56
Mədəniyyət.AZ / 9 • 2016
Qazaxıstanın müstəqilliyinin 25 illiyinə həsr olun-
muş beynəlxalq Almatı festivalından təəssüratlar...
“Göy bayrağım, dalğalan!” Bu deviz altında sentyabrın ortalarında
Almatıda Qazaxıstan Bəstəkarlar İttifaqının təşkilatçılığı ilə Qaza-
xıstan Respublikasının müstəqilliyinin 25 illiyinə həsr olunmuş
festival keçirilib. İki gün ərzində reallaşdırılan mini-festivalın proq-
ramı kifayət qədər zəngin və maraqlı idi. Festival beynəlxalq elmi-
nəzəri konfransı, habelə iki musiqi gecəsini özündə ehtiva edirdi.
“Müasir bəstəkarların yaradıcılığında azadlıq və müstəqillik
mövzusu”ndan qaynaqlanan konfransın iki iclasında müasir akade-
mik musiqinin bir sıra aktual problemləri geniş müzakirə olundu.
Tanınmış bəstəkar, Qazaxıstan Bəstəkarlar İttifaqının sədri, Dövlət
mükafatı laureatı Balnur Kıdırbek öz yığcam, konstruktiv xarakter
daşıyan məruzəsində bəstəkarların son onilliklər
ərzində qarşılaşdığı problemlərə,
məsələn, simfonik əsərlərin ifası-
nın gerçəkləşdirilməsində yaranan
maneələrə, opera janrına marağın
azalmasına, hazır səhnə əsərlərinin,
o cümlədən 18 (!) baletin tamaşaya
qoyulmamasına, bir sıra layihələrin
maliyyə çatışmazlığından real-
laşmadığına, çağdaş yaradıcıların
maddi vəziyyəti və s. məsələlərə
diqqəti səfərbər edib. “Amma bütün
mövcud problemlərə baxmayaraq
Qazaxıstanda akademik musiqinin
uca ənənələrini qoruyub saxlamaq
mümkün olmuşdur”, – deyə Balnur
xanım öz nitqini pozitiv notda ta-
mamlayıb.
Tanınmış alim, professor, İCTM-in
üzvü Səidə Yelemanova (Qazaxıstan)
müasir musiqinin araşdırılması me-
todologiyası ilə bağlı fikirlərini bölü-
AZADLıĞıN
MUSIQI TəNTəNəSI
ş
,
mükafatı laureatı Balnur Kıdır
daşıyan məruz
57
Mədəniyyət.AZ / 9 • 2016
şüb. Filologiya elmləri namizədi Gülnaz Qalina (Başqırdıstan) opera
janrının hazırkı problemlərinə toxunaraq bu incəsənət növündə milli
dildən imtina olunmasının yaratdığı fəsadlardan həyəcanla söz açıb.
Meruert Kurmanqaliyeva, Daureş Ahmetbekova, Karlıqaş Kunafina,
Valeriya Nedlina, Əlibi Abdinurovun çıxışlarında konkret əsərlərin
təhlili timsalında müasir musiqinin müxtəlif aspektlərinə – janr,
formanın təravətli yozumuna, müvafiq ifadə vasitələrinin seçimi və
özgün tətbiqinə toxunulub.
Azərbaycanı konfransda Üzeyir Hacıbəyli adına BMA-nın profes-
soru, Əməkdar incəsənət xadimi Zümrüd Dadaşzadə və Azərbaycan
Milli Konservatoriyasının prorektoru, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə
doktoru, dosent Lalə Hüseynova təmsil edirdi.
Zümrüd Dadaşzadə “Azərbaycan musiqisi müasir mərhələdə:
fraqmentlər, düşüncələr” adlı məruzəsində milli akademik mu-
siqinin dünya incəsənətinin əsas təmayülləri kontekstində geniş,
rəngarəng panoramını canlandırıb. Çıxışını instrumental musiqi-
nin ali formaları (simfoniya, konsert) üzərində quran musiqişü-
nas, Azərbaycan bəstəkarlarının axtarışlarının müxtəlifl iyini, tətbiq
edilən ifadə vasitələri palitrasının əlvanlığını sərgiləyib. “Müasir
tariximizin kolliziyaları – xalqın müstəqilliyi uğrunda çarpışması,
çökməkdə olan sovet imperiyasının 1990-cı ildə törətdiyi 20 Yanvar
qırğını, torpaqlarımızın işğalı, Xocalı soyqırımı kimi faciəvi olaylara
baxmayaraq, Azərbaycanın müstəqillik qazanması və həmin çətin,
keşməkeşli müstəqillik yolunda get-gedə daha inamla irəliləməsi,
gözəçarpan nailiyyətləri – bütün bu möhtəşəm mövzuları “müzakirə
etmək” istəyi bəstəkarlarımızın musiqinin monumental janrları-
na – oratoriyaya, kantataya, simfoniyaya müraciətini şərtləndirən
amillərdəndir” deyən musiqişünas öz fikirlərinin təsdiqi üçün Arif
Məlikov, Fərəc Qarayev, Cavanşir Quliyev, Cəlal Abbasov, Rauf
Əliyev, Sərdar Fərəcov, Rəhilə Həsənova və başqa bəstəkarların ya-
radıcılığından örnəklərə üz tutub.
Lalə Hüseynova çağdaş milli musiqinin maraqlı simalarından
biri – Azər Dadaşovun sənət aləminin müxtəlif şaxələrindən söz
açıb. Qeyri-adi yaradıcılıq məhsuldarlığı və musiqiyə vurğunlu-
ğu ilə fərqlənən bəstəkarın istər iri instrumental formada, istərsə
də kino musiqisi, mahnı kimi demokratik janrlarda qazandığı
nailiyyətlərdən bəhs edib. Hal-hazırda artıq 10 simfoniya müəllifi
olan bəstəkarın bu “fəlsəfi ümumiləşdirmələr” janrında yaratdığı ən
uğurlu nümunələrdən biri “20 Yanvar” adlı doqquzuncu simfoniyası
üzərində xüsusi dayanan musiqişünas, onun faciəvi konsepsiyanı
təcəssüm xüsusiyyətlərindən danışıb.
Bütün səsləndirilən musiqi parçaları, xüsusilə Arif
Məlikovun ümummilli lider Heydər Əliyevə həsr etdiyi
Səkkizinci “Əbədiyyət” simfoniyası, habelə Azər
Dadaşovun “20 Yanvar” simfoniyası böyük diqqətlə
dinlənilib, canlı fi kir mübadiləsi doğurub. Sərgilənən
slaydlar və videomateriallar irəli sürülən fi kir və
müddəaları təsdiqləyib, “əyaniləşdirib”.
Konfransdan sonra Azərbaycan alimlərinin çıxışlarından
bəhrələnən həmkarları eşitdikləri musiqinin müəllifl əri və əsərləri
ilə daha yaxından tanış olmaq istəklərini səsləndiriblər. Bir çox-
ları “Keçmiş sovet məkanında ən güclü məktəblərdən sayı-
58
Mədəniyyət.AZ / 9 • 2016
lan Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbi bizim üçün örnək idi. Biz
azərbaycanlı həmkarlarımızdan həmişə faydalanmışıq” – deyə
səmimiyyətlə bildiriblər.
“Tarixi arzumuz – müstəqillik” başlıqlı birinci konsertdə
isə əvvəlki tədbirdə yaradıcılıqlarından danışılan
bəstəkarların azadlıq, müstəqillik mövzularını inikas
etdirən simfonik musiqiləri Dövlət Simfonik Orkestrinin
(dirijor Yerbolat Əhmədiyarov) ifasında təqdim
olundu. Balnur Kıdırbekin, Vladimir Striqotski-Pakın,
Yermek Ömirovun, Həbibulla Setekovun üslubla fərqli
əsərlərində müasir dövrün nəbzi döyünür, eyni zamanda
geniş auditoriya ilə ünsiyyət qurmaq istəyi özünü aydın
büruzə verirdi.
Tanınmış qazax simfonisti, yaxınlarda 60 illik yubileyini qeyd
etmiş Beybut Daldenbayın xalqın azadlıq uğrunda mübarizəsini
–1986-cı il faciəvi dekabr hadisələrini canlandıran “Jeltoksan tolku”
(“Dekabr həyəcanı”) simfoniyası (2016) öz məxsusi tembr aurası,
maraqlı orkestr tapıntıları, ən əsası – dalğavarı quruluşa malik, in-
sanı gərginlikdə saxlayan dramaturji həlli ilə yadda qaldı. Musiqini
dinləyirsən və sanki 30 il öncə baş vermiş faciənin şahidi olursan.
Həm də Azərbaycan bəstəkarlarının 1990-cı il yanvar hadisələrinə
həsr olunmuş əsərləri, məsələn, Azər Rzayevin “Bakı-90”, A. Dada-
şovun Doqquzuncu simfoniyası ilə paralellər yaranır...
Orkestr pyesləri, rəngarəng nəğmələr çələngindən ibarət “Gözəl
elim – Qazaxıstan” adlı ikinci konsert proqramı Balnur Kıdırbekin öz
doğma diyarına, bu ölkənin insanlarına zərif övlad sevgisinin ifadəsi
idi. Əsərlərin bir hissəsi müəllifin yaxın dostlarına, həmkarlarına həsr
olunduğundan musiqidə lirik ovqat, kövrək duyğular boy göstərirdi.
Həmin axşam təqdim olunan obrazlar sırası ilk əvvəl öz pozitiv ener-
jisi, bəzi məqamlarda yumor aşılanmış gənclik ruhu ilə mə unluq
yaratdı. “Estrada orkestri üçün küy” pyesi isə qazax ənənəvi musi-
qisinin əsas janrına yeni görüm bucağından baxmaq, onu müasir
qiyafədə təqdim etmək cəhdi ilə diqqəti çəkdi. Parlaq emosiyalar
bəxş edən həmin gecədə bəstəkarın müvəff əqiyyətini A.Belyakovun
idarəsi ilə estrada-simfonik orkestri, habelə solistlər – J.Amanova,
B.Mombekov, D.Joldıbayev, F.Kıdırbek bölüşdülər.
Balnur Kıdırbeki Azərbaycan musiqiçilərinin həqiqi dostu,
sənətimizin pərəstişkarı adlandırmaq olar. Qeyd edək ki, Üzeyir bəyin
130 illiyi münasibətilə o, “Türk akademik musiqisinin banisi – Üze-
yir Hacıbəylı” adlı simfonik lövhə bəstələmişdir. Həmin əsər keçən il
Üzeyir Hacıbəyli festivalının açılış konsertində uğurla səsləndirilib.
Qazaxıstan səfəri çərçivəsində Azərbaycan təmsilçiləri
Kurmanqazı adına Qazax Milli Konservatoriyasına gedərək 2014-
cü ildə 70 illiyini qeyd etmiş təhsil ocağının rəhbərliyi ilə görüşüb,
əməkdaşlığın, xüsusən də elmi araşdırmalar sahəsində işbirliyinin
perspektivləri barədə müzakirələr aparıblar. Rektor, Xalq artisti,
Dövlət mükafatı laureatı, professor Janiya Əubəkirovanın
ictimaiyyətlə görüşü əsnasında (azərbaycanlı alimlər fəxri qonaqlar
qismində həmin görüşə dəvət edilmişdilər) konservatoriyanın son
illər qazandığı uğurlar, qarşılaşdığı problemlərin həlli haqqında geniş
təsəvvür yaranıb. Rektor öz məruzəsində təhsildə ən yeni metodların
tətbiqi zərurətini dönə-dönə vurğulayıb və bu yöndə atılan addımları
əyani sərgiləyib. Görüş zamanı baş tutan təqdimatlar – dombraçılar
kvartetinin performansı, konservatoriya xorunun şövq dolu ifaları,
habelə konservatoriyada müxtəlif ixtisaslar üzrə təhsil alan
tələbələrin, məsələn, nəfəs alətləri ifaçılarının məharəti valehedici
alınıb.
Səfərin ən duyğulu məqamı isə Jubanovların ev-muzeyinin
ziyarəti ilə bağlı idi.
“Tələbəlik illərimdə mən elmi rəhbərim professor Nailə Meh-
Dostları ilə paylaş: |