Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri • Educational Sciences: Theory & Practice 13(4) • 2087-2104



Yüklə 0,61 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/11
tarix17.11.2018
ölçüsü0,61 Mb.
#81004
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

SARICAOĞLU, ARSLAN / Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik İyi Olma Düzeylerinin Kişilik Özellikleri ve Öz-Anlayış Açısından ...

2093


Öz-Anlayış ve kişilik özelliklerinin psikolojik iyi 

olmanın çevresel hâkimiyet alt boyutunu anlamlı 

düzeyde açıklayıp açıklamadığının belirlenmesinde 

aşamalı regresyon analizi kullanılmıştır. Oluşturu-

lan modelin ilk adımında öz anlayışın modele kat-

kısının (R=.55) oldukça anlamlı olduğu ve toplam 

varyansın %30’unu açıkladığı hesaplanmıştır. Mo-

delin ikinci aşamasında eklenen kişilik özellikleri-

nin modele katkısının (R=.70) anlamlı olduğu, Öz-

Anlayış ile birlikte diğerleriyle olumlu ilişkilerdeki 

varyansın %49’unu açıkladığı görülmüştür. Kişilik 

özelliklerinin toplam varyansa %19’luk bir katkı 

sağladığı belirlenmiştir. Çevresel hakimiyet alt bo-

yutunun yordanmasında ilk adımda öz anlayışın 

.55 düzeyinde yordadığı, ikinci adımda ise Öz-

Anlayış (β =.34), sorumluluk (β =.23), dışa dönük-

lük (β =.21) ve duygusal dengesizlik/nevrotizmin (β 

=-.20) önemli yordayıcılar olduğu hesaplanmıştır. 

Öz-Anlayış ve kişilik özelliklerinin psikolojik iyi 

olmanın bireysel gelişim alt boyutunu anlamlı dü-

zeyde açıklayıp açıklamadığının belirlenmesinde 

aşamalı regresyon analizi kullanılmıştır. Oluşturu-

lan modelin ilk adımında öz anlayışın modele kat-

kısının (R=.38) anlamlı olduğu ve toplam varyansın 

%15’ini açıkladığı hesaplanmıştır. Modelin ikinci 

aşamasında eklenen kişilik özelliklerinin modele 

katkısının (R=.57) anlamlı olduğu, Öz-Anlayış ile 

birlikte bireysel gelişim alt boyutundaki varyansın 

%32’sini açıkladığı görülmüştür. Kişilik özellikle-

ri toplam varyansa %18’lik bir katkı sağlamıştır. 

Deneyime açıklık (β =.38), Öz-Anlayış (β =.20) ve 

duygusal dengesizlik/ nevrotizmin (β =-.15) birey-

sel gelişimin yordanmasında anlamlı değişkenler 

olduğu görülmektedir.

Öz-Anlayış ve kişilik özelliklerinin psikolojik iyi ol-

manın yaşam amacı alt boyutunu anlamlı düzeyde 

yordayıp yordamadığının belirlenmesinde aşamalı 

regresyon analizi kullanılmıştır. Oluşturulan mo-

delin ilk adımında öz anlayışın modele katkısının 

(R=.43) anlamlı olduğu ve toplam varyansın %18’ini 

açıkladığı belirlenmiştir. İkinci adımda modele ekle-

nen kişilik özelliklerinin katkısının (R=.57) anlamlı 

olduğu görüşmüştür. Öz-anlayış ile birlikte kişilik 

özellikleri yaşam amacına ait varyansın %33’ünü 

açıklamaktadır. Kişilik özellikleri toplam varyansa 

%15’lik bir katkı sağlamıştır. Öz-Anlayış (β =.25), so-

rumluluk (β =.23) pozitif yönde ve duygusal denge-

sizlik/nevrotizm (β =-.14) negatif yönde olmak üzere 

modelin önemli ve anlamlı yordayıcılarıdır.

Tablo 4. 

Öz-Anlayış ve Kişilik Özelliklerinin Psikolojik İyi Olma Ölçeğinin Çevresel Hâkimiyet Alt Boyutunu Açıklamasına İlişkin Aşamalı 

Regresyon Analizi Sonuçları

Adım 1

R

R

2

ΔR

2



R



Değişimi

B

Standart Hata

β

t



Sabit

.55


.30

.30


.30

32.24


1.69

19.07**


Öz Anlayış

.39


.02

.55


16.62**

Sabit

.70


.49

.49


.19

26.58


2.63

10.10**


Adım 2

Öz Anlayış

.24

.02


.34

10.05**


Nevrotizm

-.26


.04

-.20


-6.04**

Dışa Dönüklük

.21


.04

.21


4.91**

Deneyime Açıklık

.13


.06

.11


2.32*

Yumuşak Başlılık

-.07


.04

-.07


-2.00*

Sorumluluk

,30


.05

.23


6.44**

*p<.05 **p<.01



Tablo 5. 

Öz-Anlayış ve Kişilik Özelliklerinin Psikolojik İyi Olma Ölçeğinin Bireysel Gelişim Alt Boyutunu Açıklamasına İlişkin Aşamalı 

Regresyon Analizi Sonuçları

Adım 1

R

R

2

ΔR

2

R



Değişimi

B

Standart Hata

β

t

Sabit

.38


.15

.15


.15

46.80


1.81

25.88**


Öz Anlayış

.26


.03

.38


10.41**

Sabit

.57


.32

.32


.18

39.67


2.93

13.55**


Adım 2

Öz Anlayış

.13


.03

.20


5.09**

Nevrotizm

-.19


.05

-.15


-4.04**

Dışa Dönüklük

.04


.05

.04


.81

Deneyime Açıklık

.45


.06

.38


7.22**

Yumuşak Başlılık

-.08


.04

-.08


-1.92

Sorumluluk

.11


.05

.09


2.18*

*p<.05 **p<.01




K U R A M   V E   U Y G U L A M A D A   E Ğ İ T İ M   B İ L İ M L E R İ

2094


Öz-Anlayış ve kişilik özelliklerinin psikolojik iyi 

olmanın kendini kabul alt boyutunu anlamlı dü-

zeyde açıklayıp açıklamadığının belirlenmesinde 

aşamalı regresyon analizi kullanılmıştır. Oluşturu-

lan modelin ilk adımında öz anlayışın modele kat-

kısının (R=.57) anlamlı olduğu ve toplam varyansın 

%33’ünü açıkladığı görülmektedir. Modelin ikinci 

aşamasında eklenen kişilik özelliklerinin modele 

katkısının (R=.66) anlamlı olduğu, Öz-Anlayış ile 

birlikte kendini kabuldeki varyansın %44’ünü açık-

ladığı belirlenmiştir. Kişilik özelliklerinin toplam 

varyansa %11’lik bir katkı sağladığı hesaplanmıştır. 

Psikolojik iyi olma ölçeğinin kendini kabul alt bo-

yutunun yordayıcılarına bakıldığında Öz-Anlayış 

(β =.40) ve dışa dönüklük (β =.26) pozitif, duygusal 

dengesizlik/nevrotizmin ise (β =-.19) negatif yönde 

anlamlı olarak yordadığı görülmüştür.

Tartışma

Bu araştırmada, psikolojik iyi olma alt boyutlarının 

her birinin Öz-Anlayış ile pozitif yönde anlamlı 

ilişkide olduğu bulunmuştur. Öz-Anlayış ile ken-

dini kabul en çok ilgileşim gösteren psikolojik iyi 

olma alt boyutlarındandır. Kendini kabul, kişinin 

kendine karşı olumlu bir tutuma sahip olması an-

lamına gelmektedir. Kendine karşı olumlu bir tu-

tum içinde olmayı; olumlu ve olumsuz yanları ile 

benliğinin farklı yönlerini kabul etmeyi ve geçmiş 

yaşamı hakkında olumlu duygular hissetmeyi içe-

rir. Öz-anlayış da birisinin kendi ızdırabına açık ol-

mayı, ondan kaçınmaması ve bağlantısız olmama-

sını, acısını dindirme arzusunu üretmesi ve şefkatle 

onu iyileştirmesi ve en önemlisi de daha büyük bir 

deneyim kazanmanın bir parçası olarak kendi acı, 

yetersizlik ve başarısızlığını yargılamadan anlama-

yı içerir. Bu bağlamda öz-anlayış ile psikolojik iyi 

olmanın ileri sürdüğü temel düşüncenin birbirine 

çok paralel olduğu görülmektedir. Aralarında bu-

lunan ilişki de bu durumu desteklemektedir. Psi-

kolojik iyi olma alt boyutlarının hepsinin kişilik 

özelliklerinin tüm alt boyutları ile anlamlı düzeyde 

ilişkisi olduğu bulunmuştur. Diğerleriyle olumlu 

ilişkiler, çevresel hakimiyet ve kendini kabul alt bo-

yutları dışa dönüklük özelliği ile, otonomi/özerk-

lik ve bireysel gelişim alt boyutlarının deneyime 

açıklık özelliği ile ve yaşam amacı alt boyutunun 

sorumluluk özelliği ile yüksek düzeyde ilgileşimde 

bulunduğu sonucuna varılmıştır. Literatür incelen-

diğinde Beş Faktör Kişilik Kuramı ve psikolojik iyi 

olma arasındaki ilişkinin incelendiği çalışmalarda 

da (Grant, Langan-Fox ve Anglim, 2009; Schmutte 

ve Ryff, 1997) alt boyutlar arasında anlamlı düzeyde 

ilgileşim olduğu ortaya konulmuştur. Schmutte ve 

Ryff’ın (1997) yaptıkları çalışmada bireysel gelişi-

min deneyime açıklık ve dışa dönüklük ile diğer-

leriyle olumlu ilişkilerin yumuşak başlılık ve dışa 

dönüklük ile çevresel hâkimiyet ve yaşam amacının 

ise sorumluluk ile anlamlı ve yüksek düzeyde ilişki-

de olduklarını bulmuşlardır. Grant ve arkadaşları-

nın (2009) araştırmalarının sonucunda da dışadö-

nüklük, nevrotizm ve sorumluluk hem öznel hem 

de psikolojik iyi olmanın yordayıcıları olarak bu-

lunmuştur. Araştırma sonucunda elde edilen bul-

gular ile alanyazındaki bulgular karşılaştırıldığında 

bazı farklılıklar olsa da genel itibariyle ilişki içinde 

olan alt boyutlar paralellik göstermiştir.

Araştırma sonuçlarında diğerleriyle olumlu ilişkiler 

alt boyutunu sadece öz-anlayış %15’ini açıklarken, 

kişilik özelliklerinin eklenmesiyle açıklama gücü 

%34’e yükselmiştir. Bu sonuçtan kişilik özellikleri-

nin açıklama gücünün öz-anlayıştan daha yüksek 

olduğu anlaşılmaktadır. Psikolojik iyi olmanın di-

ğerleriyle olumlu ilişkiler alt boyutunun yordayı-

cıları incelendiğinde de açıklama gücüne paralel 

olarak kişilik özelliklerinden dışa dönüklüğün 

en önemli yordayıcı olduğu ortaya çıkmaktadır. 

Zıskıs’ın (2010) çalışmasında da diğerleriyle olum-

Tablo 6. 

Öz-Anlayış ve Kişilik Özelliklerinin Psikolojik İyi Olma Ölçeğinin Yaşam Amacı Alt Boyutunu Açıklamasına İlişkin Aşamalı 

Regresyon Analizi Sonuçları

Adım 1

R

R

2

ΔR

2

R



Değişimi

B

Standart Hata

β

t

Sabit

.43


.18

.18


.18

41.31


1.92

21.56**


Öz Anlayış

.31


.03

.43


11.88**

Sabit

.57


.33

.32


.15

32.35


3.16

10.25**


Adım 2

Öz Anlayış

.18


.03

.25


6.41**

Nevrotizm

-.20


.05

-.14


-3.82**

Dışa Dönüklük

.10


.05

.09


1.87

Deneyime Açıklık

.13


.07

.10


1.95*

Yumuşak Başlılık

.03


.05

.03


.68

Sorumluluk

.31


.06

.23


5.65**

*p<.05 **p<.01




Yüklə 0,61 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə