Korrektsiyon (maxsus) pedagogika axmedova Farida Abdullayeva Nargiza

Psixik rivojlanishi ortda qolgan bolalar predmetlarni o’zlashtira olmaydigan o’quvchilarning taxminan 50% tashkil etadi. PROQni bolalar rivojlanishini ko’rsatuvchi anomaliya sifatida o’rganish XX asrning 50 yillarning oxirida boshlanib, 60-70 yillarda keng ommalashgan. PROQning quydagi to’rt varianti bor:

• konstitutsional kelib chiqish;
• -somatogen kelib chiqish;
• -psixogen kelib chiqish;
• -serebral-organik kelib chiqish;

Psixik rivojlanishda ortda qolgan bolalarning xulqi ham o’ziga xos. Maktabda ular o’zlarini maktabgacha yoshdagi bolalar kabi tutadi. Ularda o’qishga nisbatan qiziqish yo’q yoki juda past bo’lib, maktabga nisbatan ijobiy munosabat kuzatilmaydi. O’yin ular uchun asosiy faoliyat bo’lib qoladi. Ular maktabga o’qishga to’la tayyor emaslar, ularda maktabda o’qish uchun zarur bo’lgan ko’nikma va malakalar shakillanmagan, dastur talablarni o’zlashtirish uchun layoqat yetarli emas. Faoliyatlarni tashkil etishda qiyinchiliklarni his etadilar.

PROQli bolalarni ko’pincha aqli zaif deb hisoblab xato qiladilar. Ularni o’zaro farqlashda ayrim omillar qo’l keladi. Chunonchi PROQ bolalarda oddiy bilimlarni o’zlashtirish, hisoblash ko’nikmalarni egallab olishda qiyinchilik ko’zga tashlanishi bilan birga she’r yoki ertaklarni eslab qolish qobilyati va idrok etish faolligi ancha yuqori bo’ladi. Bunday xususiyatlar aqli zaif bolalarda kuzatilmaydi. Ko’pchilik hollarda PROQ o’quvchilar ommaviy umumiy o’rta ta’lim maktablarda o’qitadilar.

Bolalarni korrektsion muassasalarga qabul qilish PTPKning xulosasibo’yicha ota- onalari yoki ularning o’rinli bosuvchi shaxslarning roziligigz ko’ra amalga oshiriladi. Sinf 12 nafar o’quvchida iborat bo’ladi. Ular rivojlanishdagi nuqsonlarning bartaraf etilishiga ko’ra ommaviy umumiy o’rta ta’lim muassasalariga o’tkazish mumkin. Ikkinchi bosqichda ta’lim 5-9 sinflar ayrim o’zgarishlar yoki ulardagi materiallar hajmini qisqartirish bilan ommaviy umumiy o’rta ta’lim maktablarining dasturlari asosida amalga oshiriladi.

Aqliy rivojlanishi buzilgan bolarani o’qitish tarbiyalash ijtimoiy moslashtirish va o’rganish muommolari korrektsion (maxsus) pedagogikaning muhim sohasi - “oligofrenopedagogika” (yunoncha olygos-kam va phren – aql )temini 19 asr mashhur nems psixatori Emil Krepelin tamondan qo’llangan.

Oligofreniya – bu natal (tug’ilish payti) yoki postnatal (hayotiy rivojlanishning erta bosqichi) davrlarda markaziy nerv tizmning zararlanishi yuzaga keladigan aqliy yoki psixik rivojlanmaslik.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT