M. M. Musayev

425 

 

130.  Ayıltmak  (-i)  ayıltmaq  0.  Ayılmasını  sağlamak//özündәn  ketmiş  vә  ya  sәrxoş 

adamı  özünә  gәtirmәk,  huşa  gәtirmәk;  0.1.2.1.  Yuxudan  oyatmaq,  ayılmağa,  gözlәrini  açmağa 

mәcbur etmәk; 0.1.2.2. mәc. Gözünü açmaq, başa salmaq, qәflәt yuxusundan oyatmaq; bilmәdiyi, 

xatırında olmayan şeyi yadına salmaq. 

131.  Ayna  is.  Far.  Ayna  0.  Işığı  yansıtan, varlıkların görüntüsünü veren,  cilalı ve sırlı 

cam//güzgü; 0. mec.  Bir olayı, bir durumu  yansıtan, göz önünde canlandıran olay, durum, şey// 

saflıq,  duruluq,  parlaqlıq,  şәffaflıq  mәnasında  tәşbeh;  0.1.1.1.  den.  Gemilerde  işaretçi  erlerin 

kullandığı dürbün; 0.1.1.2. den. Akıntı veya anaforun birleştiği yerde oluşan su burgacı; 0.1.1.3. 

Doğramacılık ve yapıcılıkta çerçeve içine geçirilen tahta veya taş levha; 0.1.1.4. Küreğin yassı iç 

bölümü; 0.1.1.5. (atlarda) Diz kapağı; 0.1.1.6. argo. İyi durumda, yolunda. İşimiz ayna. 0.1.1.7. 

(Karagöz  oyununda)  Perde;  0.1.2.1.  Pәncәrә,  pәncәrә  şüşәsi  0.1.2.2.  ◊  Aynası  açıq  (dan.)  1) 

Özünü  bir  qәdәr  yaxşı  hiss  edәn  xәstә  haqqında;  2)  Xoşrәftar,  mehriban,  üzügülәr  adam 

haqqında. Aynası açılmaq – 1) Ağır xәstәlikdәn ayılmaq, әhvalı yaxşılaşmaq; 2) Kefi açılmaq, 

ürәyi açılmaq. 

132.  Aynalı  s.  ve  is.  Aynalı  0.  Aynası  olan//aynası,  güzgüsü  vә  ya  şüşәsi  olan;  0.1.1. 

argo.  Parlak yüzlü, yakışıklı güzel; 0.1.2. Pәncәrәli, pәncәrәsi olan; 0.2.2. (esk.) Patronu üstdәn 

qoyulan tәklülә tüfәng (bәzәn “aynalı tüfәng” şәklindә işlәdilir).  

133.  Aynacı  is.  ve  s.  aynacı  0.  Ayna  yapan  veya  satan  kimse//şüşәsalan,  aynasalan, 

aynasaz;  0.1.1.  mec.  Hileci,  işine  hile  karıştıran;  0.1.2.  (esk.)  Keçmişdә  zadәgan  ailәlәrinndә 

xanım geyinәrkәn onun qabağında ayna tutan xidmәtçi. 

134.  Ayran  is.  Ayran  0.  Süt  veya  yoğurt  yayıkta  çalkalanarak  yağı  alındıktan  sonra 

kalan  sulu  bölüm//yağı  alınıb  su  qarışdırılmış  qatıq;  0.  Yoğurdu  sulandırarak  yapılan 

içecek//qatıqdan  su  qatılaraq  hazırlanan  ayran;  0.1.1.  ◊  Ayranı  kabarmak  1)  öfkelenmek, 

coşmak//hirslәnmәk;  2)  Aşırı  bir  cinsel  arzu  duymak//şәhvәtlәnmәk.  Ayranı  yok  içmeye,  atla 

(veya tahtırevanla) gider sıçmaya. 

135.  Ayrım is. Ayrım 0. Ayrılma noktası//bir neçә yolun ayrıldığı vә ya bir yolun bir 

neçә  tәrәfә  haçalandığı  yer  (adәtәn  “yol”  sözü  ilә  bәrabәr  işlәnilir).  Yol  ayrımı//yol  ayrıcı; 

0.1.1.1. Ayırmak işi, tefrik; 0.1.1.2. Bir kimsenin veya nesnenin bir başkasıyla karıştırılmamasını 

sağlayan  ayrılık;  benzer  şeyleri  birbirinden  ayıran  özellik;  başkalık,  fark;  0.1.1.3.  Alt  bölüm; 

0.1.1.4. man; Cinsleri ve türleri birbirinden ayıran ana karakter, fark; 0.1.1.5. sin. Bir veya daha 

çok sahne içinde geliştirip, olayın tamamlanmış bir parçasını veren film bölüğü; 0.1.1.6. ◊ Ayrım 

---

426 

 

yapmak//Ayrı-seçkilik  etmәk;  0.2.2.  Azәrbaycannın  Gәncә,  Gәdәbәy  vә  başqa  rayonlarının 

dağlıq yerlәrindә yaşayan azәrbaycanlıların adı vә onlara mәnsub adam. 

136.  Ayva  is.  Heyva  0.  Gülgillerden,  çiçekleri  iri  ve  pembe,  yapraklarının  altı  tüylü, 

orta yükseklikte bir ağaç ve bu ağacın meyvesi//sarı rәngli, turşmәzә, üstü tüklü, xırda çәyirdәkli 

meyvә  (Cydonia  vulgaris);  0.1.1.  ◊  Ayva  göbekli  göbeği  çukur  olan  (kimse);  Ayvayı  yemek 

argo. kötü duruma düşmek, işi pozulmak. 

137.  Azap  is.  Ar.  әzab  0.  (Müslümanlıkta)  Dünyada  günah  işlemiş  olanlara  ahrette 

verilecek  ceza//әziyyәt,  üzüntü,  işgәncә;  0.2.1.1.  (Anadolunun  birçok  bölgesinde)  çiftlik  uşağı; 

0.2.1.2. tar. Anadolu beyliklerinde donanmadaki görevlerde kullanılan asker.  

138. Azat is. ve s. Far. Azad 0. Serbest bırakma//azadlıqdan istifadә edәn, başqasından 

asılı  olmayan,  sәrbәst;  0.  Serbest  bırakılmış  olan//mane-  әsiz,  әngәlsiz,  sәrbәst,  heç  bir  şeylә 

mәhdud  edilmәyәn;  0.  □  Azad  etmek//azad  etmәk;  Azad  olmaq//özgür  olmaq;  0.1.1.  esk. 

Okullarda paydos; 0.2.2. (bot.)Cәnubda bitәn bәrk oduncaqlı ağac növü. 

139.  Azgın  s.  ağzın  0.  Azmış  olan//azmız,  yolunu  itirmiş;  0.1.1.1.  (ten  için)  Çabuk 

iltihaplanan,  yarası  hemen  kapanmayan;  0.1.1.2.  (Çocuk  için)  Çok  yaramaz;  0.1.1.3.  Cinsel 

istekleri  aşırı  olan; 0.1.2.1.  mec.  Qudurmuş,  vәhşi,  yurtıcı,  amansız, önü alınmaz, sәrt, şiddәtli; 

0.1.2.2. Pozğun, namussuz. 

140.  Azgınlaşmak  (nsz.)  azğınlaşmak0.  Ağzın  duruma  gelmek//qudurmaq,  yolundan 

çıxmaq,  öz  hәrәkәtlәrindә  heç  bir  hәdd-hüdud  bilmәmәk,  vәhşilәşmәk;  0.1.1.  Cinsel  istekleri 

aşırılaşmak. 

141. Azı is. ve zf. Azı 0. Köpek dişlerinden sonra içeriye doğru, alt ve üst çenenin iki 

yanında beşer tane bulunan ve yiyecekleri öğütmeye yarayan dişlerin ortak adı, azı dişi, öğütücü 

diş; 0.1.1. hlk. Öküz arabalarında ön ve arka yastıkları dingile bağlayan ağaç çivi; 0.1.2. Әn az, 

әn cüzi; minimum. Bu şeyi almaq üçün azı 5 manat lazımdır. 

142. Azıcık s. ve zf. Azacıq 0. Çox az, biraz// çox az, çox az miqdarda; 0.1.1. (süre ve 

miktar  için)  Az  olarak,  biraz.  ◊  Azıcık  aşım  kaygısız  başım//Azacıq  aşım  ağrımaz  başım; 

0.1.2. ◊  Azacıq aşın duzu deyil. 

143. Aziz s. ve is. әziz 0. Sevgide üstün tutulan, muazzez//sevimli, istәkli, ürәyә yaxın; 

0.1.1. Ermiş, eren; 0.1.2.1. Әn çox istәnilәn, әn çox tәlәb olunan, әn çox sevilәn. □ Әziz olmaq – 

az  tapıldığı,  çәtin  әlә  düşdüyü  üçün  çox  qiymәtli,  hörmәtli  olmaq,  müqәddәs  bir  şey  kimi 

---