M-61 I e. d prof., Zahid Fərrux Məmməd

 
17
məbləğcə 99,5%-ni əskinas, 0,5%-ni metal pul nişanları, ədədlə 
isə  53,3%-ni  əskinas,  46,7%-ni  isə  metal  pul  nişanları  təşkil 
etmişdir. 
2008-ci  ilin  sonuna  dövriyyədə  adambaşma  düşən  pul 
nişanlarıötən  ilin  müvafıq  dövrünə  nisbətən  məbləğcə  50,5% 
artaraq  511,6  manat,  ədədlə  isə  12%  artaraq  32,7  ədəd  təşkil 
etmişdir. 
Деноминасийа
*
.    Мяркязи  Банкын  2006-ъы  илдя  щяйата  ке-
чирдийи ян ири мигйаслы лайищялярдян бири дя деноминасийа олмуш-
дур.  Азярбайъан  Республикасы  Президентинин  «Азярбайъан 
Республикасында  пул  нишанларынын  номинал  дяйяринин  вя  гий-
мятляр  мигйасынын  дяйишдирилмяси  (деноминасийасы)  щаггында» 
2005-ъи ил 7 феврал тарихли Фярманына уйьун олараг деноминаси-
йа юлкядя гиймятляр мигйасыны оптималлашдырмаг, манатын мя-
зянняляриня йахынлашдырмаг, маната олан мцбадиля мязянняля-
риня  йахынлашдырмаг,  маната  олан  инамы  артырмаг,  Милли  пул 
нишанларынын  дизайныны,  мцщафизясини  вя  номинал  структуруну 
бейнялхалг стандартлара уйьунлашдырмаг мягсядиля щяйата ке-
чирилмишдир.  Зярури  щазырлыг  ишляриндян  сонра  2006-ъы  ил  йанвар 
айынын  1-дян  етибарян  юлкядя  йени  нясил  пул  нишанларынын 
дювриййяйя  бурахылмасына  башланмышдыр.  Бейнялхалг  тяърцбяйя 
вя  хариъи  експертлярин  тювсиййяляриня  уйьун  олараг  йени  пул 
нишанлары  дювриййяйя  мярщялялярля,  йяни  йанвар  айында  1  вя  5 
манатлыг яскинаслар вя гяпикляр, март айында 10 вя 20 манатлыг 
яскинаслар, апрел айында ися 50 вя 100 манатлыг яскинаслар дюв-
риййяйя  бурахылмышдыр.  Цмумиликдя,  дювриййяйя  12  номиналда 
пул нишанлары бурахылмышдыр. Бунлардан 6-сы ясикнаслардан, 6-сы 
ися метал сиккялярдян ибарятдир.  
 
 
 
                                                           
*
Тядавцля  йени  нишанларынын  бурахылмасы  иля  ялагядар  kitabın  müəllifi 
professor  Zahid  Fərrux  Məmmədov  юлкя  иътимаиййятини  мялуматландырмаг 
məqsədilə  мцхтялиф  кцтляви  информасийа  васитяляриндя  100-  dən  çox,    о 
ъцмлядян радио вя телевизийа каналларында 20–yaxın  чыхышлар еtмишdir. 
 

---

 
18 
 
Azərbaycan  Respublikasının  Mərkəzi  Bankı  haq-
qında  Azərbaycan  Respublikasının  Qanunu 
(17  aprel 
2007-ci il, 9 oktyabr 2007-ci il, 6 noyabr 2007-ci il, 26 may 2009-cu 
il, 19 iyun 2009-cu il və 30 iyun 2009-cu il tarixli qanunlarla qəbul 
edilmiş dəyişikliklər və əlavələrlə) 
 
VI fəsil. Nağd pul tədavülünün təşkili 
 Maddə 36. Pul vahidi 
36.1.  Azərbaycan  Respublikasının  Konstitusiyasının  19-cu 
maddəsinin I hissəsinə müvafiq olaraq, Azərbaycan Respublikasının 
pul  vahidi  manatdır.  Bir  manat  100  (yüz)  qəpikdən  ibarətdir.  Pul 
nişanları kağız və metal pul formasında tədavülə buraxıla bilər.  
36.2.  Azərbaycan  Respublikası  Konstitusiyasının  19-cu 
maddəsinin III hissəsinə müvafiq olaraq, Azərbaycan Respublikası-
nın ərazisində manatdan başqa pul vahidlərinin ödəniş vasitəsi kimi 
işlədilməsi qadağandır.  
36.3.  Mərkəzi  Bankın  buraxdığı  pul  nişanları,  o  cümlədən 
yubiley  və  xatirə  pul  nişanları  Azərbaycan  Respublikasının  bütün 
ərazisində  nominal  dəyərləri  ilə  hər  n
öv  ödənişlərin  həyata 
keçirilməsi,  hesablara  daxil  edilməsi  və  pul  köçürmələri  zamanı 
hökmən qəbul edilməlidir.  
36.4.  Manatla  qızıl  və  ya  digər  qiymətli  metallar  arasında 
rəsmi  nisbət  müəyyən  edilmir.  Tədavülə  buraxılmış  pul  nişanları 
Mərkəzi  Bankın  borc  öhdəliyidir  və  onun  bütün  aktivləri  ilə  təmin 
edilir.  
36.5.  Saxta  pul  nişanlarının  hazırlanması  və  satışı  ilə  məşğul 
olan  şəxslər  Azərbaycan  Respublikasının  qanunvericiliyinə  uyğun 
olaraq  məsuliyyət  daşıyırlar.  36.6.  Pul  nişanlarının  saxta  olması 
barədə ekspert rəyini Mərkəzi Bank verir.  
36.7.  Pul  nişanlarının  saxtalaşdırılmasıüzrə  cinayət  işinin 
məhkəmə  icraatı başa  çatdıqdan  sonra  saxta  pul  nişanları  Mərkəzi 
Banka təhvil verilir.  
Maddə 37. Pul tədavülünün təşkili 
37.0.  Azərbaycan  Respublikasının  ərazisində  nağd  pul 
tədavülünün təşkili üçün Mərkəzi Bank aşağıdakıları həyata keçirir:  
37.0.1. pul nişanlarına olan tələbatı müəyyənləşdirir;  

---

 
19
37.0.2. pul nişanlarının istehsalını təşkil edir və ya hazırlanma-
sına sifariş verir, onların daşınmasını və saxlanmasını təmin edir;  
37.0.3. pul nişanlarının ehtiyatlarını yaradır və həmin ehtiyat-
lara sərəncam verir;  
37.0.4.  Mərkəzi  Bank  və  kredit  təşkilatları  tərəfindən  nağd 
pulun saxlanması və inkassasiyası qaydalarını müəyyən edir;  
37.0.5.  Mərkəzi  Bankda  və  kredit  təşkilatlarında  kassa 
əməliyyatlar
ının aparılması qaydalarını müəyyənləşdirir;  
37.0.6.  tədavülə  yararsız  olan  pul  nişanlarının  əlamətlərini  və 
onların dəyişdirilməsi qaydalarını müəyyən edir.  
Maddə 38. Pul nişanlarının tədavülə buraxılması 
38.1.  Yeni  nümunəli  pul  nişanlarının  tədavülə  buraxılması 
haqqında  qərarı  Mərkəzi  Bankın  darə  Heyəti  qəbul  edir.  Mərkəzi 
Bank tədavülə buraxdığı pulların nominallarını, ölçüsünü, tərtibatı-
nı, mühafizə elementlərini, habelə digər bədii və texniki xüsusiyyətlə-
rini müəyyən edir.  
38.2.  Mərkəzi  Bankın  darə  Heyəti  yubiley  və  xatirə  pul 
nişanlarının  tədavülə  buraxılması  haqqında  qərar  qəbul  edə  bilər. 
Mərkəzi  Bank  müəyyən  etdiyi  qaydada  və  qiymətlərlə  buraxdığı 
yubiley və xatirə pul nişanlarının satışını təşkil edir.  
38.3.  Mərkəzi  Bank  qiymətlər  miqyasının  dəyişdirilməsi 
(denominasiya)  iləəlaqədar  yeni  pul  nişanlarının  tədavülə 
buraxılması  haqqında  qərarı  müvafiq  icra  hakimiyyəti  orqanı  ilə 
razılaşdırmaqla qəbul edir.  
Maddə 39. Pul nişanlarının tədavüldən çıxarılması 
39.1.  Denominasiya  halları  istisna  olmaqla,  Mərkəzi  Bank 
tədavüldə olan kağız və metal pulun yeni nümunəli pul nişanlarına 
dəyişdirilməsi haqqında qərar qəbul edir.  
39.2.  Mərkəzi  Bank  tədavüldə  olan  pul  nişanlarının 
dəyişdirilməsi  haqqında  qərarını,  habelə  yeni  pul  nişanlarının 
təsvirini  və  pulların  dəyişdirilməsi  qaydaları  haqqında  məlumatı 
kütləvi informasiya vasitələrində dərc etdirir. 
 39.3.  Yeni  pul  nişanlarının  tədavülə  buraxılması  iləəlaqədar 
pulların  dəyişdirilməsi  zamanı  dəyişdirilmənin  məbləğləri,  yaxud 
subyektləri üzrə hər hansı məhdudiyyətə yol verilmir. Dəyişdirilməli 
olan pul nişanları Mərkəzi Bankın müəyyən etdiyi müddətdə, lakin 
bir ildən az olmamaqşərti iləqanuni ödəniş vasitəsi sayılır. Həmin  

---