elektron ásbap - triod lampasınıń jaratılıwı menen baslandı. Triod - elektr signalların túrli ózgertiw usıllarına iye bolǵan, tiykarınan - quwat kúsheytiw ózgesheligine iye bolǵan birinshi aktiv elektron ásbap boldı. Kúshsiz signallardı elektron lampaları járdeminde kúsheytiw esabına telefon arqalı sáwbetlerdi uzaq aralıqlarǵa uzatıw múmkinshiligi júzege keldi. Elektron lampaları radio arqalı dawıs, muzıka, keyinirek bolsa televidenie arqalı suwretlerdi de uzatıwǵa ótiwge múmkinshilik jarattı. Ekinshi basqısh elektronika apparaturalari elementlerine - elektron lampalar, rezistorlar, kondensatorlar, transformatorlar kiredi.

Úshinshi basqısh 1948 jılı Dj. Bardin, v. Bratteyn hám v. Shoklilar tárepinen qattı jismli (yarım ótkeriwshili) elektronikaning tiykarǵı aktiv (kúsheytgish) elementi bolǵan - bipolyar tranzistordıń jańalıq ashılıwı menen baslandı. Tranzistor elektron lampanıń barlıq funksiyaların orınlawǵa ılayıq.

Tranzistor jaratılıwı menen, onıń almaslap jalǵawshı wazıypasın atqara alıw ózgesheligi, kishi ólshemleri hám joqarı isenimliliga kóre bir neshe mıń elektr radioelementlardan (ERE) shólkemlesken quramalı elektron apparat hám sistemalardı jaratıw múmkinshiligi tuwıldı. Bunday apparatlardı proektlestiriw júdá ańsat, lekin qátesinińz jıynaw hám islewin támiyinlew bolsa derlik múmkin emes edi. Gáp sonda, hár bir

ERE bólek jaratılǵan edi (diskret elementler) hám basqa elementler menen individual baylanısıwdı (montajnı ) talap eter edi. Hátte júdá anıq montajda da úzilis, qısqa tutasıw sıyaqlı aljasıqlar júzege keler hám sistemanı darxol jumısqa túsiwin támiyinlamas edi. Mısalı, 50 jıllar sońǵında jaratılıp atırǵan EHMlar o'nlab rezistor hám kondensatorlardı esapqa almaǵanda, 100 mıńǵa jaqın diodlar hám 25 mıńsha tranzistorlardan ibarat edi.

Diskret elementler tómendegi ózgesheliklerge iye: ortasha quwatı 15 mvt, ólshemleri (baylanısıwları menen) 1 sm3, ortasha salmaǵı 1 g hám buzılıw itimallıǵı 10 -5 s-1. Nátiyjede diskret elementlerden dúzilgen EHMdiń shashilish quwatı 3 kvt, ólshemleri 0, 2 m3, salmaǵı 200 kg bolıp, hár bir saatta isten shıǵar edi. Bul álbette EHM jumıs qábiletin kishiliginen dárek beredi. Bunday diskret tranzistorlı texnika járdeminde quramalı elektron apparatlardı jaratıw múmkinshiligi joq. Sonday eken, buzılıwlar múmkinshiligı, ólshemleri hám salmaǵı, ózine túser bahası hám basqalar bir neshe dárejege kishi bolǵan sapalı jańa element baza jaratıw talap etińar edi. Integral mikrosxemalar tap sonday element baza studentlerine juwap berdi.

Tórtinshi basqısh integral mikrosxemalar (IMS) tiykarında apparat hám sistemalar jaratıw menen baslandı hám mikroelektronika dáwiri dep ataladı.

Mikroelektronikaniń birinshi ónimleri - integral mikrosxemalar 60 jıllar sońǵında payda boldı. Házirgi kúnde IMSlar úsh qıylı konstruktiv - texnologiyalıq usıllarda jaratıladı : qalıń perdeli hám juqa perdeli gibrid

integral mikrosxemalar (GIS) hám yarım ótkerichli integral mikrosxemalar.

Integral mikrosxemalar radio elektron apparaturalarda elementleraro jalǵanıwlardı támiyinlew menen birgelikte, olardıń kishi ólshemlerin, energiya támiynatın, massa hám material kólemin támiyinleydiler. Kóp sanlı shıǵıwlar hám qabıqlardıń joq ekenligi radio elektron apparaturalarning kólemi hám massasın kishreytiradi.

Analog elektronika (Amerika anglichan tili: analog elektronika) bar elektron sistemaları turaqlı túrde ayrıqsha bolıp esaplanıw, ózgeriwshen signal cifrlı elektronika ádetde signallar qayda boladı tek eki dáreje.

" Analog" termini signal hám signaldı ańlatıwshı kernew yamasa aǵıs ortasındaǵı proporcional munasábetlerdi xarakteristikalaydı. Analog sózi grekshe sózden alınǵan akosoz (analoglar) " proporcional" degen mánisti ańlatadı.

Analog signallar

Analog signal maǵlıwmatların jetkeriw ushın quraldıń birpara atributlarınan paydalanadı. Mısalı, an aneroid barometrnen paydalanadı. Múyesh jaǵdayı ózgerisler haqqındaǵı maǵlıwmattı jetkeriw ushın signal retinde iyne atmosfera basımı. Elektr signalları olardıń kernewin, aǵımın, chastotasın yamasa ulıwma zaryadın ózgertirip, maǵlıwmatlardı sáwlelendiriwi múmkin. Informaciya basqa fizikalıq formadan (mısalı, dawıs, jaqtılıq, temperatura, basım, jaǵday ) elektr signalına aylanadı transduser bul energiyanıń bir túrin basqasına aylantıratuǵın (mısalı, a mikrofon).

Signallar málim bir diapazonnan qálegen bahanı aladı hám hár bir kem ushıraytuǵın signal mánisi hár túrlı maǵlıwmatlardı sáwlelendiredi. Signaldıń hár qanday ózgeriwi mazmunli bolıp, signaldıń hár bir dárejesi ol kórsetetuǵın hádiyseniń hár túrlı dárejesin sáwlelendiredi. Mısalı, signal temperaturanı bir menen kórsetiw ushın isletilingen deylik volt bir dáreje celsiydi ańlatadı. Bunday sistemada 10 volt 10 dárejeni, 10, 1 volt 10, 1 dárejeni ańlatadı.
Analog signaldı uzatıwdıń taǵı bir usılı - paydalanıw modulyatsiya. Bunda birpara tiykarǵı tasıwshı signallardıń qásiyetlerinen biri ózgertirilgen: amplituda modulyatsiya (AM) sinusoidal kernew tolqın forması amplitudasini derek maǵlıwmatları menen ózgertiwdi óz ishine aladı, chastota modulyatsiyası (FM) chastotanı ózgertiredi. Sıyaqlı basqa texnikaler ózgerisler modulyatsiyası yamasa tasıwshı signaldıń fazasın ózgertiw, sonıń menen birge isletiledi.

Analog dawıs jazıwında a ǵa tásir etetuǵın dawıs basımınıń ózgeriwi mikrofon ol arqalı ótetuǵın aǵıs yamasa ol arqalı kernewdiń sáykes keletuǵın ózgeriwin payda etedi. Dawıs bálentliginiń asıwı tok yamasa kernew ózgeriwin proporcional túrde ustap turǵanda proporcional túrde asırılıwına alıp keledi tolqın forması yamasa forması.

Mexanik, pnevmatik, gidravlikva basqa sistemalar da analog signallardan paydalanıwı múmkin.

Analog sistemalar mudami óz ishine aladı shawqım bul tosınarlı buzılıwlar yamasa ózgerisler, geyparaları bolsa tosınarlı ıssılıq

terbelisleri atom bólekleri. Analog signaldıń barlıq ózgerisleri zárúrli bolǵanlıǵı sebepli, hár qanday buzılıw túp signaldıń ózgeriwine teń hám sol sebepli shawqım bolıp kórinedi. Signal nusqa kóshiriliwi hám qayta kóshiriliwi yamasa uzaq aralıqlarǵa uzatılıwı menen bul tosınarlı ózgerisler sezilerli bolıp, signaldıń degradatsiyasiga alıp keledi. Basqa shawqım dárekleri de óz ishine alıwı múmkin óz-ara iskerlik basqa signallardan yamasa jaman islep shıǵılǵan strukturalıq bólimlerden. Bul buzılıwlar azayadı qorǵaw hám paydalanıw arqalı tómen shawqımlı kúsheytgishler (LNA).

Analog hám basqalar cifrlı elektronika

Informaciya analog hám basqasha tárzde kodlanganligi sebepli cifrlı elektronika, signaldı qayta islew usılı basqasha. Sıyaqlı analog signalda orınlawǵa bolatuǵın bolǵan barlıq operatsiyalar kúsheytiw, filtrlew, sheklew hám basqalar cifrlı domenda tákirarlanıwı múmkin. Hár qanday cifrlı elektron da analog elektron esaplanadı, sebebi hár qanday cifrlı elektrondıń minez-qulqları analog dáwirlerdiń qaǵıydaları járdeminde túsintiriliwi múmkin.Den paydalanıw mikroelektronika cifrlı apparatlardı arzan hám keń paydalanıw múmkinshiligine iye boldı.

Shawqım

Tásiri shawqım analog shınjırda funktsiyası dáreje shawqım. Shawqım dárejesi qanshellilik úlken bolsa, analog signal sonshalıq tınıshsız boladı, az-azdan paydalanıwǵa jaramsız halǵa keledi. Usınıń sebepinen analog signallar " kelisikli islemeyapti" dep ataladı. Analog signallar ele
da shawqım dárejesi júdá joqarı bolǵan túsinikli maǵlıwmatlardı óz ishine alıwı múmkin. Basqa tárepden, cifrlı sxemalar málim bir shegaraǵa eriwilgunga shekem shawqım bar ekenliginen ulıwma tásir etpeydi jáne bul waqıtta olar ólimli túrde islemey qaladı. Cifrlı ushın telekommunikatsiya, járdeminde shawqım shegarasın asırıw múmkin qátelerdi anıqlaw hám ońlaw kodlaw sxemaları hám algoritmları. Soǵan qaramay, baylanısıwdıń ólimli aynıwı júz bolatuǵın qandayda bir noqat bar.

Cifrlı elektronikada, sebebi maǵlıwmat kvantlanǵan, signal bir qatar bahalar ishinde qolguncha, ol birdey maǵlıwmatlardı sáwlelendiredi. Cifrlı dáwirlerde signal hár birinde qayta tiklenedi logikalıq qapı, waǵırlını kemeytiw yamasa alıp taslaw.[9][tekshirib bo'lmadi] Analog dáwirlerde signal joǵalıp ketiwi menen qayta tikleniwi múmkin kúsheytgishler. Usınıń menen birge, shawqım pútkil sistemada toplandı hám kúsheytgish ózi shawqımǵa uyqas túrde qosıladı shawqım kórsetkishi.

Anıqlıq

Signaldıń qanshellilik anıq bolıwına bir qatar faktorlar tásir etedi, tiykarınan túp signal daǵı shawqım hám qayta islew nátiyjesinde qosılǵan shawqım signal –(shawqım qatnası ). Sıyaqlı tiykarǵı fizikalıq shegaralar shawqım komponentlerde analog signallardıń anıqlıǵın chekleydi. Cifrlı elektronikada qosımsha anıqlıq signaldı kórsetiw ushın qosımsha nomerler járdeminde alınadı. Nomerler sanınıń ámeliy shegarası dıń islewi menen belgilenedi analog-cifrlı konvertor (ADC),

sebebi cifrlı operatsiyalar ádetde anıqlıqtı joǵatmastán ámelge asırılıwı múmkin. ADC analog signaldı aladı jáne onı bir qatarǵa ózgertiredi ekilik nomerler. ADC ápiwayı cifrlı displey apparatlarında isletiliwi múmkin, e.g., termometrler yamasa jaqtılıq ólshewshileri, biraq olar cifrlı dawıs jazıwda hám maǵlıwmatlardı jıynawda da paydalanıwları múmkin. Biraq, a cifrlı -analogli konvertor (DAC) cifrlı signaldı analog signalǵa almastırıw ushın isletiledi. DAC ekilik sanlar qatarın aladı hám analog signalǵa aylantıradı. An dıń dáramattı basqarıw sistemasında DAC ni tabıw ádetiy hol bolıp tabıladı op-amp bul óz gezeginde cifrlı kúsheytgishler hám filtrlerdi basqarıw ushın isletiliwi múmkin.

Dizayn qıyınlıǵı

Analog mikrosxemalarni proektlestiriw ádetde qıyınlaw hám salıstırıwlanatuǵın cifrlı sistemalarǵa qaraǵanda kóbirek uqıp talap etedi.[iqtibos kerek] Bul cifrlı sistemalardıń analog apparatlarǵa qaraǵanda tez-tez tarqalıp ketiwiniń tiykarǵı sebeplerinen biri bolıp tabıladı. Analog elektron ádetde qol menen islep shıǵıladı jáne bul process cifrlı sistemalarǵa qaraǵanda talay kem avtomatlastırılgan. 2000-jıllardıń basınan baslap, birpara platformalar islep shıǵılǵan bolıp, olar analog dizaynni programmalıq támiynat járdeminde anıqlawǵa múmkinshilik berdi - bul prototipni tezirek jaratılıwma múmkinshilik beredi. Biraq, eger cifrlı elektron apparat haqıyqıy dúnya menen óz-ara baylanısda bolsa, ol mudami analog interfeyske mútáj boladı.[13] Mısalı, hár biri cifrlı radio qabıllaw shınjırınıń birinshi basqıshı retinde qabıllaǵıshda analog aldınǵı kúsheytgish bar.
Óshiriw klassifikaciyası

Analog dáwirler pútkilley bolıwı múmkin passiviborat rezistorlar, kondansatörler hám induktorlar. Aktiv sxemalar, sonıń menen birge, sıyaqlı aktiv elementlerdi óz ishine aladı tranzistorlar. Dástúriy sxemalar qurılǵan birlestirilgen elementler - yaǵnıy bólek komponentler. Biraq, alternativa bólistirilgen elementlerdiń dáwirleri, bólimlerinen qurılǵan uzatıw liniyasi.

Analog kompyuter

Analog signal

Cifrlı - analog menen salıstırıwlaw ushın

Cifrlı elektronika

Analog jazıw hám cifrlı jazıw

Analog chip

Analog tekseriw

Elektron elektron

Ádebiyatlar:

^ Oksfordning qisqacha lug'ati (10 nashr). 1999 yil Oksford universiteti nashri. ISBN 0-19-860287-1.


^ Plimton, Jorj Vashington (1884). Aneroid barometr: uning tuzilishi va ishlatilishi. D. Van Nostran Co. aneroid barometr.


^ Singmin, Endryu (2001). Loyihalar orqali raqamli elektronikani boshlash. Nyu-York. p. 9. ISBN 0-7506-7269-2. Signallar transduserlardan keladi ...


^ Miller, Mark R. (2002). Electronics Easy Way. Barronning ta'lim seriyalari. pp.232–239. ISBN 0-7641-1981-8. Radio paydo bo'lguncha ...