M ə h ə m m ə d t a ğ I s I d q I 0 MƏHƏMMƏd tagi

Naxçıvandan
H örmətliy  m aarifpərvər  H acı  M Bmmədəli  cənab- 
larına!
4 
siyam  
1320  (2 
deKabr 
1902)
Q urban  olum   sənə!
Mən  səni  u n u d a bilmərəm.
Y axşılıqlar  eşitm işsən,  başım ın  tacısan.
Neçə  gün  bundan  əvvəl  M irzəli  Ram azanov  cənab- 
la rı  sizin  salam larınızı  mənə  çatd ırd ı.  Bu  gün  də  Hacı 
K azım   bəy  Əsgərxanov  sağ  və  salam at  gəlib  çıxdı.  О  da 
sizin  salam ları  mənə  çatdırdı.  H əqiqətən  m əni  u ta n d ırır- 
sınız. 
Mən 
sizə 
öz 
m innətdarlığxm ı  və 
hörm ət- 
eh tiram larım ı  bildirirəm .  Məni  yad  etdiyinizə  görə  Sizə 
«çox  sağ  ol»  deyirəm .
«Şad 
ol 
görüm  
həm işə 
k
İ,  şad  eylədin  məni!»
Elə 
buna 
görə  də 
belə  qərara 
gəldim  
kİ,  bu  məKtu- 
bu 
sizə 
yazım .
B aşağrısı  verdiyim ə  görə  əvvəlcədən  ü z r  istəyirəm . 
M əni  əfv edin!
BildirməK  istəyirəm  
kİ, 
b u  
İKİ 
nəfərlərlə  m əni  yad 
etdiyiniz  üçün  m əni  о  qədər  sevindirdiniz 
kİ, 
öz
 
sevinc- 
im i  nə  dillə,  nə  qələmlə  bəyan  etm əyə 
imKanım 
və 
q ü d rətim   yoxdur.
Şer:
M əgər  əldə,  dildə v a r  elə  hünər,
Edə  X aliqə 
şÜKr 
lazım   qədər.
H əqiqətdə  isə  işlər  belə  oldu 
Kİ, 
nə  mən  sizin 
görüşünüzə  gələ  bildim ,  nə  də  məKtub  yaza  bildim .  Ona 
görə  m əni  böyÜKİüyünüzə  bağışlam alısınız.  Siz  məni 
həddən  ziyadə  sevindirdiniz.  Mən  öz  təşəKKÜrlərimi  bil- 
d irirəm .  B undan  sonra  mən  özümü  təK-tənha  hiss  et- 
məyəcəyəm.  İndi başa  düşdüm  
Kİ, 
mən 
Kİməm 
və  nəyəm. 
M əni  yad  etdiyiniz  ona  sü b u td u r 
kİ, 
raəni  unutm am ısı- 
nız.  Mən  öm rüm   boyu  sizin  yaxşılıqları  u n u d a  bilmə- 
rəm .  Nə  desəm  laf  deyil,  nə  deyim 
ol 
kəsə
 
Kİm, 
aynası 
saf  deyil.
Demirəm  h ər  sözü  mən  sinəsi  saf  olm ayana,
Əhli-dil b ir-b irin i bilməməK  in saf  deyil.
Elə  b u n a  görə  də  səmimi-qəlbdən  deyirəm  
kİ, 
mən 
sizə  m innətdaram .

---

Əzizim!  MəKtubu  b u ra  qədər  yazdım ,  sonra  qələmi 
yerə  qoydum.  B ir  papiros  yandırıb 
ç ə K d i m .  
B ir  az  dinc- 
liyim i  aldım .  Çox  düşündüm .  X əyalat  aləm ini  dövr  et- 
dim.  B ir  şey  tap a  bilm ədim   və  yazm ağa  layiq  olan  b ir 
şey  tap a  bilm ədim .  İndi  qələmim  əlimdə  saKİt  dayanıb, 
bilm irəm   nə  yazım.  Yenə  də  yazdıqlarım ı  təK rar  etsəm, 
yaxşı  çıxm az.  N axçivan  əh v alatlarını  yazsam ,  elə  bil 
Kİ, 
g ü lü stan a  gül  hədiyyə  aparım şam .
N axçivan  heç  v a x t  BaKiya  oxşamaz.  Elə 
b u n a  
görə 
də 
m ə K tu b u  
q u rtarm aq  istəyirəm .
O ğlanlarınız  Məşədi  Hacı  və  Məşədi  Əli  və  Ağa 
Məmməd  İm ran a  çoxlu  salam ım   v ar.  Y axşı  oğul  böyÜK 
nem ətdir.  A llah  ta a la   onlara  cansağlığı  və  uzun  öm r  əta 
etsin.
A llah-taala  Sizə  də  cansağlığı  və  u zu n   Ömr  bəxş  e t­
sin  və  övladlarınız  sizin  KÖlgənizin  altm d a  elm  və  ədəbə 
daim   xidm ət  etsinlər.
Neçə  v a x td ır 
k İ ,  
Məşədi  Əbdüləli  ağa  anası  və bacı- 
sı  ilə  X orasan  ziyarətindən  qayıdıblar.  Qayıdan  baş  siz- 
də  qalıblar.  Onun  görüşünə  getm işdim .  GörüşdÜKdə  Mə- 
şədi  H acının  şəKİlini  mənə  göstərdi.  Alıb  öpdüm .  Çox 
sevindim .  A iə rin lə r  söylədim,  təriflədim .  A llah-taala b ir 
də  sizi  qorusun  və  pis  nəzərdən  saxlasın.
İndi 
yenə 
deməK 
istəyirəm :
B udaqlı-şaxəli  ağac  daim  
d İ K  
olsun!
K i, 
o n u n   K Ö lgəsin d ə  i s t i r a h ə t   etm əK   m ü m K ü n d ü r .
M əndən  Məşədi  Hacıya və  gözüm ün  işığı  olan  uşaq- 
lara  salam larım ı  çatd ırın .  Onlara  cansağlığı  və  təhsillə- 
rində 
m üvəffəqiyyətlər  arzulayıram .  X üsusilə  Məşədi 
Əliyə  səm im ı  salam ım ı  çatd ırın .
M irzə  İm rana  ayrıca 
m əK tu b  
yazacağam .  B ir  də  ba- 
şağ rısı  verdiyim   üçün  ü zr  istəyirəm .  MəKtub  və  göstə- 
rişlə rin iz i  gözləyirəm .
Həqiqi  dostun: 
Məmməd  Tağı  Sidqi
s.  v.  28

---

30  deKabr  1902-ci il
H ö rm ə tli  m aarifparvər,  ədib  M əm m əd a ğ a   Şah- 
taxtinsK İ  сэпаЫ аппа!
Ey m ənim   m aarifpərvərim !
Sənə  canım ı  qurban  etsəm   rəvadır,
Bu  xoş  xəbər  mənim  canım ın  dərm am dır.
Sizin  elm  və  m aarif  nazirliyinə  «Şərqi-rus»  qəzeti- 
n in   in tişa rın a   (nəşrinə)  aid verdiyiniz  ərizədən  sonra hər 
gün,  hər  h əftə  səbirsizlİKİə  həmin  m əcm uənin  nəşrini 
gözləyirəm .  H ər  an  sizdən bu  xoş  xəbərini  eşitməK  istəy- 
ird im .  İ
k
İ  h əftə  bundan  ə w ə l  bu  xoş  xəbəri,  yəni  qəze- 
tin   nəşrinə  icazə  verilm əsi  xəbərini  «Qafqaz»  və  «Nur- 
dad»  qəzetlərində  dərc  olm uşdur.
Şer:
Səhər  çağı  nida  gəldi  mənə
K i,  dövr  Şahi-Şücanındır.
H əqiqətən  bu  xoş  xəbər  b ü tü n   elm  və  m ədəniyyət 
xadim lərinə,  xüsusilə bu  vilayətin b ü tü n   elm  sahiblərinə 
yeni  b ir  ru h   və  sevinc  bəxş  etdi.  İnsana  belə  gəlirdi 
k İ , 
guya Şərqdə  yeni  günəş  doğdu və  u ld u zlar  parladı.
H əqiqətən  dillə  və  qələmlə  həm in  sevinci  bəyan  et- 
m əK  v ə  
yazm aq 
m üm K Ü n 
deyil.  H ə tta   qələm in  də  buna 
gücü  çatm az.  Mən 
həddən  ziyadə  sevindim  
və 
şad 
ol- 
dum. 
U zun 
sÜKutdan 
sonra bu  xoş  xəbər bizə  çatdı.  İndi 
m ən  səmimi-qəlbdən  səni 
tə b r İ K  
edib,  xoş  arzu larım ı 
çatd ırıram .  A llah  taaladan  istəyirəm   kİ,  bu  m əcm uənin 
n əşrin i  davam lı  və  xeyirli  etsin.  Ümid  edirəm  
k İ ,  
bu 
m əcm uənin  n əşri  və  yayım ı  b ü tü n   Islam   öİKƏlərinin  qə- 
zetlərindən  daha  çox  oxucu  özünə  cəlb  edəcəKdir.  Ona 
görə  Kİ,  həm in  qəzet  üç  dildə  b ü tü n   m əsələləri  özündə 
toplayacaq  və  oxuculara  çatdıracaqdır.  B ü tü n   xarici 
m üsəlm an  öİKələrinin  əhalisi  həm in  qəzeti  oxuya bilib və 
ona  abunə  yazılacağm a  üm id  edirəm .  F ars  dilini  bilməy- 
ənlər  türKcə  m əqalələri 
oxuyacaqlar.
TürK  d ilin i  bilməyən  fa rs  dilində  olan  bölm əsini 
oxuya  biləcəKİər.  Y uxarıda  qeyd  olunan  İKİ  d ili  bilməy- 
ənlər  ru sca  olan  m əqalələri  oxuya  bilərlər.  H ər  halda 
çox  az  adam   ta p ıla r  Kİ,  bu  üç  dildən  b irin i  bilm əsin.  So- 
пгак!  işlə r 
s iz d ə n  
asılıdır.  Q ollarınızı  çırm alayıb  səy  və 
təlaş 
e t m ə l i s i n i z . 
Ona  görə 
k
İ,  indİK İ 
dövrdə  yeni 
fİK İrli,

---