St
əndapın uğurlu alınmasını şərtləndirən əsas amillər:
-
Peşəkarlar stəndap zamanı əsasən perspektiv plana xüsusi önəm verir.
Perspektiv plan sol çiy
nin qabağa verilməsi, sağ çiynin isə geri
ç
əkilməsidir. Başqa sözlə, jurnalist kamera qarşısında bir növ maili
dayan
ır. Bu cür dayanmaqla o, arxa fonun daha aydın görünməsinə və
uğurlu planın əldə olunmasına şərait yaradır.
- St
əndap zamanı teleoperator kameradan istənilən kimi sərbəst yararlana
bilmir. Odur ki, teleoperatora ç
ətin tapşırıqlar (məsələn, transfokatordan
istifad
ə etmək, çətin panoramlar yerinə yetirmək və hərəkətli planlar
ç
əkmək və s.) vermək arzuolunmazdır. Jurnalist stəndap edərkən
haqqında danışdığı hər hansı detalın daha aydın efirə düşməsini
arzulayırsa həmin detalı ayrıca çəkdirməli, sonradan montajda onu
st
əndapın üstünə vurmalıdır. Bununla da jurnalist həm vaxt itkisinin
qarşısını alır, həm də kadrın əsməsi, balansın pozulması, foksun itməsi və
s. kimi xoşagəlməz problemlərdən özünü sığortalayır.
- St
əndap boyu hərəkət edin. Yalnız bu halda jurnalist hadisənin
iştirakçısına çevrilə və tamaşaçının diqqətini özünə və çatdırmaq istədiyi
vacib
fakta yön
əldə bilər. Lakin jurnalist nəyə görə hərəkətdə olduğunu
v
ə ya hadisə yerində gəzərək danışdığını əsaslandırmalıdır. Başqa sözlə,
o, niy
ə gəzir, nəyə yaxınlaşır, niyə həmin əşyanı əlinə alır və s. kimi
suallar
ı öz sözləri, dediyi fikirlər və ya seçdiyi arxa fonla izah etməlidir.
Əks halda hərəkət etməyin də heç bir mənası yoxdur.
St
əndap zamanı yarana biləcək arzuolunmaz hallar:
-
Uğursuz fon (stəndap zamanı fon ya ümumiyyətlə deyilən sözlərlə üst-
üst
ə düşməyə, ya görünməyə, ya da diqqəti yayındıra bilər)
- Jurnalistin s
əsi yararsızdır (mikrofon səs mənbəyinə ya uzaq, ya da
h
əddən artıq yaxın tutulduqda, həmçinin mikrofon nəyəsə toxunarsa,
yaxud güclü kül
ək zamanı belə hallar yaşana bilər).
- B
əzən stəndapla kadrarxası mətnin səsləndirilməsi arasında fərq olur.
Bel
ə fərq tempdə və ya səsin yüksəklik dərəcəsində ortaya çıxır. Başqa
sözl
ə, stəndapda qışqıran və ya sürətli templə danışan jurnalist kadrarxası
m
ətni aşağı tempdə oxuyur ki, bu da arzuolunmaz haldır.
- St
əndap zamanı jurnalist müsahibin və ya kadrarxası mətnin, yaxud
studiyanın sözlərini təkrarlayır.
-
Jurnalistin uğursuz geyimi və s.
Yadda saxlayın, stəndap orijinallığı ilə seçilməli, süjetin əsas mahiyyətini
əks etdirməli və materialın vizit kartı olmalıdır. Tamaşaçı müxbiri əsasən stəndapa
gör
ə tanıyır və qəbul edir. Odur ki, stəndapın uğurlu alınmasında jurnalistin və
teleoperatorun üz
ərinə böyük məsuliyyət düşür
v
ə uğurlu stəndap gərgin iş tələb
edir.
St
əndap çəkilişləri zamanı texniki vasitələrdən də məharətlə istifadə
olunmalıdır. Bunun üçün də teleoperatordan radiomikrofon, işıqqaytarıcı və əlavə
işıq götürməyi tələb edin. Yalnız bu halda sizin stəndapınız təkcə deyiləcək sözlər
bax
ımından deyil, görüntü baxımından da təbii və gözəl alınacaq.
Unutmayın, stəndap uğursuz alınarsa günah yenə də jurnalistdə olacaq. Odur
ki, görüntünün v
ə ya arxa fonun istənilən səviyyədə olmaması, uğursuz çəkilməsi
zaman
ı rəhbərliyin haqlı tənqidləri ilə üzləşsəniz təəccüblənməyin. İkinəfərlik
komandada lider jurnalistdir. M
əhz buna görə də, jurnalist stəndap çəkiləndən
sonra teleoperatora
yaxınlaşıb, görüntüyə baxmalı və onun nə dərəcədə uğurlu
alınmasını müəyyən etməlidir. Stəndapı süjetin
kulminasiya nöqt
əsi də
adlandırmaq olar. Məhz buna görə də, çəkiliş yerində stəndap uğurlu alınana qədər
çal
ışın və arzu etdiyiniz, istər sözlərin tələffüzü, istərsə də görüntü baxımından sizi
qane ed
ən stəndap çəkin.
St
əndap zamanı digər mühüm məqam çıxışın əvvəlində və sonunda kiçik
pauzalara yol verilm
əsidir. Montaj zamanı azruolunmaz hal yaşanmasın deyə
jurnalist teleoperator
un işarəsini gözləməli və start işarəsindən sonra üçə kimi
say
ıb, stəndapa başlamalıdır. Sözləri deyib qurtardıqdan dərhal
sonra is
ə
mikrofonu aşağı salmaq və kadrdan çıxmaq arzuolunan hal deyil. Son sözdən sonra
jurnalist yen
ə də üçə kimi saymalıdır və yalnız bundan sonra kadrdan çıxa və ya
mikrofonu aşağı sala bilər.
2.
İnterküy (İnterşum) – kənar səslərdir. Başqa sözlə, hadisə yerində çəkilən bütün
kadrlar
ın təbii səsi interküy adlanır. İnterküy hadisəni tamaşaçıya daha da
yax
ınlaşdırır, onu hadisənin iştirakçısına çevirir. Yadda saxlayın, istər sadə xəbər,
ist
ərsə də iri həcmli reportaj materialının uğurlu alınması ilk növbədə üç əsas
amild
ən: təsvir sırasından, jurnalistin oxu tərzindən və interküydən asılıdır.
T
əsadüfi deyil ki, radioda interküy vizuallığı əvəz edir. Televiziyada isə interküy
kadrlar
ın daha inandırıcı və effektli alınmasında rol oynayır. Təsəvvür edin, futbol
oyununu stadiondak
ı azarkeşlərin səsi olmadan izləyirsiniz. Yaxud döyüş
bölg
əsində çəkilmiş görüntülər səssiz təqdim olunur və ya tikinti yerindən
haz
ırladığınız reportajda yük maşınlarının, qaldırıcı kranın, çalışan fəhlələrin səsi
eşidilmir. O zaman hansı peşəkarlıqdan və tamaşaçı marağından danışmaq olar?
Heç d
ə əbəs yerə interküyü yeməyə dad verən “duz”a bənzətmirlər.
Dünya jurnalistikas
ında interküydən kifayət qədər geniş istifadə olunur. Bu
da t
əsadüfi deyil. Çünki interküyün özü süjetdə informativ dəyər kəsb edir. Məhz
bu s
əbəbdən də peşəkar jurnalistlər demək olar ki, hər iki və yaxud üç cümlədən
bir interküyd
ən istifadə edir. Qeyd olunanlarla yanaşı, interküy süjetdə mövzudan -
mövzuya keçid rolunu oynay
ır.
Televiziyada interküyün iki növü var:
1)Ümumi fonda veril
ən sadə interküy;
2)
Geniş diapazonlu interküy;
Birinci halda interküy süjet boyu kadrlar
ı müşayiət edir. Başqa sözlə,
jurnalist öz s
əsi ilə yanaşı, hadisə yerində çəkdiyi kadrların təbii səslərini də
materialda istifad
ə edir. Lakin burda jurnalistin səsi əsas götürüldüyündən, səs
rejissoru interküyü bir q
ədər azaltmaq məcburiyyətində qalır. Tamaşaçı da əsas
informasiyan
ı interükydən deyil, jurnalistdən alır.
Dostları ilə paylaş: |