M ə h ə m m ə d t a ğ I s I d q I 0 MƏHƏMMƏd tagi

əzəm ətli  şa iri  PuşKİn  nam inə  bu  məcməi  tə rtib   edib  və 
bu  məclisdə  h azır  olm aqda  özüm üzü  xoşvaxt  və  xoşbəxt 
hesab  edirİK.  Bu  halda  PuşK inin  tərcüm eyi-halını,  onun 
sərgüzəştini  oxum aq  m üqtəzayi-halə  m ünasibdir.  Və  la- 
Kİn 
ru sca 
bilməməK 
nöqsanı  ilə  və  ru s  ədəbiyyatına  va- 
qif  olm amaq  q ü su ru   ilə  Islam   ədəbiyyatından  xüşəçinlİK 
ünvanı  ilə  və  pəraKəndə  su rətd ə  yığılan  b ir  tərcüm eyi- 
hal  bərvəchi-ehtim al  bəyan  edib,  PuşKİnin  öm r  və  övqa- 
tın a   və  əyyam i-m əişətinə  sahibi-vüquf  olanlardan  ü zr 
istəyirəm .
tn d l  m əlum   olsun  b u d u r  kİ,  zəKavətli  AləKsandr 
Sergeeviç  PuşKin  ru s  şairlərin in   ham ısından  sahibi- 
im tiyaz  və  cüm ləsindən  sərəfraz  və  süxənpərdaz  hesab 
olunur.  Bu  şa ir  may  ayım n  26-sı  1799-cu  ildə  MosKva 
şəhərində  dünyaya  gəlibdir.  PuşKİn  ana  tərəfin d ən   Hə- 
bəş  nəslindəndir.  Belə  Kİ,  R usiya  dövlətinin  əsasm ın 
m üəssisi  və  ru s  m lllətinin bənayi-m ədəniyyətinin  banisi 
olan  Pyotri-K əbirə  səlatinini-O sm aniyyədən  göndərilən 
həbəşli  tb rah im   ərəb  Həbəşi  PuşKİnin  ana  babasıdır. 
PuşKİn 
səKKİz 
sinnində  məKtəbə  gedib,  on  illn   müddə- 
tin d ə  ülum   və  fü n u ıü -m ü tən əw iəd ən   bəhrəyab  olub, 
əyyam i-təhsilini  dərəcəyi-İKmalə  yetirəndən  sonra  viza- 
rəti-x aricə  (xarici  işlər  nazirliyi)  mənsəbə  nail  oldu. 
Am m a  əyyam i-təhsilində  çox  v a x t  şer  yazm aqla  m əşğul 
olurdu.  01  v a x tla r  onun  əşarm dan  asari-fəsah ət  və 
nüm unəyi-bəlağət  aşiKar  olduğu  üçün  onun  xariqüladə 
b ir  şairi-m əşh u r  olm ağını  göstərirdi.
V əzarəti-xarlcə  m ənsəbindən  sonra  YeKatrinoslav 
şəhərində  xidm ətə  m əm ur  oldu.  Bu  şəhərin  ab  və  havasx 
şairi-zərifin  
m əzaci-lətifi 
ilə  sazgar 
olmayıb, 
təblərzdən 
naxoş  halda  Qafqaza 
azim  oldu. 
Qafqazm   fərəhfəza  ha- 
v ası  və  m ənzərəyi-dilguşası  PuşKİni  özünə  valeh  və  hey- 
ran   elədi.  O dur 
kİ, 
PuşKİn  Qafqaz  d ağ ların a 
şairlİK 
nöq- 
teyi-nəzərindən  baxuban  b ir  neçə  m üəssir  və  ibrətəngiz 
şerlər  Inşad  edibdir 
kİ,  о 
şerləri  oxuyub,  m əzm ununu 
lazım m ca  d ə ry a ft  edən  əhli-zövq  PuşKİnin  süxənafərin 
olm ağına iq ra r və  e tira f  eylər.
Sonra  Qafqazdan  K rım a  gedib,  K n m d a  səyahət  əs- 
nasında  b ir  qədər  gözəl  nəzmlər  və  m üəssir  m ərsiyələr 
yazıb,  K işinyev  şəhərinə  qayıtdı.  Orada  «KavKazsKİ  plen- 
niK»,  yəni  «Qafqaz  yesiri»  və  «BaqçasaraysKİ  fantan», 
yəni  «Bağçasaray bulağı»  dastanlarını  tam am   elədi.

---

DeməK  o lu r  Kİ,  PuşKİn  «Bağçasaray  bulağı»  Ьекау- 
əsində  təb in in   m övzunluğu  və  qüw əyi-xəyaliyyəsinin 
m ühəyyiclığını 
v ə  əfK arının 
ülviyyətini 
v ə 
əşarın m   qiy- 
m ətini  m eydani-zühura qoyubdur.
1823-cü  ildə  PuşKİn  Odessada yenə  dövləti  xidm ətə 
m ənsub  olub  və  orada  çox  x ırd a   nəzm lər  yazıb.  «Siqan- 
SKİ 
t a b o r » ,  y ə n i  
«Qaraçı 
ta b o r u »   d e y ilə n   h ə K a y ə s in i  qə- 
ləm dən  ç ıx a rtd ı.  Və  b ir 
ild ə n  
sonra 
tərK İ-xidm ətə 
istefa 
verib,  öz  vətəninə  qayıtdı.  Həmin  1824-cü  ildə  impera- 
to r  NİKOlayi-əwəl  culusi-şahanəsində  PuşKİni  hüzu ra 
i s t ə y i b ,  K a m a li-m ə r h ə m ə t  v ə   m e h r ib a n lıq   i l ə   n ə v a z iş   v ə  
tə ltif 
e y lə d i.
1830-cu  sənədə  PuşKİn  səyahətə  çıxıb,  çox  şəhərlər 
gəzib,  A siyayi-O sm anini  dəxi  səyahət  eylədi.  Əsnayi- 
səyahətində 
cəzəbəyi-m iqnatisiyyəyi-vətəniyyə 
şairin 
qəlbi-rəqiqini  özünə  tə rə f  cəzb 
edərKən 
səyahətindən 
qayıdıb,  təəh h ü l  ix tiy a r  etdi  (evləndi). 
Və  о  v a x tla r 
Pyotri-K əbirin  ta rix in i  yazm ağa  şü ru   eylədi. 
İkİ 
ildən 
sonra  da 
«KapitansKaya 
doçKa»,  yəni  «K apitan  qızcığa- 
zı» 
heK ayəsini 
itm am a  y etird i.  Və  о  b irisi  11  im p eratu ri- 
əzəm in  fərm ani-alilərilə  «Puqaçov  asiliyi»  deyilən  qissə- 
sini  çap  etd ird i.  T əlifatınm   n əşri  üçün  xəzinəyi- 
dövlətdən 
iy ir m i 
m in  m anat  təxsis  olundu.
Şairi-rövşənzəm irin  hissiyyati-aliyyəsi  dərəcəyi-ка- 
m alə  yetişdiyi  halda,  baharlstani-öm rünə  vəhşətəngiz
xəzanı  əsdi.  Belə 
Kİ, 
«Holland»  səfirin in  
oğlu  baron  D antes  PuşKİnin  vəcihəyi-dövran  olan  zövc- 
əyi-m öhtərəm əsi  N atalya  NİKOlayevnanın  cam ahna  aşiq 
və  söhbətinə  rağib  və  ülfətin ə  talib  idi.  Bu  iş  şairi- 
qeyrətm ənd  və  m ü rü w ə t-şü a rın   təbinə  n ag ü v ara  gəlib 
və  zəngilİK  qanı vücudunda  cuş  edib,  hərifi-xəyanətK arı 
m üharibəyə  dəvət  etdi.  Y arvar  ayınm   27-də  1837-ci  ildə 
duel  deyilən  m üqatilə  vaqe  oldu.  Qurə  (püşK)  Dantes 
adına  çıxıb,  cavan  şairin   şişəyi-öm rünü  cəngi-cəfa  ilə 
sın d ırd ı.  B içarə  PuşKİn  həlaKətli  və  zəxm dar  (yaralı) 
yerdən  qalxıb,  m übarizi-cəfaK arına  tapança  ilə  cavab 
verdi.  Dueldən 
İKİ 
gün  sonra  şərbəti-nagüvari-  m ərg 
Içib,  dünyadan  həsrət  ilə  rih lət  etdl.  P eterb u rq d a  Pes- 
Kov vilayətində  «SvetaKor»  Kilsəsində  dəfn  olundu.
PuşKİnin  bu  qafil  və  nagüvara  ölüm ü  ru s  m illəti- 
nin  elm  və  ədəb  tə rə fd a rla n n ı  nəhayət  dərəcədə  təlxKam 
elədi.  Bu  dəhşətəngiz  qissəyə  d air  şairi-şəh ir  və  ədibi-

---