M-az (9). indd
Yüklə 23,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
70 Mədəniyyət.AZ / 9 • 2016 PORTRET ... Teatra, aktyor oyununa təzə aşiq olduğum vaxtlar idi... Teatrda böyüklər üçün tamaşalara da aparmırdılar məni ki, hələ balacasan, başa düşməzsən, həm də teatrın qapısında duran əmilər, xala- lar balacaları axşam seanslarına buraxmırlar. Bəlkə də bu mənim ömrümdə eşitdiyim ilk paradoks, başa düşmədiyim birinci anlaşıl- mazlıq idi. Axı həmin teatr tamaşaları, ya da yalnız “böyüklər üçün” olan televiziya tamaşaları, bədii filmlər televizorda göstəriləndə ba- xırdım, əsərdə söhbətin nədən getdiyini də başa düşürdüm... Amma yenə də başa düşmədiklərim var idi. Məsələn, hələ ən məşhur akt- yorları da səsindən tanıyacaq qədər “stajlı” tamaşaçı deyildim. Gün o günlərdən idi ki, televizorda yenə də böyüklər üçün nəzərdə tutulan tamaşaya baxdım. İştirakçıların sayı çox olmasa da, üçünün adı yadımda qalıb. Müəllifin adından danışan mərhum Əli Zeynalov, Əminə Yusifqızı, bir də Rafael Dadaşov... Fransız əsəri idi. Müəllifi?! Unutmuşam (bəlkə də indi o tamaşanı xatırlayan iki-üç nəfər ola, ya da olmaya). Adı? – Yadımdadır: “Çəhrayı paltarlı gəlincik”. ... Həmin televiziya tamaşası ilə mən Əminə Yusifqızını özümçün bir aktrisa kimi kəşf etdim və... itirdim. Hələ Əminə xanımın illər öncə Gənc Tamaşaçılar Teatrında, son- ra da Akademik Milli Dram Teatrında necə maraqlı rollar oynadığını sonradan biləcəkdim, mən daha “stajlı” teatralların bu aktrisanın ifa- sı barədə təəssüratlarını eşidəcəkdim, onun teatr yaradıcılığı barədə yazıları oxuyacaqdım. Amma hələ uzun illər Əminə Yusifqızı mənim üçün “Çəhrayı paltarlı gəlincik” tamaşasındakı aşiq olduğu əsilzadə cavanla ailə qurmaq naminə sənətini qurban verən çılğın təbiətli aktrisa rolunun ifaçısı kimi qalacaqdı... İllər sonra Əminə xanımın yaradıcılığını öyrəndikcə, radiodan, televiziyadan, xarici və yerli filmlərdə kadr arxasından eşidilən bənzərsiz yumşaq səsinə heyran kəsildikcə yaradıcı potensialına bələdçiliyim artırdı. Sənət zövqü, teatr məhəbbəti son əlli ildə formalaşan neçə nəsil Əminə Yusifqızını bəzi filmlərdəki xırda, ya da orta həcmli (ekran müddəti baxımından) rollarda gördü, bir də onun kadr arxasından gələn, efirdən yayılan səsinin heyranı oldu. Azərbaycan kinomanı neçə-neçə əcnəbi aktrisanı (bəzən elə özümüzünküləri də) Əminə Yusifqızının səsi ilə qavrayıb ifasını bəyəndi. Ölkədə, xüsusilə əyalətdə kənd klublarının planını artıqlama- sı ilə dolduran hind filmlərinin Zinət Aman, Hema Malini və adını bilmədiyim neçə-neçə sürməli, alnı xallı aktrisası da Azərbaycandakı populyarlığına görə Əminə Yusifqızının səsinin rənginə, xarakteri çatdırmaqda mahir səs çalarlarına borcludur. Yüksək poeziyanı, qəzəliyyatı sevənlər gecələr Azərbaycan radiosu ilə yayımlanan cəmi iyirmi dəqiqəlik “Klassik irsimizdən” verilişinə çox zaman Əminə xanımın səsinə, avazına görə qulaq asardılar. Azərbaycanın neçə şairi oxucular arasında qazandıqları böyük populyarlığa görə öz yaradıcılıq gecələrində, onlara həsr olunmuş televiziya, radio verilişlərində Əminə xanımın qüsursuz ifasına minnətdardır. Çoxları bilmir ki, səsini istədiyi obrazın ovqatına, düşüncəsinə kökləməyi bacaran Əminə Yusifqızının ali sənət təhsili yoxdur. Yəni əslində o buna cəhd edib. Orta məktəbi bitirib Kinematoqrafiya İns- titutu arzusu ilə Moskvaya gedib, ixtisas imtahanında uğurlu çıxış etsə də, qəbul olunmaq cəhdi uğurla nəticələnməyib. Bakıya qayıdıb sənədlərini indiki Slavyan Universitetinə verib və tələbə adı qazanıb. Əminə Yusifqızının böyük sənətə gəlişi istedadın bulaqla müqayisəsi misalına ən uyğun illüstrasiya sayıla bilər. Birinci kurs- da təhsil alan Əminənin tələbə gənclərin özfəaliyyət festivalında çıxışı Gənc Tamaşaçılar Teatrının ozamankı baş rejissoru Zəfər səsin sahibi... Əminə Yusifqızı - 80 Göyqurşağı rəngli 71 Mədəniyyət.AZ / 9 • 2016 Nemətovun necə xoşuna gəlirsə, rus dili müəllimliyi oxuyan qızı teatra uşaq və yeniyetmə rollarını oynamağa çağırır. Beləcə, teatra təzə nəfəs, fərqli tərz gəlir. Əminə xanım orta təhsilini də, ali təhsilini də rus dilində alıb. Hətta ilk səhnə təcrübəsi də rus dilində olub, sonradan Azərbaycan dilində çıxış etməyə başlayıb. Yəni onun bu qabiliyyətindən, fenome- nal yaddaşından daha geniş istifadə etmək olardı… Əgər bədii qiraət ustası Əminə Yusifqızının istedadlı aktrisadan müqayisəsiz dərəcədə savadlı, dilçi-ədəbiyyatçıdan da qat-qat istedadlı olması nəzərə alınsaydı, heç şəksiz ki, o, indiki postsovet məkanı boyda geniş bir ərazidə Azərbaycan poeziyasının ən gözəl səfiri ola bilərdi!.. Amma nə etməli, belə görünür ki, Əminə Yusifqızının sənət qismətində Azərbaycan türkcəsini bilənlərin və sevənlərin ruhunun elçisi olmaq varmış!.. Təəssüf ki, Əminə xanımın istər Gənc Tamaşaçılar Teatrında, istərsə də Akademik Milli Dram Teatrında çıxış etdiyi tamaşaların lent yazısı yoxdur. Bəlkə də var, sadəcə, arxivlərin qapağı illərlə açılmayan qutularında qıvrılıb yatdığından onları bizə göstərən tapıl- mır. Odur ki aktrisanın teatr səhnəsində canlandırdığı Qulu, Səbirə, Humay, Ülkər, Əliman, Sevər kimi obrazlar barədə nəsə öyrənmək üçün gərək həmin illərin qəzetlərini vərəqləyib xəsis teatrşünas ya- zılarını gözdən keçirəsən. Yaxşı ki, filmlər var!.. Əminə Yusifqızının filmoqrafiyasına nəzər salanda anlayırsan ki, kino rejissorlarımızın dinləyicilərdən heç fərqi yoxmuş. Onlar da aktrisanın səsinin vurğunu olublar. Təkəmseyrək hallarda Əminə xanıma təklif edilən və onun məharətlə yaratdığı rollara diqqətlə baxanda adama elə gəlir ki, hazırlıq prosesində san- ki rolların hamısı paylanıb, amma xarakterik və qəliz qadın roluna dəvət edilən aktrisalar ümidi doğrultmadığından seçim Əminə Yu- sifqızının üzərində dayanıb. Məncə, “Tənha narın nağılı”nda da belə olub, “Qətl günü”ndə də, hələ desəniz, adını çəkmədiyimiz başqa filmlərdə də… Əminə xanım müsahibə verməyi o qədər də xoşlamır. Amma elə çox nadir rast gəldiyimiz müsahibəsində də teatrdan niyə getdiyindən, fi lmlərdə nəyə görə az çəkildiyindən, bəlkə də sınaq çəkilişində iştirakı, təsdiqləndiyi, amma çəkilmədiyi bir rolun səsləndirməsinə dəvət alanda nələr hiss etdiyini heç açıqlamaz. Özündən, həyatında rastlaşdığı olaylardan danışmağı da sevməz. Bəlkə də öz hisslərini, bizə demək istədiklərini ifa etdiyi şeirlərə köçürdüyündən susmağı sevir, öz yaşantılarını göyqurşağı kimi rəngli səsinin çalarları ilə çatdırmağı gərək bilir. Sanballı yaşındadır Əminə xanım. Ömrün müdriklik çağını yaşa- yır: səhnəyə çıxmasa da, yeni filmlərə çəkilməsə də, dublyajdan yo- rulsa da, səsi yenə qulaqlarımızdadır… Radionun, televiziyanın qızıl fondunda, çox sevdiyimiz, seyrindən doymadığımız filmlərdədir. … Yəqin ki, Xalq artisti, “Şöhrət” ordenli aktrisa, bədii qiraət us- tası Əminə xanımla şəxsən görüşsəydim, üzbəüz söhbətləşsəydim, bu yazı tamam başqa cür olacaqdı. Ola bilsin ki, Əminə xanım bəzi suallara cavab vermək istəməyəcəkdi, uşaq yaddaşımda ilişib qal- mış müəllifini unutduğum “Çəhrayı paltarlı gəlincik” teletamaşa- sında adını bilmədiyim rolunun adını da xatırlamayacaqdı. Amma müsahibəmiz başa çatanda ona deyəcəkdim ki, Əminə xanım, mənə elə gəlirdi siz həmin tamaşada həyat və sənət sevgisi ara- sında çırpınan aktrisa rolunda özünüzü oynamışdınız. Bəlkə də bu cümlədən sonra müsahibəmiz təzədən başlayacaqdı, söhbətimiz fərqli bir məcraya – öz sənətini çox sevən iki nəfərin elə ana-bala dərdləşməsinə yönələcəkdi… İndiliksə yazı bu yerdəcə bitir. Əminə Yusifqızının yuvarlaq doğum gününə bir ithaf, onun adına bağlanan bir gözəlləmə kimi... Gülcahan Mirməmməd “Musiqi müəllimi” filmi Yüklə 23,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|