“magistratura məRKƏZİ”
Yüklə 1,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
44
Kənd təsərrüfatından gəlirlər 86,2
19,5 24,4
30,6 27,3
İcarədən gəlirlər 0,9
2,1 1,6
1,4 0,8
Əmlakdan gəlirlər 0,3
0,5 0,8
0,2 0,1
Alınmış cari transfertlər 37,2
29,9 27,7
75,7 72,1
pensiyalar 33,8
23,7 21,7
70,8 55,5
müavinət və sosial yardımlar 2,5
4,0 4,0
3,3 11,6
naturada sosial transfertlər 0,9
2,2 2,0
1,6 4,9
Digər gəlirlər 32,9
21,1 20,9
30,6 78,4
digər ailələrdən alınmış gəlirlər 23,3
16,9 16,5
24,6 15,5
ölkə xaricindən göndərilən pul 9,6
4,2 4,3
6,0 62,9
Əgər pensiyaçıların da gəlirlərinə onların pensiya yaşına qədərki dövrlərdə məşğulluğunun birbaşa təsiri olduğunu nəzərə alsaq onda məşğulluğa gəlirlərin formalaşmasına əhəmiyyətli təsir göstərən amil kimi baxmaq olar. Cədvəldən göründüyü kimi 2014-cü ildə kənd təsərrüfatında məşğul olanların gəlirlərinin 10.2%-ni məşğulluqdan, 8,9%-ni özüməşğulluqdan, 48.6%-ni isə kənd təsərrüfatından gəlirlər təşkil etmişdir. Muzda işləyənlərin isə gəlirlərinin 62,1%-i məşğulluqdan, 7.5%-i özüməşğulluqdan, 10,7%-i kənd təsərrüfatından gəlirlər təşkil etmişdir. Özüməşğul olanların gəlirlərinin isə 9.7%-i məşğulluqdan, 57.4%-i özüməşğulluqdan, 12.8%-i kənd təsərrüfatından gəlirlər olmuşdur. Ev təsərrüfatlarının gəlir mənbələri üzrə quruluş və dinamikasına baxdıqda 2009-2014-cü - illərdə bütün mənbələr üzrə gəlirlərin artımı müşahidə olunmuşdur. Belə ki, qeyd edilən dövrdə ev təsərrüfatlarının gəlirləri 2.5 dəfə, məşğulluqdan gəlirlər təqribən 2 dəfə, özünüməşğulluqdan gəlirlər 4.4 dəfə, kənd təsərrüfatından gəlirlər 2.0 dəfə, alınmış cari transfertlərdə gəlirlər 3.1 dəfə (o cümlədən pensiya gəlirləri 3.1 dəfə, müavinət və sosial yardımlar üzrə gəlirlər 2.0 dəfə, naturada sosial transfertlər 7.0 dəfə), digər gəlirlər isə 2.7 dəfə artmışdır 2013-ci ilə nisbətən 2014-cı ildə isə ən çox artım 25.0% olmaqla müavinət və sosial yardımlar üzrə gəlirlərdə olmuşdur. Artım tempinə görə ikinci sırada 21.2% olmaqla özünüməşğulluqdan gəlirlər, üçüncü sırada isə 19.1%-lik artımla məşğul- luqdan gələn gəlirlər yer almışdır. 2014-cı ildə sadalanan mənbələr üzrə gəlirlərin artmasında əhalinin sosial müdafiəsi ilə bağlı dövlətin həyata keçirdiyi diqqətəlayiq tədbirlər əhəmiyyətli rol oynamışdır. 2009-ci illə müqayisədə 2014-cı ildə özünüməşğulluqdan gəlirlərin xüsusi çə- kisi isə 10.5 faiz bəndi artaraq 14.1%-dən 24.6%-ə yüksəlmişdir. Kənd təsərrüfa-
45
tından gəlirlərin xüsusi çəkisi isə 5.1 faiz bəndi artaraq 14.1%-dən 18,3%-ə çatmışdır. Ev təsərrüfatlarının quruluşunda baş verən digər maraqlı məqam icarədən və əm- lakdan əldə edilən gəlirlərlə bağlıdır. Belə ki, ölkədə 2009-2014-cı illərdə tikinti bumunun baş verdiyi bir şəraitdə, yəni əmlakdan gəlirlərin və icarədən gəlirlərin xüsusi çəkisində 0.1-0.2%-lik cüzi artım müşahidə olunmuşdur. Əhali gəlirlərində alınmış cari transfertlərin xüsusi çəkisi 9.6%-dən 12%-ə, o cümlədən pensiya gəlirlərinin xüsusi çəkisi 7.9%-dən 9,7%-ə yüksəlmiş, müavinət və sosial yardımlardan gələn gəlirlərin xüsusi çəkisi isə azalaraq 1,7%-dən 1,3%-ə düş- müşdür. Fikrimizcə, müavinət və sosial yardımlardan gələn gəlirlərin xüsusi çəkisinin azalmasına Ümumi Sosial Yardım sisteminin tətbiqi təsir göstərmişdir. Bu dövrdə digər gəlir mənbələrindən əldə olunan gəlirlərin də xüsusi çəkisində azalma (3.1%- dən 2.2%-ə) olmuşdur. Ev təsərrüfatlarının yaşayış yerləri üzrə gəlirlərinin artımı şəhər yerlərində həm ölkə üzrə göstəricini, həm də kənd yerləri üzrə göstəricini üstələyir. Belə ki, ölkə üzrə gəlirlərin artımı 2009-ci illə müqayisədə 2014-cı ildə 2.5 dəfə olduğu halda şəhər yerlərində bu 2.8 dəfə, kənd yerlərində isə 2.2 dəfə artmışdır (cədvəl 2.6). Şəhər yerlərində artımın yüksək olması ölkənin istehsal və xidmət obyekt- lərinin əsasən şəhər yerlərində, xüsusilə Bakı şəhərində yerləşməsi ilə əlaqədar olmuşdur. Bu məşğulluqdan gələn gəlirlərdə də özünü büruzə verir. Belə ki, 2001- 2006-cı illərdə məşğulluqdan gələn gəlirlər ölkə üzrə təqribən 2 dəfə artdığı halda, şəhər yerlərində bu 2.2 dəfə, kənd yerlərində isə 1.5 dəfə olmuşdur. Regionların inkişaf istiqamətində dövlət proqramının həyata keçirilməsi kənd yerlərində məşğulluqdan gələn gəlirlərin artmasına təsir göstərmişdir. 2.5 saylı cədvələ diqqət etdikdə kənd təsərrüfatından gəlirlərin artımında şəhər yerlərinin kənd yerlərini üstələməsi maraq doğurur. Əslində, bizim fikrimizcə, kənd təsərrüfatından gəlirlərdə kənd yerlərində artım daha çox olmalı idi. Ümumiyyətlə aparılan araşdırmalar yaşayış yerləri üzrə gəlirlərdə bərabərsizliyin mövcud olduğunu göstərir. Kənd yerlərində əhalinin yoxsulluq səviyyəsinin şəhər yerlərinə nisbətən yüksək olması da bunu sübut edir. Digər ailələrdən alınan gəlirlərin ölkə üzrə 2.7 dəfə, şəhər yerlərində 2,1 dəfə olduğu halda, kənd yerlərində cəmi 4.2% artmışdır. Yüklə 1,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|