Magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda
Şəkil 7. İşlənmiş qazların əhəng üsulu ilə SO
Yüklə 0,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 7. İşlənmiş qazların əhəng üsulu ilə SO 2 -dən ekoloji təmizlənməsi qurğusu
- Şəkil 9. Sulfolaşma proseslərində yaranan qaz tullantılarının ekoloji təmizlənməsinin tipik texnoloji sxemi
48
Şəkil 7. İşlənmiş qazların əhəng üsulu ilə SO 2 -dən ekoloji təmizlənməsi qurğusu 1-tsiklonlar batereyası; 2- qazüfürücü; 3- skrubber; 4, 9, 12- nasoslar; 5- kristallaşdırıcı; 7, 8- əhəng tutumu; 11- əhəng südü tutumu; I-işlənmiş qazlar; II- təmizlənmiş qazlar; Arsenat-qələvi üsulu: İstifadə olunan absorbentlərdən asılı olaraq bu üsullar arsenat-soda və arsenat-ammonyak üsullarına ayrılır. Arsenat-soda üsulu ilə tullantı qazlarının hidrogen-sulfiddən təmizlənməsi III və V valentli arsenin zəif qələvi məhlulu ilə həyata keçirilir. H 2
3 AsO
3 Na
3 AsSO
2 + H
2 O
Na 3 AsSO 2 + Na
3 AsO
4 Na
3 AsO
3 S + Na
3 AsO
3
Udulma atmosfer təzyiqində və 20-40ºC temperaturda baş verir. Bu üsulla qazların hidrogen-sulfiddən yüksək dərəcədə təmizlənməsi (1 q/m 3 -a qədər) təmin olunur. Çatışmayan cəhəti isə toksiki reagentlərdən istifadə olunmasıdır. Arsenat soda üsulu ilə tullantı qazlarının hidrogen-sulfiddən ekoloji təmizlənməsi prosesinin texnoloji sxemi şəkil 8-də verilmişdir.
49
ekoloji təmizlənməsi prosesinin texnoloji sxemi 1-Absorber; 2- nasos; 3, 5- istilikdəyişdiricilər; 4- regenerator; 6- vakuum- filtr; I-Təmizlənəcək qazlar; II- təmizlənmiş qazlar; III- buxar; IV- kondensat; V- hava; VI- kükürd; VII- regenerasiya qazları.
Təmizlənəcək tullantı qazları 1- absorberinə daxil olur və orada hidrogen- sulfiddən təmizlənir. Sonra 1- absorberinin aşağısından hidrogen-sulfidlə doydurulmuş məhlul 2- nasosu vasitəsilə 3- istilikdəyişdiricisinə daxil olur. 3- istilikdəyişdiricisində hidrogen-sulfidlə doydurulmuş məhlul 40ºC temperaturuna qədər qızdırılır və sonra da regenerasiya olunmaq üçün 4- regeneratoruna verilir. 4- regeneratorunda məhlul içərisindən sıxılmış hava barbotaj edilir. Havanın oksigeni ilə oksidləşərək məhlulun tərkibindən ayrılan kükürd sonra hava qabarcıqları ilə birlikdə 5-seperatoruna daxil olur. Regenerasiya olunmuş məhlul yenidən 1- absorberinə qaytarılır. Kükürdü 6-vakuum-filtrində ayırırlar. Absorbsiya prosesinin intensivliyinə uducu məhlulda arsenin qatılığı və məhlulun pH-ı təsir göstərir. Arsenat-soda və arsenat-ammonyak üsullarının texnoloji sxemlərinə aparatları bir- birlərinə oxşardır. Neft emalı zamanı sistemlərdə azot oksidləri nisbətən tam şəkildə nitrat turşusuna çevrilir və sistemi tərk edən qazların tərkibində azot oksidlərinin miqdarı 0,15÷0,26 %-dən çox olmur. Bu qazları azot oksidlərindən təmizləmək üçün
50
katalitik reduksiya üsulundan istifadə edərək onları elementar azota çevirirlər. Təmizləmə prosesinə verilən qazların tərkibində azot oksidlərindən başqa 2,5÷3,0% -ə qədər oksigen də olur. Prosesdə reduksiyaedici qaz kimi tərkibində 55÷65 % metan, 16÷19 % CO və 3÷5 % hidrogen olan qaz qarışığından istifadə olunur. Reduksiyaedici qazın qalan hissəsini isə azot təşkil edir. Qazların azot oksidlərindən təmizlənməsi prosesində katalizator kimi üzərinə palladium çökdürülmüş APK-2 katalizatorundan istifadə olunur. Proses 330÷420ºC-də aparılır. Təmizləməyə verilən qazın tərkibindəki oksigendən asılı olaraq proses zamanı temperatur 730÷800ºC-yə qədər yüksələ bilər. Reaktordakı təzyiq (4,5÷5.2)·10 5 Pa təşkil edir. Belə şəraitdə qazların azot oksidlərindən təmizlənmə dərəcəsi 95÷97 % təşkil edir. Təmizləmə prosesində çıxan qazların tərkibində azot oksidlərinin qalıq miqdarı 0,01 %-dən çox olmur. Sulfolaşma prosesində yaranan qaz tullantılarının ekoloji təmizlənməsinin tipik texnoloji sxemi şəkil 9-da göstərilmişdir.
Axınlar: I- çirkli qazlar; II- su; III- xammal; IV- qaynar su; V- 10%-li NaOH məhlulu; VI- sulfolaşma mərhələsinə qaytarılan xammal; VII- atmosferə atılan qazlar; VIII- filtrdə tutulan sulfat turşusu; IX- sulfokütlə neytrallaşmaya. 51
Reaktorun seperatorundan çıxan
tullantı qazlar
iri damcı-maye hissəciklərindən təmizlənmək üçün 2- tsiklon-damcı ayırıcısını keçməklə ilkin təmizlənmə filtri -3-ə daxil olur. 3- filtrində daha kiçik hissəciklər və sulfat anhidrinin sorbenti kimi prosesin ilkin xammalından istifadə olunur. Sorbent reaktor məhsuldarlığının 2-3 % -i qədər miqdarda 1- xammal tutumundan 10- nasos dozatorunun köməyi ilə götürülərək 7-istidəyişdirici aparatı keçməklə 3- filtrinə daxil edilir. 2-tsiklon və 3-filtrindən axan məhsullar sulfolaşma mərhələsinə qaytarılır. Yüngül uçucu məhsulların sulfolaşdırılması zamanı 3- filtrindən sonra və ya bilavasitə aparatın özündə əlavə olaraq maye damcılarının tutulması üçün 4- tsiklonu quraşdırılır ki, oradan da tutulan maye həmçinin sulfolaşdırma prosesinə qaytarılır. Sonra qazlar qələvi məhlulu ilə yuma qovşağına qaytarılır. Absorber kimi 5- absorberinə borbotaj tipli kalon və ya Ventini absorben aparatlarından istifadə olunur. 5- absorberinə suvarma üçün maye 12- nasosu ilə 9- tutumundan verilir. İşlənmiş sorbent 8- tutumuna axıdılır və oradan da 11- nasosu vasitəsilə sulfoturşusunun neytrallaşdırılması qovşağına göndərilir. Neytrallaşmaya verilən məhlulda sərbəst qələvinin miqdarı texnoloji reqlamentdə göstərilən səviyyədə saxlanılır. Destruktiv emal proseslərində atmosferi çirkləndirən mənbələrdən biri də atmosferə buraxılan katalizator tozlarıdır. Məlumdur ki, son illər katalitik krekinq qurğularında ən çox mikrosferik katalizatorlardan istifadə edilir. Qurğuların reaktor və regeneratorlarında yerləşdirilən tsiklonların lazımı səviyyədə səmərəli işlənməsi nəticəsində katalizatorun ən kiçik hissəcikləri reaktordan karbohidrogen buxarları ilə birləşdikdə rektifikasiya kolonuna, regeneratordan isə tüstü qazları ilə birlikdə tsiklon-seperatora, utilizator qazanına və tüstü borusuna daxil olur. Ən təhlükəli hal tozların tüstü qazları ilə birlikdə atmosferə yayılmasıdır. Atmosferə yayılmış tozlar insanın nəfəs borularına düşərək onun qıcıqlanmasına, digər tərəfdən də katalizator itkisinin baş verməsinə səbəb olur ki, bu da iqtisadi cəhətdən istənilməyən haldır.
Yüklə 0,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|