L. F. Mahmudova RƏYÇİLƏR; I e. d., prof. D.Ə. Vəliyev dos. A. Y. Yəhyayeva Məmmədova Ş. S., Əmiraslanova N. T. Müasir iqtisadi nəzəriyyələr. Dərs
Yüklə 8,38 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 11.3. ABŞ-ın monetar keynsçilik istiqaməti
- 11.4. Sosial - demokratların “demokratik sosializm”, “qarışıq iqtisadiyyat” və “həyatın keyfiyyəti”
a) birinci, istehsal faktorlannın gəlirləri və onlann bölgüsünü onlann təklifi, onların “məhsuldarlığı” şərtlərindən çıxarmaq olar. b) ikincisi, istehsal faktorlan ilə gəlirlər münasibətləri arasında birqiymətli asılılıq mövcuddur, belə ki, fondla silahlanmanın (K/Y) artırılması mütləq şəkildə mənfəətin əmək haqqına nisbətinin (P/W) azalmasına uyğundur və əksinə. P.Şraffa özünün kapital haqqındakı nəzəriyyəsindən çıxış edərək onun “homogen” - bircinsli olmasını inkar edir və onun mütəhərrikliyini qəbul edərək “səmərəli yenidən qoşulma” konsepsiyasını irəli sürür. Beləliklə, P.Şraffa və C.Robinsonun işləri, komsepsiyalan müasir iqtisadi fikirlərin, təlimlərin formalaşmasında (xüsusilə, “antimarjinal inqilabı” fikirləri) böyük rol oynamışdır. Ancaq, 1983-cü ildə hər iki iqtisadçının bir ay fərqilə vəfat etməsi Kembric nəzəriyyəsi konsepsiyasına son qoydu. 11.3. ABŞ-ın monetar keynsçilik istiqaməti İqtisadiyyatın qeyri-müəyyənliyi və qeyri-bərabərliyi keynsçi nəzəriyyənin “həqiqi” əsası hesab olunur. Postkeyns- çiliyin ABŞ məktəbinin nümayəndələrindən R.Klauer, P.Davidson, C.Vayntraub, X.Minskini və başqalannı göstərmək olar. Amerika iqtisadçısı R.Klauer özünün “Keynsçi əks inqilab; nəzəri qiymətləndirmə” məqaləsində Keynsin nəzəriyyəsini tamamilə yeni aspektdə izah etməyə çalışmışdır. O, sübut etməyə çalışır ki, Keynsin nəzəriyyəsi hər şeydən əvvəl qeyri- müəyyənlik nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə tarazlığa gəlməyən, onu bərpa etməyən iqtisadiyyatı təsvir edir. O, iqtisadiyyatın bu xüsusiyyətinin o, iqtisadij'yatda zəncirvari reaksiya yarada bilən, onu dayanıqlı vəziyyətdən çıxaran müxtəlif gözlənilən və faktiki 134 kəmiyyətlərdən, qcyri-təkmil olan infomıasiyalardan yarandığını göstərir. Klaner öz nəzəri konsepsiyasını tələbin artımının fərz edilən və ya nəzəri hesab edilən səviyyəsilə, onun real, mövcud artımını fərqləndirilməyə imkan verən “ikiqat qərar hipotezh’nə əsaslanması ilə izah etməyə çalışmışdır. “Qeyri-düzgün qiymətlərlə” qeyri-tarazlıq şərtində tarazlığın bərpası Keynsin qeyd etdiyi kimi, nisbi qiymətlərdən deyil, gəlirlərin dinamikasmdan asılıdır. Beləliklə, Keynsin “əsas psixoloji qanunla” əlaqələndirdiyi istehlak funksiyasını Klaucr bazarın etibarlı olmayan informasiyası ilə bağlı olduğu fikrini söyləyirdi (ona yeni interpritasiya - “gəlirlə məhdudlaşan proses” adı vermişdir). Klauerin ideyaları amerika iqtisadçısı U.Leyonxufvud tərəfindən “Keyns iqtisadi nəzəriyyəsi və Keyns nəzəriyyəsi haqqında” məqaləsində daha da inkişaf etdirilmişdir. O, göstərir ki, Keyns nəzəriyyəsinin əsas çatışmazlığı Keyns tərəfindən pulun rolunun dəyərləndirilməməsindədir. U.Leyonxufvud öz fikirlərində xüsusilə faiz dərəcəsi və onun investisiya təsviri məsələlərinə diqqət vermişdir. O, belə nəticəyə gəlir ki, pul mübadiləsini tənzimləyən orqanlar öz alətlərindən istifadə edərək iqtisadi şəraitin və məşğulluğun istənilən müvəqqəti dəyişikliyinə əks getməməlidir. Əksinə, faiz dərəcəsini təbii normada saxlayaraq, nəticədə uzun müddətli perspektivdə iqtisadiyyatın stabilliyi üçün bununla əsas yaranır. U.Leyonxufvuda görə, Keyns təlimində investisiyaların kifayət olmaması onların faiz dərəcələrinə zəif reaksiya verilməməsilə deyil, faizlərin özünün qeyri-elastikliyiiə bağlıdır. Elə bu səbəbdən də, xüsusilə, uzun müddətli perspektivdə faiz dərəcəsinin aşağı salınması problemi böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Beləliklə, U.Leyonxufvud belə bir nəticəyə gəlmişdi: pul mübadiləsini tənzimləyən orqanlar öz alətlərini məşğulluq və 135 iqtisadi şərtlərin istənilən müvəqqəti dəyişikliklərinə qarşı deyil, faiz dərəcələrinin “təbii norma” səviyyəsində qalması üçün istifadə etməlidirlər ki, bu da iqtisadiyyatın uzunmüddətli dövrdə stabilliyinin əsasıdır. Klauerin və Leyonxufvudun ideyalan sonralar postkeynçiliyi xüsusilə monetaıist istiqamətdə inkişafına təkan verdi. Keçən əsrin 70-ci illərinin bir çox postkeynçi gəlirlər siyasətini artım siyasətilə, xüsusilə Lnvestisiyalann struktur və tempini müəyyən edən siyasətlə uzlaşdırmağı təklif edirdilər. 11.4. Sosial - demokratların “demokratik sosializm”, “qarışıq iqtisadiyyat” və “həyatın keyfiyyəti” konsepsiyalarının əsas xarakterik xüsusiyyətləri Demokratik sosializm. Sosial-demokratik konsepsiyanın XX əsrdə fonnalaşması ETİ-nin yeni mərhələsində, iqtisadiyyatın strukturunun yenidən qurulması, yeni sahələrin yaranması və qurulması, ənənəvi sahələrin fundamental modernləşdirilməsi, elektronika və informatikanm istifadəsi şəraitində baş vermişdir. Bütün bu proseslər müasir sosial- demokratların sosial bazasının dəyişməsinə səbəb olmuşdu. Sosial-demokrat partiyalarının ənənəvi bazasını həmişə fəhlə sinfi təşkil etmişdi. Belə partiyalardan Almaniyanın sosial- demokrat partiyasını. Böyük Britaniyanın leyborist partiyasını və s. göstərmək olar. Sosial-demokratların əsasında vacib konsepsiya - demokratik sosializm durur. “Demokratik sosializm” termini ilk dəfə XIX əsrdə D.B.Şou tərəfindən istifadə olunub. Sonralar onu E. Bernşteyn və O.Baucr, K.Kautski, R.Qilferdinq istifadə edib. İngilis leyboristi E.Durbinin 1940-cı ildə “Siyasi demokratik sosializm” kitabı da çapdan çıxmışdı. II Dünya müharibəsindən 136 Yüklə 8,38 Kb. Dostları ilə paylaş:
|