M ə h ə m m ə d t a ğ I s I d q I 0 MƏHƏMMƏd tagi

1. 
I.  1902 
H ö rm ə tli  M əm m ədağ a  сэпаЫ аппа!
H örm ətli  m aarifpərvər!
B ir  neçə  gün  bundan  qabaq  təbrİK  məKtub  sifariş 
poçtu  ilə  ün v an ınıza  göndərdim .  Belə  üm id  edirəm   kİ, 
indiyədəK  həm in 
təbrİK 
məKtub  siz  cənablara  çatm ış 
olar.
H örm ətli  Məşədi  Qurbanəli  cən ab lan n a  göndərdiyi- 
niz 
məKtubu 
aldı.  Mənim  haqqım da  yazdıqlarınızı  bir- 
lİKdə 
oxuduq.
Bizi  dəvət  etdiyinizə  görə  və  xüsusilə  mənə  qarşı 
yazdığınız  m əhəbbətli  sözlərə  görə  Siz  cənablara  öz  min- 
n ətd arlığ ım ı  bildirirəm .
A llah 
taala  sizi  xöşbəxt  etsin  və  mÜKafatlandırsın.
H al-hazırda məndə  sizin  m ərd-m ərdanə  və  sədaqət- 
li  olm ağınıza  heç  b ir  şübhə  yoxdur.  Sizin  təKİifinizi  qəl- 
bən və  ru h ən   qəbul  etməliyəm.
Mən 
özüm ü 
bu 
müqəddəs  yolda  iftix a r   etm əliyəm . 
Bu  m ənim   üçün  əbədi  b ir  səadətdir.  LaKİn  m əni  bu  yol- 
dan 
çəKİndirən 
b ir  maniə  varsa,  о  da  ailə 
vəziyyətim lə 
əlaqədardır. 
Mən  onlarsız  heç b ir yerə  gedə bilm ərəm .
A llah  bərəKət  versin.  A ltı  az  yaşlı  övladım   var, 
m əndən  başqa  b ax an ları  yoxdur.  H araya  getsəm   onları 
da  özümlə  aparm alıyam .  Tiflisdə  olm am ışam .  O ranm  
həyatından  və  yaşayış  tərzindən  xəbərim   yoxdur.  B ir 
yerdən  başqa  b ir  yerə  bu  qış  v a x tm d a  
KÖçməK 
çox 
çətin 
m əsələdir.  M əsləhət  bilsəniz  b ir  neçə  v a x t  hələlİK  bura- 
da  qalım .  B uradan  yazm aqla  Sizinlə  əməKdaşlıq  etməK 
iq tid arın d ay am .  H ər  h əftə  istə r  fa rs,  istərsə  də  türK   di- 
lində  m ü x təlif  sahələrə  aid  faydalı  m əqalələr,  yeni  əhva- 
la tla r və  hadisələr yaza bilərəm .
Əgər  m ənim   orada  olmağım  vacibdirsə  və  işin   baş- 
lanğıcında  və  qəzetin  açılış  günündə b ü tü n   m üavinlərin, 
y azarların ,  qulluqçuların  və  id arən in  
əm əK daşlannın 
orada  olm aları  vacibdirsə,  о  zam an  b u   barədə  mənə  mə- 
lu m at  verm əyinizi  xahiş  edirəm .  A rifə  b ir  işarə 
Kifayət 
edər.
H ər 
İKİmiz 
sizinlə  məsləhətləşirİK 
və  sizdən 
cavab 
gözləyirİK. 
Biz 
sizin  
tabeliyinizdəyİK. 
Sizin 
göstərişin izi 
gözləyiriK.

---

Ş e r :
Mən  dairədə b ir x ırd a  nöqtə  Kİmiyəm,
Sənin  əm rin mənə  qanundur.
Həqiqi  m üxlisiniz:
Məmməd  Tağı  Sidqi
S alam -dua  yazm ağa  qələm  g ö tü rd ü m ,
B ü tü n   İ r a n   qəm ini  yazm aq üçün.
İ r a n   qəm ini və  o n u n  v ira n   olm asını,
H əddən 
Keçib, 
bilm irəm   h a n sım   yazım .
Ey 
m ə n im   v ə t ə n p ə r v ə r   v ə   m a a r i f s e v ə r   ə z i z   d o s -
tum !
Sənə  q u rb a n   olum .  B ir  neçə  v a x td ır  
Kİ, 
bir- 
b irim iz d ə n   x əb ər  tu tm u ru q , 
məKtublaşmırıq. 
Əhvalı- 
m ın   p ə rişa n   olm asından 
m ə K tu b  
y azm ağ a  belə  m əndə 
güc  q alm am ışd ır.  X əcalətli  o ld u ğ u m a  görə 
m ə K tu b  
y azm ağ a  c ə sa rə t  e tm ird im .  LaKİn  b u   g ü n   m ənə  çox 
əaiz  və  m e h rib a n   olan  d o stla rım d a n   b iri  M əşədi  Qur- 
b an ə li  Ş ərifzad ə  N ax çıv an i  h ə y at  y o ld aşı  ilə  ziy arətə 
g e td iy in d ə n   f ü r s ə t  ta p ıb   b u  
m ə K tu b u  
cızm a-q ara  et- 
dim .  M əKtubu  g ə tirə n   şəxslə  o tu ru b   çəKİnmədən  h ər- 
tə rə fli  sö h b ət  edə  b ilərsin iz.  Çox  gözəl  x a siy y ə tli  və 
b ilİK İi  v ə  
geniş 
tə fə K K Ü r lü  
b ir  şəx sd ir.
Ö z ü m  
də  b ilm irəm  
n ə d ə n   b a ş l a y ı m . 
Siz 
i n d i  
d ü ş ü n ə c ə K S İ n iz   Kİ,  m ə n   y e n ə  
də 
v ə t ə n p ə r ə s t lİ K d ə n ,  v ə -  
t ə n s e v ə r lİ K d ə n   v ə t ə n p ə r v ə r lİ K d ə n ,  filan K Ə S İn   v ə t ə n i  
b e lə   o l d u ,   e l ə   o l d u   v ə   b u n a   b ə n z ə r   s ö z l ə r d ə n   y a z a c a -  
ğ a m .
X ey r.  A r tıq  
b e lə   if a d ə lə r d ə n .  b o ğ a z a   y ı ğ ı l m ı ş a m .  
V ətən,  v ə tə n  
d e m ə K d ə n  
b ir  nəticə;^ə  gələ 
b ilm ə d im . 
S açlar 
a ğ a r d ı ,  q a r a  
g ü n lərə  qaldıq.  Ö züm ün 
y a z d ı ğ ı m  
türK cə  b ir  
b e y t l ə  
sözüm ü  davam  
e t d ir ir ə m :
N ə  y a r y a rım   olaydı,  nə  m ən v ü sa la  y etəy dim ,
Nə  g ərd ən in ə  rə ğ ib in  qolu həm ayil  olaydı.

---

H əq iq ətən ,  nə  belə  V ətən  olaydı,  nə  b u   qədər 
dərd-qəm .  D ərd-qəm in  ço x lu ğ u n d an   səb r 
K a s a m ız  
do- 
lu b ,  d a şıb d ır.  K eçm işdə  o n un   sə rh ə d lə ri  nə  qədər 
olub, 
i n d i  
nə  q ə d ə rd ir.  Ə cnəbilər  to rp a q la rı  zəb t  edib- 
lə r.  D axili  işlə rin ə   q a rış ırla r.  Ə cnəbilərin  n ü fu z u   həd- 
dən  a r tıq d ır   Kİ,  o n la rı  yazm aqla  q u rta rm a z .  H ə r 
kəs 
öz  h a y m d a d ır.  Baş  n a z ird ə n   tu tm u ş   ad i  q ulluqçuya 
qədər  h ərə  öz  şəx si  m ən afey in i  g ü d ü r.  R ü şv ə tx o rlu q  
baş  alıb  g e d ir.  H am ı 
öz 
h ay ın d a d ır.  Ö zbaşınalıq 
öİKəni 
b ü rü y ü b   g e d ir.  B ünövrəsi  d a ğ ıla n   b in a n ı 
y e n i d ə n  
bər- 
p a  
etməK  mümKÜn 
d ey ild ir.  H ərə  özü  ü ç ü n   ç a lışır. 
C ərim ə  və  rü ş v ə t  alm aqla,  h alal  və  h a ra m ı  b ir-b irin ə  
q a tm a q la  
K ə n d lə r i 
ta la y ırla r 
Kİ, 
ö zləri  və  u şa q la rı 
ü ç ü n  v a r-d ö v lə t  əldə 
e d ib , 
h əy at  sü rsü n lə r.
A rx d a   a x a n   su  b ir  də  g e ri  qayıtm az.
D ü şm ən lərin   b u   h ü c u m la rm a   sinə  gərə  bilmədİK- 
lərin ə  görə  öz  m ən afelərin ə 
ü s tü n lÜ K  
v e rib   h ə r  gün 
tə m K İ n lə  
əcnəbilərə  im tiy a z la r 
v e r i r ,  
rü ş v ə t  a lır, 
m e - 
d a lla r  s a tır ,  ləqəblər  hədiyyə  e d ir,  m a a şla rı 
K ə s ir lə r . 
V ar-d ö v lət  to p lam aq ,  v ə tə n i  sa tm a q   və  başqa-başqa 
işlə rd ə n   çəK İnm irlər.
Biz  özüm üz  də  b aşq a  m illə tin   n ü fu z u   a ltın d a   ol- 
d u ğ u m u z a   görə  c ü rb ə c ü r  m ü n asib ət  və  b ə la la ra   d ü ç a r 
o ld u ğ u m u za  görə  b aşq asın m   d ə rd in i 
çəK m əK  
bizə  la- 
zım d ırm ı?  O nlar  d o stu   düşm əndən,  n u r u   zü lm ətd ən , 
a z a d lığ ı  ə sa rə td ə n   a y ıra   bilm əyib,  öz  d ə rd lə rin ə   əlac 
yolu  a x ta rm a q  
fİKrində 
d ey illər.  Biz  nəyə  görə  mədə- 
n iy y ə t  iz lə ri  g ö rü n m əy ən   b ir  v ə tə n in   d ə rd in i 
ç ə K m ə - 
liyİK? 
Ə gər 
in K İ ş a f 
əla m ə tlə ri  nəzərə  ç a rp a rsa ,  о  d a  öz 
x e y irlə rin ə   g ö rə d ir.  M üvəqqəti  m ə n fə ə tlə r  isə  y atm ış 
m illətə  q ism ə t  olacaqd ır.  O nlar  b u   işığ m   h a ra d a n   gəl- 
d iy in d ə n   x ə b ə rlə ri  y o x d u r.  Bu  su   h a ra d a n   a x d ığ m d a n  
x ə b ə rsiz d irlə r.  B ilm irlə r 
Kİ, 
b u   a x a r 
s u   K İ m lə r i 
suva- 
ra c a q d ır.
B əli,  о 
b a lıq la r  
k
İ,  d ə r y a   i ç r ə d i r ,  d ə r y a m   b ilm ə z -
lə r.
H ö rm ə tli  ədibl  Biz  də  h ə r  b ir  şeyin  d a şım   atıb , 
la l-к аг b ir   q ıra q d a   o tu rm u şu q .

---