“magistratura məRKƏZİ”
Yüklə 1,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 2.9. 2014-cü ildə gəlir mənbələri üzrə gəlirin kvintillər arasında bölgüsü Gəlir kvintilləri: 1
- Cədvəl 2.11 2014-cü ildə gəlir kvintilləri üzrə gəlirlərin quruluşu, faizlə Gəlir kvintilləri: 1
50
gəlirlər pul 2,4
3,2 2,5
4,1 4,7
7,5 6,7
8,4 10,3
19,9
2014-cı ildə gəlir mənbələri üzrə gəlirin kvintillər arasında bölgüsünə nəzər saldıqda cəmi gəlirlər üzrə bu fərqin 2.7, məşğulluqdan gəlirlərdə 4.3, özüməşğul- luqdan gəlirərdə 3.0, kənd təsərrüfatından gəlirlərdə 1,8 icarədən gəlirlərdə 12.5, əmlakdan gəlirlərdə 6, alınmış cari transfertlərdən gəlirlərdə 1.1 dəfə, digər gəlirlərdə isə 2.8 dəfə olduğunu görmək olar. Yeri gəlmişkən qeyd edən ki dünyanın ən inkişaf etmiş ölkəsi olan ABŞ –da gəlir kvintilləri üzrə ən varlı və ən yoxsul əhalinin gəlirləri arasında 12 dəfə fərq olmuşdur. Yəni 20% ən varlı əhalinin gəlirləri 20% ən yoxsul əhalinin gəlirlərindən 12 dəfə çox olmuşdur. Cədvəl 2.9. 2014-cü ildə gəlir mənbələri üzrə gəlirin kvintillər arasında bölgüsü Gəlir kvintilləri: 1 2 3 4 5 Gəlirlər – cəmi 167,6 198,5 226,7 264,4 358,6 Məşğulluqdan gəlirlər 41,2 55,6
70,5 97,7
145,6 Özüməşğulluqdan gəlirlər 46,9 56,5
60,2 69,4
86,3 Kənd təsərrüfatından gəlirlər 26,0 31,2
33 31,3
33,6 İcarədən gəlirlər 0,4 0,6
1,4 2,8
4,7 Əmlakdan gəlirlər 0,1 0,1
0,4 0,9
1,8 Alınmış cari transfertlər 32,2 33,2
37,6 37,1
49,2 pensiyalar 27,0 27,4
31,1 32,1
42,3 müavinət və sosial yardımlar 3,8 4,0
4,2 3,3
3,8 naturada sosial transfertlər 1,4 1,8
2,3 1,7
3,0 Digər gəlirlər 20,7 21,3
23,7 25,1
37,4 digər ailələrdən alınmış gəlirlər 18,0 18,0
17,7 17,6
23,0 ölkə xaricindən göndərilən pul 2,8 3,3
6,0 7,5
14,4
Gəlir kvintilləri üzrə gəlirlərin quruluşuna baxdıqda bütün kvintillər üzrə məş- ğulluqdan gələn gəlirlərin üstün xüsusi çəkiyə malik olduğunu görmək olar. Belə ki, birinci kvintil üzrə gəlirlərin 23.2%-i, ikinci kvintil üzrə 26.9%-i, üçüncü kvintil üzrə 28.7%-i, dördüncü kvintil üzrə 31.4%-i, beşinci kvintil üzrə isə 37,0%-i məşğulluq- dan gəlirlərin payına düşmüşdür. Ən yoxsul əhalinin gəlirlərində kənd təsərrüfatından gəlirləri, alınmış cari transfertlər və pensiyalar üstünlük təşkil etmişdir. 20% varl əhalinin gəlirlərində isə adı çəkilən mənbələr birinci kvintilə nisbətən az olmuşdur. Qeyd edək ki, inkişaf etmiş ölkələrdə ABŞ və Avropa ölkələri də daxil
51
olmaqla gəlirlərin strukturunda orta 3-cü kvintel üzrə gəlirlər 50-60% arasında tərəddüd edir. Əlbəttə, bu ölkələrdə belə bölgü bazar təsərrüfatı sistemi şəraitində baş vermişdir. Bu eyni zamanda sosial-siyasi sabitliyin qarantı və artımın hərəkətverici qüvvəsi rolunu oynayır.
Məşğulluqdan gəlirlər 24,6 28
31,1 36,9
40,6 Özüməşğulluqdan gəlirlər 28,0 28,5
26,5 26,3
24,1 Kənd təsərrüfatından gəlirlər 15,5 15,7
14,5 11,9
9,4 İcarədən gəlirlər 0,3 0,3
0,6 1,1
1,3 Əmlakdan gəlirlər 0,1 0,0
0,2 0,3
0,5 Alınmış cari transfertlər 19,2 16,7
16,6 14,0
13,7 pensiyalar 16,1 13,8
13,7 12,1
11,8 müavinət və sosial yardımlar 2,3 2,0
1,9 1,2
1,1 naturada sosial transfertlər 0,8 0,9
1,0 0,6
0,8 Digər gəlirlər 12,4 10,7
10,5 9,5
10,4 digər ailələrdən alınmış gəlirlər 10,7 9,1
7,8 6,7
6,4 ölkə xaricindən göndərilən pul 1,7 1,7
2,7 2,8
4,0
Ev təsərrüfatları arasında bərabərsizliyə təsir göstərən digər xarakterik amil ev təsərrüfatı başçısının təhsili il bağlıdır. Bu son illərdə təhsilə qoyulan investisiyaların artırılmasını məqsədəuyğun edir. Gəlirlərin bərabərsizliyinə təsir göstərən digər amil ev təsərrüfatı üzvlərinin, onlardan işləyənlərin və işləməyənlərin sayıdır. Ev təsərrüfatlarının müayinəsi za- manı müəyyən olunub ki, gəlirlərin bərabərsizliyi əmək haqqından gəliri olmayan ailələr hesabına olmuşdur. Burada sosial təminat sahəsində görülən tədbirlər gəlirlə- rin bərabərsizliyinə azalmayan təsir göstərmişdir. Ailələrin tipinə görə bölgüsü də gəlirlərin bərabərsizliyinə təsir göstərir. Belə ki, uşaqsız ev təsərrüfatlarının gəliri 89.2 manat olduğu halda, uşaqlı ailələrin adam- başına gəliri bundan 20.7 manat az, yəni 68.5 manat olmuşdur. Beləliklə, gəlirlərin bərabərsizliyinə çoxsaylı obyektiv və subyektiv amillər tə- sir göstərir. Hesab edirik ki, ilk növbədə bərabərsizliyə təsir göstərən subyektiv amil- lərin qarşısı alınmalıdır. Subyektiv amillərin təsiri isə sosial ədalət prinsiplərinə əsas- lanmalı və iqtisadiyyatın inkişafına xidmət edəcək səviyyədə olmalıdır. Çünki obyek- tiv amillər əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi təbii haldır və əməyin stimullaşdırılması üçün
Yüklə 1,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|