Madina Abdimajitova
Yüklə 6,36 Kb.
|
|
No’kis Ma’mleketlik Pedagogikaliq Instituti Mektepke Shekemgi ta’lim fakulteti Arnawli pedagogika (logopediya) ta’lim bag’darinin’ 1 V topar talabasi Madina Abdimajitovanin‘ “Bas miy ha’m onin’ iskerligi temasinan slayd jumisi BAS MIY HA’M ONIN’ ISKERLIGI REJE:
Bas miyi haqqinda uliwma tu’sinik. Bas miyi bas suyeginin’ ishinde jaylasqan bolip, onin’ o’rtasha awirlig’i o’rta jastag’i adamlarda 1020-1970 gr, jan’a tuwilg’an na’restelerde 450 gr keledi. Lekin qariliqta miydin’ salmag’i biraz kemeyedi. 20 jasqa shekem adamnin’ miyi 3,5-4 ese, dene salmag’i 20 ese artadi. Miydin’ awirlig’i nervlerdin’ miyelin’ qabiq benen qaplaniwi, qabiqtin’ qalin’lasiwi ha’m nerv kletkalarinin’ irileniwi esabinan artadi. Bas miyi 100 mlrddan ziyat neyronlardan turadi. Bas miyi du’zilisi. Bas miyi nerv sistemasinin’ o’rayliq bo’limi bolip, onin’ barliq funksiyalarin basqarip turadi. Ha’m ol 2 bo’limnen: bas miyi stvoli (bagona) ha’m bas miyi u’lken yarimsharlarinan ibarat. Bas miy bagana bo’limi uzinsha miy, miy ko’piri, kishi miy, o’rta miy ha’m araliq miyden ibarat. Bas miyi aq ha’m kulren’ zattan turadi. Aq zat bas miydi arqa miy menen ha’m bas miy bo’limleri menen tutastiriwshi nerv jollarin payda etedi. Bas miy kulren’ zati aq zattin’ ishinde top-top bolip o’z aldina danesheler formasinda jaylasqan. Bunnan tisqari kulren’ zat bas miy u’lken yarim sharlari ha’m kishi miydi sirttan qaplap turatug’in qalqan payda etedi. Bas miyi du’zilisi.(dawami) Bas miy bo’limleri. Bas miy on’ ha’m shep yarimsharlardan ibarat bolip, olar shu’yel ta’rizli dene ja’rdeminde bir-biri menen tutasip turadi. Bas miy u’lken yarimsharlari qabiq qabatinin’ qalin’lig’i 2,5-3,0 mm boladi. Onin’ qabiq qabati tegis bolmay, qariq araliqlari ha’m qariqshalardan turadi. Miy qabag’inda 14-16 mlrd kletkalar jaylasqan. Bas miy u’lken yarimsharlar qabig’inin’ du’zilisi. Qizig’i sonda, miy qabig’inin’ qariq aralarinin’ sani barliq adamlarda derlik birdey, biraq olardin’ du’zilisi ha’r turli boladi. Eger miy qabig’inin’ qariq araliqlari ha’m qariqshalari jayip tegislense, onin’ uliwma beti 1468-1670 cm boladi. Miy u’lken yarimsharlarinda man’lay, sheke, to’be, jelke bo’limlerge bo’linedi. Bas miy u’lken yarimsharlari qabig’i mikroskopta tekserilgende, ondag’i nerv kletkalari alti qabat bolip jaylasqani aniqlang’an. Bas miy u’lken yarimsharlar qabig’inin’ du’zilisi. Gipertoniya (qan basiminin’ ko’teriliwi) ha’m ateroskleroz (qan tamiri kanalinin’ tarayip qaliwi) keselliklerinde miyde qan aylaniwi buziliwi yaki kapilyar qan tamirlarlarinin’ jarilip miyge qan quyiliwi mu’mkin. Aqibetinde miyge keletug’in kislorod ha’m aziqliq zatlar azayip, miydin’ jumisi buziladi. Qol ha’m ayaqti ha’reketlendiretug’in oraylar jaraqatlang’anda organlar ha’reketlenbesten, qatip qaladi. Bas miyi kesellikleri ha’m o’lardin’ kelip shig’iw sebebleri. Bazi da miy shayqaliwi, qatti qorqiw, qan ketiwi yaki kushli awiriw tasirinde adam esinen taniwi mumkin. Bunday jag’dayda adamnin’ basi aylanadi, ko’z aldi qarang’ilasadi, ren’i ag’arip, suwiq ter shig’adi, ju’rek uriwi ha’m dem aliwi a’stelesedi. Esinen tang’an adamnin’ basin to’men qoyip, arqasi menen jatqiziladi. Onin’ kewli aynisa, jambasina yaki qarni menen jatqiziladi, jag’asi sheshilip, betine suw sebiledi ha’m nashatir spirti yaki uksus iyiskeletiledi. Bas miyi kesellikleri ha’m o’lardin’ kelip shig’iw sebebleri. Bas miyi kesellikleri ha’m o’lardin’ kelip shig’iw sebebleri. Nareste tuwilip atirganda tuwiliw jolinda bas suyeginin qisiliwi da bas miydi jaraqatlawi mumkin. Narestenin’ ana qarninda rawajlaniw da’wirinde ananin’ juqpali kesellikler menen awiriwi da nerv sistemasinin’ buziliwina alip keliwi mumkin. Ma’selen, bas suyegi ha’m bas miy yarim sharlarinin’ rawajlanbay qaliwi (mikrosefaliya) sonday kesellik bolip esaplanadi. Nerv sistemasi jumisinin’ buziliwinda ximiyaliq zatlar, haywanlar za’hari, zamariq, spirtli ishimlikler ham narkotik zatlar menen za’harleniw de sebep boliwi mumkin. Paydalanilg’an a’debiyatlar:
ITIBARIN’IZ USHIN RAHMET! Yüklə 6,36 Kb. Dostları ilə paylaş:
|