M. M. Musayev
Yüklə 3,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
297
hansı yeni linqvistik yönümlәrdәn vә yöntәmlәrdәn istifadә olunmaqdadır? Onların çatışmazlıqları vә ya tutarsızlıqları haqqında nә deyә bilәrsiniz? Bәs sözügedәn dәrslikdә türkoloji dilçiliyin mövzuları hansı yeni linqvistik yönüm vә yöntәmlәrdәn vә araşdırma-öyrәnilmә aspektlәrindәn istifadә edilәrәk açıqlanır? 2.
Ana vә ya ulu dil, ana
dili, ortaq dil, rәsmi dil vә e - dil qavramları haqqında nә deyә bilәrsiniz?
“Avrasiya dil portfolyosu” nә demәkdir? Türk әdәbi dillәri nin xarici vәtәndaşlara öyrәdilmәsindә hansı müasir linqvistik yönüm vә yöntәmlәrdәn istifadә oluna bilәr?
3 . Müasir Azәrbaycan әdәbi dilindә özünü göstәrәn yeni dil - danışıq alışqanlıqları vә alınmaları haqqında nә deyә bilәrsiniz? Bunların meydana çıxmasını hansı amillәr şәrtlәndirir ? Hәmin dil - danışıq qәliblәrinә vә alınmalarına dair konkret örnәklәr göstәrin.
4 . Tәrcümә, çeviri vә ya әdәbi mәtn uyğunlaşdırması qavramı haqqında nә deyә bilәrsiniz? İstәr tәrcümә, istәrsә dә çeviri vә ya әdәbi mәtn uyğunlaşdırması işlәri müasir türkoloji dilçilikdә әsasәn hansı әdәbi üsullarla vә texniki vasitәlәrlә aparılır? Bu sahәdә görülmüş işlәrә dair konkret örnәklәr göstәrin.
5.
Mәtn dilçiliyi, qrammatikası, sintaksisi, quruluşu, semantikası vә s. anlayışları vә ya anlayışı digәr sosial elm sahәlәri ilә әlaqәdar olaraq müasir filologiya elmindә nә vaxtdan etibarәn öyrәnilmәyә başlanmışdır? Türk әdәbi dillәrindә mәtn sintaksisinә dair aparılan konkret dilçilik tәdqiqatları başlıca olaraq hansı mövzuları әhatә edir? 6. Koqnitiv dlçilikdә hansı araşdırma-öyrәnilmә aspektlәri hәm sinxronik, hәm dә diaxronik özәlliklәrinә görә bilinmәkdәdir? Kitabi-Dәdә Qorqud” vә digәr folklorik örnәklәrimizdә türk-islam dünyasının dil xәritәsindә yer alan hansı qavramlar konseptual-linqvistik tәdqiqata cәlb olunur? 7. Qrammatika qavramı nә demәkdir vә әnәnәvi olaraq hansı linqvistik sahәlәri әhatә edir? Bәs istәr ümumi dilçilkdә, istәrsә dә türkoloji dilçilikdә konseptual-funksional qrammatika anlayışının ortaya çıxmasını vә elmi-linqvistik baxımdan müәyyәnlәşdirilmәsini bu gün hansı amillәr şәrtlәndirmәkdәdir? 8. Sadә vә mürәkkәb cümlәlәrin, bәdii mәtni tәşkil edәn MSB-lәrin aktual üzvlәnmәsi haqqında nә deyә bilәrsiniz? MSB-lәr kommunikativ vә informativ vahidlәr olaraq quruluşuna görә hansı növlәrә ayrılır? Bәs MSB-lәrin komponentlәrini әlәaqәlәndirәn әsas mәtnlinqvistik vasitәlәr nәdir? Bir Azәrbaycan bәdii mәtnindәn seçdiyiniz MSB-nin aktual üzvlәnmәsini komponentlәrinә әsasәn göstәrin. 9. Türk folklorik mәtnlәri vә çağdaş bәdii şeir mәtnlәrindә misraların oxşar bir şәkildә paralel olaraq qafiyәlәnmәsindә hansı asimmetrik sintaktik hadisә özünü göstәrir? Bu sintaktik hadisәnin nә olduğunu vә necә formalaşdığını söylәyә bilәrsinizmi? Örnәklәrlә açıqlayın. 10. Türkcә mәtnin varlıq әsasını vә ya var ola bilmә kontekstini tәşkil edәn başlıca konseptual amillәr hansılardır? Hansı real vә әfsanәvi şәxsiyyәtlәr, saz vә söz ustaları ümumtürk mәtninin vә ya türkcә nәql etmә tәrzinin formalaşmasında 298
çox böyük rol oynamışdır? Günümüzdә türk әdәbi-bәdii mәtni başlıca olaraq hansı üsullarla tәhlil olunur? Bәs dәrslikdә nәsrlә vә nәzmlә yazılan hansı folklorik örnәklәrimiz әdәbi-linqvistik tәhlilә cәlb olunmuşdur? 11. Müasir filologiya elmindә mәtnlәrarası әlaqә üsulunun elmi-tәdbiqi baxımdan açıqlanması vә çağdaş әdәbiyyatımızda buna uyğun yazı-anlatım tәrzi vә konkret örnәklәri nә zaman ortaya çıxmışdır? Bu yeni bәdii yazı üslubunun vә dil- anlatım tәrzinin çağdaş Azәrbaycan әdәbiyyatındakı nümayәndәsi kimdir vә onun hansı әsәrlәri mәhz mәtnlәrarası әlaqәlәr kontekstindә yazılmışdır? 12. Üslubiyyat vә mәtn üslubiyyatı qavramları nә demәkdir? Mәtn üslubiyyatı qavramının әsas әlamәtlәri nәdәn ibarәtdir? Hәmin әlamәtlәr haqqında hansı dilçilәrin fikirlәri vardır? Dәrslikdә hansı әsәrlәrdәn gәtirilәn mәtn parçalarının üslubi-linqvistik özәlliklәri tәhlil olunmuşdur? Sözügedәn әsәrlәrdә müәyyәnlәşdirilәn başlıca üslubi-linqvistik özәlliklәr hansılardır? 13. Mәtn anlayışını necә başa düşürsünüz? Konkret olaraq hansı mәtn növlәrini göstәrә bilәrsiniz? İndi bәdii mәtn fiologiyada hansı konseptual şәrtlәrә görә tәdqiqata cәlb olunur? Әdәbi-bәdii mәtni digәr mәtn növlәrindәn fәrqlәndirәn hansı özәlliklәr vardır? Bәs özәl mәtnqurucu işarәlәr nә demәkdir? 14. Bәdii mәtnin XX yüzil boyunca formal-semantik baxımdan öyrәnilmәsindә başlıca olaraq hansı mәsәlәlәr diqqәt mәrkәzindә olmuşdur? Bәs çağdaş dilçilikdә bәdii mәtn әn çox hansı özәlliklәrinә görә öyrәnilir? Rus vә Azәrbaycan әdәbiyyatında özәl mәtnqurucu işarәlәrinin vә ya başlıqların işlәnilmәsilә seçilәn hansı bәdii әsәr örnәklәrini göstәrә bilәrsiniz? 15. Kamal Abdullanın “Sehrbazlar dәrәsi” vә “Unutmağa kimsә yox” romanları hansı dil vә özәl mәtnqurucu işarәlәrin işlәnilmәsilә diqqәti daha çox cәlb edir? İkinci romanın qavramlar xәritәsi haqqında nә deyә bilәrsiniz? Bu işarәlәr dәrslikdә hansı özәlliklәrinә görә müәyyәnlәşdirilmişdir? 16. Ramiz Rövşәnin “Başı kәsik gözәl kötük” adlı şerindә şairin bәdii tәxәyyül dünyasında mövcud olan hansı qavram nә zaman işlәnilmişdir? Şeirdә ifadә edilәn müәllif gerçәkliyi vә ya reallığı nәdәn ibarәtdir? Siz şerin konseptuallığını nәdә görürsünüz? Bәs hәmin konseptual mövzuya dair şerin mәtni mәtn dilçiliyinin hansı meyarları baxımından tәhlil olunmuşdur? Mәtn dilçiliyinә vә sintaksisinә dair indiyә qәdәr öyrәndiyiniz elmi-praktik bilgilәri tәtbiq edәrәk çağdaş Azәrbaycan әdәbiyyatından gәtirilәn aşağıdakı bәdii mәtn örnәklәrini konseptual-linqvistik özәlliklәrinә görә tәhlil edin. I. İ. Şıxlının “Çiskin” hekayәsini tapıb oxuyun vә hәmin hekayәni konseptual-linqviğstik baxımdan dәyәrlәndirmәyә çalışın.
Yüklə 3,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|