Salatın Əhmədli
11
ölsələr yaxşıdır. Onda cəmiyyət də tör-töküntülərdən
təmizlənər, başqa cür mümkün deyil, xəstə təxəyyül
cəmiyyəti də xəstə edər. Insana qayğı, məhəbbət,
hörmət və ehtiramla yanaşı millilk və beynəlmiləlçilik,
vətənpərvərlik Azərbaycan ədəbiyyatının əsas leyt-
motivi olub. Azərbaycanın ərazi bütöblüyünə qarşı
qəsdlər, ikiyə parçalanmış torpaqlarımızın yarası
sinəmizi göyür-göyür göynədəndə Qarabağ yarasını da
aldıq. Iyirmi ildən çoxdur qaçqın, köçkün düşmüş
xalqımızın haqq səsinin dünyaya çatdırmaq üçün
siyasətçılərimiz,
tarixçilərimiz,
ədəbiyyatçılarımız
qələmə sarılıb.
S. Əhmədliinin “Körpə səsi, ana nəfəsi” kitabında
Xocalı soyqırımı, günahsız insanların yurd-yuvasından
dıdərgin düşməsi, həm cismani, həm mənəvi
sarsıntılara məruz qalması, bu ağır faciələrin insan
mənəviyyatına vurduğu zərbələr, erməni işğalçılarının
çirkin siyasətindən dünyanı xəbərdar etmək, bəşəriy-
yətin qınaq obyektinə çevirmək, onların işğalçılıq
siyasətindən əl çəkməsinə nail olmaq, qaçqin düşmüş
əzizlərinin dədə-baba torpaqlarına qayıtmaq üçün
mücadilələri bir çox əsərlərində əsasdır. “Zirzəmidə
qazılan ana məzarı” hekayəsini oxuyan hər bir vətən
Salatın Əhmədli
12
övladı düşmənə nifrət ruhunda böyüyəcək. Hər bir
əcnəbi vətəndaş sülh, əmin amanlıq istəyən bəşər
övladı Ermənistan kimi işğalçı dövlətləri pisləyəcək,
ona qarşı çıxacaq. Dünyanın bütün sülhsevər insanları
birləşib müharibələrə, işğalçılara qarşı çıxarsa, Yet
üzü gülüstana çevrilər. dinc, sakit, xoşbəxt həyat
qurmaq, Tanrı verən ömrü dinc, sakit, sevinc içində
yaşamaq onun haqqıdır. Bu haqqı əlimizdən alanlara
nifrət, onlara qarşı mübarizə S. Əhmədlinin “Körpə
səsi, ana nəfəsi” kitabındakı hekayələrdə əsas
ideyadır. Bu kitabdakı hekayələrin bir çoxu esselərə
bənzəyir. Nəsrlə poetika birləşib əsərin dadını-duzunu
artırıb, oxunaqlı edib. “Gəl qaçaq bu şəhərdən” bu
cəhətdən xarakterikdir “…Gəl, əzizim, o yerə gedərik
ki, orada doğuldun sən. Orda yer verib-lər sənə bir
əlçim. Bir çay kənarında süslənir o yer. Tez-tez səni
deyib səslənir o yer. Hələ bir son ümid, son arzu kimi
hər gün qəlbimizdə bəslənir o yer.
Gedək kəndimizə…
Gəzək dağlarını gəzək qoşa biz
Çaylarda yuyunsun qoşa şəklimiz.
Qorxmayaq çay daşıb kəsə yolları
Salatın Əhmədli
13
Yenə göy meşənin hər addımında
Başımız üstündə kölgəlik salıb
Palıdın, vələsin əsə qolları.
Bir də ağrımayam, xəstələnməyəm,
Dönüb gənc bir qıza şıltaq, güləyən.
Tənhalıq daşını könüldən ataq,
Çəksin nazımızı bir şirin yataq.
Qaçaq bu şəhərdən, qaçaq o yerə ki, ordan
gəlmişik”.
Burda insan təbiətin qoynuna qaçmaq, onunla
daha çox təmasda olmaq, quru, sərt, haylı-küylü
sənaye şəhərindən qaçıb gülünə çiçəyinə, sərviboylu
ağaclarına, daşqın çaylarına vurğun olduğu ana
təbiətin qoynuna sığınmaq istəyir. Insan xarakteri
təbiəti də insanlaşdırır: Poeziyada “bənovşə utan-
caqlıq, kövrəklik rəmzi, lalə vaxtsız bitən ömrün son
şöləsi, dənizlər insan kamalının və qəlbinin dərinlik və
böyüklük, dağlar ucalıq və əzəmət, palıd məğrurluq,
yenilməzlik, meşələr əbədi gənclik, tufan və şimşək-
qəzəb və nifrət, şəlalələr sevinc, çiçəklər zəriflik,
incəlik, ceyranlar, cüyürlər məsumluq, səma ağlın
genişlik simvolları kimi tərənnüm edilir” (M.
Məmmədov). Təbiətin bir parçası olan insan duyğular
Salatın Əhmədli
14
sahibidir. Bu duyum, bu emossiya S. Əhmədlinin
hekayələrinin əksəriyyətinin ruhundadır. O təbiət
motivindən yararlanmaqla insani hiss və duyğularını
daha poetik bir dillə ifadə etməyə çalışmış və buna da
nail olmuşdur.
Salatın Əhmədlinin əsərlərində təmtəraqsız,
iddiasız yaşamağı bacaran insanlar toplusu könüla-
çandır. Bir-iki əsərini çıxmaq şərtilə digər əsərlərini
oxuyanda hiss edirsən ki, halallıq, sadə, təmiz dünya
istəyi ilə yaşayan qəhrəmanlar, onların istək və
arzuları təbii boyalarla verilir. Böyük bir zaman
kəsiyində ərsəyə gəlmiş bu nəsr əsərlərdə həssas,
qayğıkeş bir yazıçı ürəyini də görürük.
Mövzuca rəngarəng olan bu əsərlər həyati
müşahidəyə, həyat hadisələrinə əsaslanır. Salatın
xanımın publisistikası kimi bədii əsərlərinin dili də
sadədir. “Öz ifadə imkanlarının zənginliyi, səs
quruluşunun səlisliyi və qrammatik strukturunun
sabitliyi ilə seçilən” ana dilimiz “özünün indiki
səviyyəsinə gürkəmli şair və yazıçıların, maarifpərvər
ziyalıların zəhməti sayəsində” gəldiyi fikirlərindəki
həqiqət danılmazdır. Bu gün də dilimizin zəngin
imkanlarına dərindən bələd olan ziyalılarımız, qələm
Salatın Əhmədli
15
sahibləri və onların yaratdıqları gözəl əsərlər vardır.
Xalq dilinin zəngin ifadələri bədii əsərlərə gözəllik
verir. Yaranan əsərləri oxunaqlı edən amillərdən biri
də elə o əsərlərin dilidir. S. Əhmədlinin “Körpə səsi,
ana nəfəsi” hekayələr kitabının dilinin sadəliyi də dil-
üslub keyfiyyətləri baxımından diqqəti çəkir.
Kitabda toplanan hekayə və esseləri ilə yanaşı
yazıçının irihəcmli əsərləri də vardır. Gələcəkdə bu
əsərlər də oxuculara təqdim olunacaq. Bu yolda qələm
dostumuza uğurlar arzulayırıq.
Gülxani Pənah
Şair, ədəbiyyatşünas
Salatın Əhmədli
16
HARAMXANIN DƏYİRMANI
Rəfiqəm
Məhbubə
ilə
universitetdə
bir
oxumuşuq. İnsafən, Məhbubə məndən də yaxşı
oxuyurdu. Qrupumuzun ən bilikli tələbələrindən idi.
Hələ universiteti bitirəndə ona zəmanət də verdilər ki,
aspiranturada qalsın, elmi iş götürsün, tədqiqat
aparsın. Ancaq Məhbubə razılaşmadı. Kəndə getmək
istədiyini bildirdi, öz rayonlarına təyinat alıb, şimal
bölgəsində yerləşən, yaşıllıqlar qoynunda olan Türko-
ba kəndinə getdi. Elə orta məktəbi qurtarandan deyi-
liklisi olan oğlanla da ailə qurdu. Həyat yoldaşı kənd
təsərrüfatı mütəxəssisi idi, Gəncədə oxumuşdu.
Əvvəllər
məktublaşırdıq.
Ailə
həyatında
olan
dəyişiklikləri mənə yazır, mən də cavabında
gördüyüm işlər haqqında ona bir növ hesabat
verirdim. Həmişə də məni kəndlərinə dəvət edirdi.
Əvvəlcə övladlarımızın toyunda görüşəcəyimizi vəd
edirdik. Beləcə illər bir-birini qovur, nəvələrimiz
dünyaya gəlirdi. Onlar da böyüyür, zaman dəyişirdi.
Sonralar mobil telefonlar çıxdı. İndi danışmağımız lap
asanlaşıb, məktuba lüzum qalmayıb, əlini atırsan
Dostları ilə paylaş: |