M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
5
84.2 Az
H95
Elmi redaktoru:
Ə.M.Həsənov
tarix elmləri doktoru
Rəyçilər:
C.B.Quliyev
Azərbaycan MEA-nın akademiki,
tarix elmləri doktoru, professor
Q.M.Bayramov
tarix elmləri doktoru, professor
O.B.Sultanov
tarix elmləri doktoru, professor
H95 İradə Hüseynova. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurucusu.
Bakı, «Təhsil», 2004, 472 səh.
Müəllifin uzun illər elmi yaradıcılığının bəhrəsi olan bu monoqrafiya müstəqil Azərbaycan
dövlətinin qurucusu, fenomenal siyasətçi və dövlət xadimi, xalqımızın ümummilli lideri Heydər
Əliyevin siyasi və dövlətçilik fəaliyyətinin əsas aspekt və mərhələlərinin zəngin arxiv materialları
əsasında araşdırılmasına həsr olunmuşdur. Bu kitabda böyük öndərin həyat və fəaliyyəti hərtərəfli,
sistemli şəkildə təhlil olunur və elmi cəhətdən əsaslandırılır. Kitab Azərbaycan dövlətçiliyinin tarixini
öyrənən mütəxəssislər, tədqiq və tədris edən tarixçi alimlər, tarixdə şəxsiyyətin rolunu araşdıran
filosof və politoloqlar, həmçinin müasir Azərbaycan tarixi ilə maraqlanan geniş oxucu kütləsi üçün
nəzərdə tutulmuşdur.
2004
053
4502020000
H
84.2 Az
© «Təhsil», 2004
M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
6
E l m i r e d a k t o r d a n
ƏLİYEVŞÜNASUĞA DƏYƏRLİ TÖHFƏ
Azərbaycanın müasir tarixinin bir qərinədən artıq mərhələsi müdrik dövlət xadimi
ümummilli lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Azərbaycan dövlətçiliyinin müasir
tarixinə öz adını əbədi həkk etmiş bu nadir tarixi şəxsiyyətin, fenomenal siyasi xadimin
ölkəmizə rəhbərlik etdiyi illər intibah, milli tərəqqi, milli oyanış, nəhayət, müstəqil dövlət
quruculuğu dövrü kimi qəbul edilir. Heydər Əliyevin siyasi və dövlət fəaliyyətinin ən
böyük nəticəsi quruculuğuna bilavasitə rəhbərlik etdiyi və xalqımıza bəxş etdiyi mükəmməl
milli dövlət, müstəqil Azərbaycan Respublikası hesab olunur.
Hər bir xalqın milli azadlığa və dövlət müstəqilliyinə qovuşması üçün üç mühüm şərt -
tarixi şans, milli iradə və liderə malik olması vacibdir.
XX əsrin sonunda milli müstəqilliyə qovuşmuş Azərbaycan xalqı üçün tarixi şans
keçmiş Sovetlər Birliyinin çökməsi oldu. Respublikamızda vaxtilə ümummilli lider Heydər
Əliyevin böyük səyi və gərgin fəaliyyəti ilə yaradılmış və gələcək siyasi, iqtisadi və mədəni
müstəqillik üçün formalaşdırılmış güclü infrastrukturun mövcudluğu və əhalidə
formalaşmış müstəqil dövlətçilik əzmi milli azadlığı şərtləndirən iki mühüm amil oldu.
Azərbaycan keçmiş SSRİ-də müstəqil dövlət kimi real yaşamaq imkanı olan bir neçə
müttəfiq respublikadan biri idi.
Müstəqilliyin əldə olunmasının, demokratik Azərbaycan dövlətinin qurulmasının,
möhkəmləndirilməsinin digər mühüm şərti isə tarixi şəxsiyyət olan ümummilli lider Heydər
Əliyev fenomeninin varlığı idi. Vaxtilə görkəmli ABŞ politoloqu Z.Bzejinskinin etiraf
etdiyi «Hazırda Azərbaycanı idarə edə biləcək yeganə şəxsiyyət Heydər Əliyevdir!»
həqiqəti bu gün bütün dünya siyasətçiləri tərəfindən də qəbul edilir. Keçən əsrin 90-cı
illərinin əvvəllərində deyilmiş bu sərrast fikir son 10 ildə müstəqil Azərbaycana uğurla
rəhbərlik etmiş ümummilli lider Heydər Əliyevin titanik siyasi və dövlətçilik fəaliyyətinin
yekunları ilə dönə-dönə təsdiqlənir.
Böyük Həzrəti-Peyğəmbərimizin hədislərinin birində deyilir ki, «Hər bir fəaliyyətin
dəyəri onun nəticələri ilə ölçülür». Bu mənada dahi şəxsiyyət - Heydər Əliyevin bir
qərinədən artıq siyasi və dövlət rəhbərliyinin real yekunu bu gün dünyada öz dəsti-xətti, öz
mövqeyi, öz imzası olan müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurulması, möhkəmləndirilməsi,
beynəlxalq birlikdə özünə layiq yer tutmasıdır...
Fenomenal siyasi və dövlət xadimi kimi tarixə qovuşmuş Heydər Əliyevin dövlətçilik
fəaliyyətinin elmi əsaslarla öyrənilməsi, Azərbaycan xalqının milli sərvəti, tükənməz
xəzinəsi olan siyasi irsinin araşdırılması son dərəcə böyük nəzəri-siyasi və əməli
əhəmiyyətə malikdir. Bu baxımdan, Əliyevşünaslığa çox dəyərli töhfə saydığımız tarix
elmləri doktoru İradə Hüseynovanın «Müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurucusu»
monoqrafiyası istər aktuallığı, istərsə də, qarşıya qoyulan məsələlərin yüksək elmi-nəzəri
səviyyədə həlli ilə diqqəti cəlb edir. Bu əsərin elmi uğurlarından biri Heydər Əliyevin təkcə
müstəqil Azərbaycana rəhbərliyi dövrünü deyil, həm də əmək fəaliyyətinə başladığı 1941-ci
ildən respublika rəhbərliyinə gələnədək olan mərhələdəki xidmətlərini də ilk dəfə arxiv
materialları əsasında tədqiq etməsidir.
İradə Hüseynovanın adı çəkilən əsəri Heydər Əliyev haqqında yazılan çoxsaylı
əsərlərdən özünün mühüm cəhətlərinə görə fərqlənir. Belə ki, ayrı-ayrı əsərlərdə bu
fenomenal siyasi və dövlət xadiminin fəaliyyətinin bu və ya digər sahəsi işıqlandırılıbsa,