Kriptovalyuta: iqtisadi və hüquqi aspektlər Kriptovalyuta ifadəsi, xüsusi ilə onun ilk
Yüklə 5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Beynəlxalq Valyuta Fondu rəhbəri Kristin Laqard çıxışlarında Mərkəzi Bankları yeni texnologiya və valyutaların elektron pulla
SƏ H İFƏ 30 MƏR KƏZ İ B AN K KRİPT OV AL YUT AL ARI : FED coin VƏ C AD coin Qloballaşmanı sürətləndirən ən önəmli determinantlardan biri də internet hesab olunur, hansı ki, yarandığı müddətdən sonra bu texnologiya bir çox sahələrdə eləcə də, gündəlik fəaliyyətimizin sürətlənməsində önəmli faktorlardan birinə çevrilib. Məhz internetin hər kəsə əlçatan olması texnologiyaların sürətli inkişafına şərait yaratdı. Şübhəsiz ki, bu texnoloji inkişaf beynəlxalq maliyyə sistemində xüsusən də ödəniş sistemlərində yeniliklərə ehtiyac yaratdı. Texnoloji inkişaf artıq uzun zamandır ki, iqtisadiyyatda yeni bir trendin əsasını qoymağa başladı. Bu trend xüsusilə inkişaf etmiş ölkələrdə insanların kağız pul əskinaslarından istifadəni yeni mərhələyə gətirib çıxartdı. Bunun nəticəsində, ödəniş sistemləri, plastik kartlar, internet və mobil bank xidmətləri vasitəsilə həyata keçirilir. Beləliklə, 2008-ci ildə Satoşi Nakamota ləqəbli şəxs və ya qrup tərəfindən Bitcoin adlandırdıqları ilk kriptovalyuta dünya ictimaiyyətinə təqdim edildi. Bitcoin rəqəmsal valyuta hesab olunur və kriptoqrafiya qaydalarından istifadə edildiyi üçün rəqəmsal valyutalara həmçinin kriptovalyutalar da (Bitcoin, Litecoin, Ethereum) deyilir.. Son illərdə rəqəmsal pulların istifadəsinə maraq, texnoloji inkişafın yaratdığı zəminlər Mərkəzi Bankları da bu sahədə düşünməyə vadar etdi. Bir çox hesabatlarda, Mərkəzi Bankların vətəndaşların kriptovalyutalara olan inamlarını artırmaq üçün özlərinin rəqəmsal valyutalarını yarada
biləcəkləri mümkünlükləri haqqında da qeyd olunur. Beynəlxalq Valyuta Fondu rəhbəri Kristin Laqard (Chrtistine Lagarde) çıxışlarında Mərkəzi Bankları yeni texnologiya və valyutaların elektron pulla əvəz olunması prosesinə açıq olmağa çağırır. Bununla belə, Mərkəzi Banklar kriptovalyutaların pul əvəzedicisi kimi istifadəsini pul dövriyyəsinə zərər verə bilmə, köçürmələrin anonimliyi səbəbindən risk yarada bilmə təhlükəsini qeyd edirlər. Bu əsasla bir çox Mərkəzi Banklar kriptovalyutalardan ancaq mal və xidmətlərə görə hesablaşmalarda
İqtisadiy ya tın pul sist emi RÖVŞƏN CAMALOV SƏ H İFƏ 31 istifadə olunmasını təklif edib. Mərkəzi Bankların Rəqəmsal Valyutalarının tətbiqi ilə məşğul olan bütün dünyada iki müxtəlif model ortaya çıxmışdır: Mərkəzi Bankın öz aktivlərinə qarşı bir valyuta çıxaran CADcoin və öz Mərkəzi Bank balansında bir öhdəlik kimi yerləşən yeni valyuta olan Fedcoin. Bu iki rəqəmsal valyuta arasındakı fərqləri izah etmək üçün onların məqsədlərindəki fərqlərə diqqət yetirmək gərəklidir. Fedcoin nəğd pul əvəzi kimi nəzərdə tutulur və bu səbəbdən də nəğd pulun məxfilik xüsusiyyətlərini qorumalıdır. Birincisi, Fed-in Fedcoin- də və onun xaricində keçid kimi çıxış etdiyindən Fedcoin alıcının ictimai ünvanını bilməsi lazımdır. Pul köçürmələri anonim şəkildə edilə bilər, lakin bank əmanətlərinin konvertasiyası Fed-in sahibinin ictimai ünvanı biləcəyini nəzərdə tutur. Bu CADcoin ilə, Mərkəzi Bank yenidən mərkəzi bank pulundan CADcoin-ə çevrilməsi üçün keçidlər kimi çıxış edir, lakin dəyişim zamanı gizlilik tələb olunmur. Əslində, bu tamamilə əksinədir. CADcoin ilə gizlilik tələbləri qeyri-mərkəzi bank iştirakçılarının ehtiyaclarına aiddir. Yəni hər bir özəl bank tam əməliyyat qeydini bütün sistemə açıq olmasını istəmir. CADcoin-da banklar hələ ictimaiyyət tərəfindən müəyyən edilir, lakin bankın hüquqi adı baxımından real sistemdən yaranan ödənişlər üzrə tələbləri başa çatdırmaq üçün bank adlarının tam siyahı xəritəsini ictimaiyyətə çatdırmalıdır. Fedcoin, əsasən
pərakəndə ödənişlər üçün nəzərdə tutulduğu halda Cadcoin – toplu ödənişlər üçün nəzərdə tutulur. Hər iki variantda əhalinin əmanətlərinin kütləvi şəkildə çıxarılması kimi bəzi problemlər də var. MƏRKƏZİ BANKLARIN RƏQƏMSAL VALYUTALARININ İKİ MODELİ ORTAYA ÇIXMIŞDIR: MƏRKƏZİ BANKIN ÖZ AKTİVLƏRİNƏ QARŞI BİR VALYUTA ÇIXARAN CADcoin VƏ ÖZ MƏRKƏZİ BANK BALANSINDA BİR ÖHDƏLİK KİMİ YERLƏŞƏN YENİ VALYUTA OLAN FEDcoin kimlik bağlantısı Fedcoin’i alıcının adına qəbul edən və anonim şəkildə alıcıya yayan bir üçüncü tərəfin fond paylayıcısı vasitəsi ilə sındırıla bilər. Əlbəttə ki, bu üçüncü tərəfə etibar edilməli və Fed bununla razılaşmalıdır. Bu, Fed-in Fedcoin-ə mübadilə olunan məbləğlər üzrə məhdudiyyətlərinin qoyulmasının başqa bir səbəbi ola bilər.
Yüklə 5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|