Korrupsiyaya qarşı mübarizədə hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı, ictimai
Yüklə 340,43 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət
- İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi Yaxşı Tədqiqat, Yaxşı İslahat, Yaxşı Siyasət
Rəşad Həsənov hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı
35 İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
bütün məlumatların ictimailəşdirilməsi qurumların vəzifə borcu olaraq müəyyən edilir. Bəzi hallarda isə milli təhlükəsizlik adı altında hökumətlərin öz maraqlarını da müdafiə edəcək istisnalar müəyyən etməklə ictimai hesabatlılığı əngəlləyir. Məsələn İndoneziya, Sinqapur və Malaziya qanunvericiliyində bu kimi istisnalara daha çox rast gəlinməkdə.
Rəşad Həsənov hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı
36 İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
Nəticə Korrupsiyasız idarəetmə günümüzdə demokratik cəmiyyətlərin ümdə problemlərindən olmaqla bu istiqamətdə mübarizə ən müxtəlif formalarda davam etdirilir. Həmçinin araşdırmalar göstərir ki, korrupsiya və rüşvətxorluq halları əslində ən qədim cəmiyyətlərdə belə özünə yer tapıb və bu günədək tarixin inkişaf formasiyalarından asılı olmayaraq daim təkmilləşib. Başqa sözlə ictimai əmlakın mənimsənilməsi, vəzifə səlahiyyətlərindən sui istifadə və qanunların işləksiz vəziyyətə salınması halları insan cəmiyyətinin özü qədər dərin tarixi köklərə malik olmaqla haqlı olaraq dövrümümzün prioritet probleminə çevrilir. Təbii ki, gənc dövlət olan Azərbaycanda da korrupsiya, rüşvətxorluq halları və buna qarşı müxtəlif səviyyələrdə mübarizə mövcuddur. Tədqiqatın əsas məqsədlərindən biri məhz bu mübarizədə vətəndaşlarla əməkdaşlığın təmin edilməsi, ictimai iştirakçılığın təşviqi və mövcud problemlərin aradan qaldırılması istiqamətində hökumət-vətəndaş dialoqunun inkişaf etdirilməsidir. Digər tərəfdən beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi informasiya azadlığı haqqında qanunun da korrupsiyaya qarşı mübarizədə aparıcı alətlərdən biri olduğunu deməyə əsas verir. Çünki, ictimai nəzarət hökumətin ictimai hesabatlılığı olmadan mümkün deyil. Tədqiqatın nəticələrini aşağıdakı şəkildə qruplaşdırmaq mümkündür: -
-
Həmçinin, korrupsiya ilə mübarizə tarixin erkən dövrlərdən başlayıb; -
Dünyanın hər bir ölkəsində korrupsiya və rüşvətxorluq hallarına rast gəlmək mümkündür; -
Korrupsiya ilə mübarizənin nəticəliliyi bu kimi halların miqyası (yayılması) ilə ölçülür; -
Vətəndaş cəmiyyəti ilə əməkdaşlıq olmadan korrupsiya ilə mübarizədə uğur əldə etmək çətindir;
Rəşad Həsənov hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı
37 İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
- Korrupsiya ilə mübarizədə vətəndaş cəmiyyətinin iştirakçılığını təmin edən ölkələr daha səmərəli mübarizəyə nail olur -
Dövlət-vətəndaş əməkdaşlığının təmin edilməsində və ictimai müzakirələrin aparılmasında hər iki tərəf (hökumət və vətəndaş cəmiyyəti) maraqlı olduqda prosesi sürətləndirmək mümkündür; -
Korrupsiya ilə mübarizədə ictimai nəzarət informasiya azadlığı mühüm şərtlərdəndir; -
Təəssüf ki, bəzi hallarda cəmiyyəti korrupsiya kimi əməllərə sürükləyən ictimai fikirlər geniş yayılır; -
-
Korrupsiya ilə mübarizədə maarifləndirmə və təhsil vacib faktorlardan olmaqla “adil vətəndaş” kimliyinin formalaşdırılımasında mühüm rol oynayır; Yuxarıda sadaladıqlarımızla yanaşı tədqiqat zamanı digər bir mühüm məqam ortaya çıxır ki, hazırda inkişaf etmiş cəmiyyətlər üçün ən ciddi problem korrupsiyadır. Belə ki, demokratiyanın beşiyi sayılan Avropada vətəndaşların 74%-i onları daha çox narahat edən problemin korrupsiya olduğunu fikirləşir. Korrupsiyanın kifayət qədər uzun təkamül dövrü yaşadığını və bu kimi əməllərin insan fərdiyyətçiliyi- hərislik, güc əldə etmə həvəsi kimi bəşəri hislərlə qıdalandığını nəzərə aldıqda onunla mübarizənin daimiliyi qaçılmazdır. Lakin, texniki tərəqqi, demokratik cəmiyyətlərdə güclü ictimai nəzarətin formalaşması, hökumətlərin hesabatlılığının artırılması, kütləvi informasiya vasitələrinin inkişafı, informasiya azadlığı haqqında qanunlar, vətəndaşlıq məsuliyyəti və ictimai qınaq məmur məsuliyyətini artırır ki, nəticədə korrupsiya halları miqyası kiçilir və cəmiyyətin maraqları daha güclü qorunur. Buna baxmayaraq korrupsiya ilə mübarizədə davamlılıq öz əhəmiyyətini gələcəkdə belə itirməyəcək.
Rəşad Həsənov hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı
38 İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
Son illər Azərbaycanın maliyyə imkanlarının sürətlə artması təbii olaraq korrupsiya və rüşvət hallarının sayı və miqyasına təsirsiz ötüşməyib. Məhz bu səbəb korrupsiya ilə mübarizənin hökumət qarşısında prioritet məsələlərdən birinə çevirib. Lakin, dünya təcrübəsi göstərir ki, korrupsiya ilə mübarizə ictimai dəstək və hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı olmadan effektiv deyil. Yəni, korrupsiya aktında vətəndaş hər iki tərəfi aktın icraçısı və zərərçəkən rolunda iştirakçıdır. Əlbəttə ki, korubsioner məmur özü belə vətəndaş və cəmiyyətin üzvüdür. Onun zərər verdiyi tərəfdə cəmiyyətdir. Beləliklə, vətəndaşların korrupsiya ilə mübarizə prosesinə cəlb edilməsi və korrupsiyanın ictimai fəsadlarının azaldılması üçün aşağıda qeyd edilən istiqamətlərdə işlərin aparılması və yaxud intensivləşdirilməsi tövsiyə olunur. -
İnzibati idarəetmədə vətəndaş iştirakçılığının təmin edilməsi-mövcud “İctima iştirakçılıq” haqqında qanunun işləkliyini təmin etməklə inzibati idarəetmədə vətəndaş cəmiyyətinin nəzarət imkanlarını artırmaq; -
Hökumətin hesabatlılığının təmini-dövlət qurumları öz fəaliyyətlərini ictimailəşdirməklə məlumat əlçatanlığının artırmaqla yanaşı kənar nəzarətə imkan yaradır. Dövlət qurumlarının hesabatlarının ictimailəşdirilməsi qanunla məcburi xarakter daşımalı, hesabatların ictimailəşdirilməməsi halı cinayət xarakterli əməllər sırasına aid edilməlidir. -
inanmalı. Bunun üçün a) Bu qəbildən olan cinayət işləri, istintaq prosesi və nəticələr daim ictimailəşdirilməli b) Korrupsiya ilə əlaqədar ərizə və şikayətlərə operativ reaksiya verilməli və gərəkdiyində informasiya mənbəyinin gizliliyi təmin edilməlidir. Xatırladaq ki, hazırkı qanunvericiliyə görə anonim məktublar istintaqın başlamasına əsas sayıla bilməz. Belə olduqda korrupsiya faktı haqqında informasiyaya malik vətəndaş müxtəlif səbəblərdən adının prosesdə hallanmasını istəmirsə demək ki, bu fakt haqqında informator rolunda
Rəşad Həsənov hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı
39 İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
çıxış etməyəcək. Lakin, mənbənin gizliliyi qorunduğu halda cəmiyyətdə möhkəmlənmiş bu kimi stereotiplər aradan qaldırıla bilər. Həmçinin korrupsiyaya qarşı fəaliyyət göstərən rəsmi qurumlar vətəndaşlarla daha səmərəli əməkdaşlıq yarada bilər. c) Korrupsiya faktları iştirakçıların kimliyindən asılı olmayaraq əhatəli şəkildə araşdırılmalı və ən sərt şəkildə cəzalandırılmalıdır. Əks halda bu qəbildən olan cinayət prosesləri cəmiyyətdə depressiyaya səbəb olur və vətəndaşlarda mübarizənin səmimiliyinə inam itir. d) Korrupsiyaya qarşı mübarizənin rəsmi təmsilçilərinin həyat tərzi, yaşayış şərtləri, gəlirləri haqqında mütəmadi olaraq hesabatlarının ictimailəşdirilməsi bu qurumların vətəndaşlarla əməkdaşlığına həm mənəvi və həmdə praktiki baxımdan dəstək vermiş olar
ictimailəşdirilərsə, bu istiqamətdə sərt cəza mexanizmləri tətbiq edilərsə faktlar dövləti deyil şəxsi günahlar kateqoriyasına daxil edilər ki, bu da hökumətin məsuliyyətini azaldır. Lakin, faktlar gizlədildiyi və yaxud fərdi yanaşma hiss edildiyi halda hökumət korrupsiya cinayətinin iştirakçısına çevrilməklə qınaq mənbəyinə çevrilir - Maarifləndirmə və ictimai fikrin, vətəndaşlıq etikasının formalaşmasında iştirak; a) Beynəlxalq təcrübədən yararlanmaqla orta və ali təhsil müəssisələrində korrupsiya, onun fəsadları, cinayət xarakteri və cəzalandırılması qaydaları haqqında tədris proqramları tətbiq etmək b) Vətəndaşlar arasında ictimai qınağın formalaşdırılması istiqamətində təbliğatın gücləndirilməsi c) Vətəndaş hüquqlarının əks olunduğu bülletenlərin dərc edilib ölkə boyu paylanmasının təşkili
Rəşad Həsənov hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı
40 İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
d) Korrupsiya və rüşvətlə əlaqədar məhkəmə proseslərinin ictimailəşdirilməsi, vətəndaşların prosesdə birbaşa iştirakına şəraitin yaradılması - Müxtəlif steykholderlərin iştirakının təmin edildiyi monitorinq qurumlarının yaradılması- beynəlxalq praktikada tez-tez rastlanan “ Hökumət-Vətəndaş Cəmiyyəti-Media-Elmi Tədqiqat İnstitutları-Özəl sektor” formulu ilə yaradılan monitorinq qruplarının yaratmaqla qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi, dövlət alqı-satqılarının icrasına kənar nəzarətin təmini, cinayət faktlarını stimullaşdıran faktorların öyrənilməsi və s. istiqamətlərdə səmərəli əməkdaşlıq formalaşdırmaq mümkündür.
Rəşad Həsənov hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı
41 İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
http://www.oecd.org/site/adboecdanti-corruptioninitiative/policyanalysis/35144038.pdf file:///C:/Users/user/Downloads/Anti-Corruption%20Policy%20of%20Korea.pdf http://www.tid.web.tr/ortak_icerik/tid.web/157.SAYI/23- %20Kamuran%20Mustafa%20BALLI.pdf http://www.transparency.az/transpfiles/66az.pdf http://www.tepav.org.tr/upload/files/1295426395- 1.Yolsuzlukla_Mucadele_ve_Sivil_Toplum_Iliskisi_Bir_Perspektif_Denemesi.pdf http://transparency.az/transpfiles/zig65.pdf http://www.oecd.org/site/adboecdanti-corruptioninitiative/regionalseminars/35137484.pdf http://www.abdullahcavus.com.tr/habergoster.asp?haber_id=107 http://www.tepav.org.tr/tur/admin/dosyabul/upload/yolsuzluk3.pdf http://www.business-anti-corruption.com/country-profiles/sub-saharan-africa/burkina- faso/initiatives/public-anti-corruption-initiatives.aspx file:///C:/Users/user/Downloads/http---www_csd_bg-news-CAR-car_english_f_pdf.pdf http://www.csd.bg/files/5en.pdf http://www.12iacc.org/archivos/WS_8.1_SHAASKA_BEYERLE.PDF http://thailand.prd.go.th/view_news.php?id=7405&a=2
Rəşad Həsənov hökumət-vətəndaş əməkdaşlığı
42 İSİM
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi
Document Outline
Yüklə 340,43 Kb. Dostları ilə paylaş:
|