“magistratura məRKƏZİ”
Yüklə 1,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
79
cəmiyyətdə elmi fəaliyyətin nüfuzunun artırılması və istedadlı gənclərin bu sahəyə yönəldilməsinin təmin edilməsi;
elmin maliyyələşdirilməsinin əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırılması. Səhiyyə sahəsində dövlət siyasətinin başlıca məqsədi əhalinin sağlamlığının yaxşılaşdırılmasından, orta ömür müddətinin uzadılmasından, əhalinin bütün təbəqə- lərinin keyfiyyətli tibbi xidmətlə təmin edilməsindən ibarətdir. Qarşıya qoyulan məqsədlərə nail olmaq üçün səhiyyə sahəsində dövlət siyasətinin əsas istiqamətləri aşağıdakılar ola bilər:
genişləndirilməsi və onun keyfiyyətinin artırılması;
ölkədə tibbi sığorta sisteminin yaradılması;
səhiyyə müəssisələrinin dərman və avadanlıq təminatının yaxşılaşdırılması məqsədilə tibb sənayesi müəssisələrinin yaradılmasının və fəaliyyətinin dövlət tərəfindən dəstəklənməsi;
tibbi profilaktika tədbirlərinin əhatəliliyinin və keyfiyyətinin əhəmiyyətli dərəcədə yüksəldilməsi;
göstərilməsi ilə bağlı tədbirlər sisteminin hazırlanması və həyata keçirilməsi. Ümumiyyətlə uşaqlı ailələrin müdafiəsi müxtəlif forma və növlərdə həyata keçirilir. Onun əsas hissəsini birbaşa pul ödəmələri təşkil edir. Burada mərkəzi yeri hər ay uşağa görə əmək haqqına edilən əlavələr tutur. Müavinətlər uşaqlara və yeni- yetmələrə əmək qabiliyyətli yaşa çatana qədər və ya təhsilini başa çatdırana qədər davam edir. Bununla yanaşı qeyd etmək lazımdır ki, ailə gəlirlərində elə də ciddi dəyişikliklər baş verməyib. Belə ki, ölkənin iqtisadi problemləri dövləti əhalinin iqtisadi və sosial nümayəndəsini həyata keçirməyə imkan vermirdi. Belə olan halda insanlar müstəqil olaraq öz rifah halını yaxşılaşdırmaq üçün qeyri-leqal şəkildə fəaliyyət göstərməyə başladılar. Bir çoxları öz şəxsi təsərrüfatlarında fərdi əməklə məşğul olmağa başladılar. Bu amil əhali gəlirlərində əmək haqqı payının azalması, kənd təsərrüfatından və fərdi əmək fəaliyyətindən əldə olunan gəlirlərin payının
80
artması ilə müşahidə alınmağa başladı. Bolqarıstanda əhalinin sosial müdafiəsi, uşaqlı ailələr də daxil olmaqla, 1991- ci ildə «kompensasiya ödəmələri sistemi» qurulmağa başladı. Bu dövrdə inflyasi- yanın sürətlənməsi ilə əlaqədar olaraq ailə müavinətlərinin də həcmi artırılırdı. 1993- cü ildə isə sosial yardım sistemi ailənin gəliri ilə bağlılığı sisteminə keçdi. Sosial müdafiənin tərkib elementi ehtiyacı olanlara köməklik göstərməkdən ibarətdir. Bu pul formasında, natural (güzəşt və pulsuz xidmət, tibbi, yemək, nəqliyyat və s. xidmət) formada olur. Sosial yardıma ehtiyacı olan ailələrin seçilməsində gəlirlərin hesablanması üçün ailə tərkibində (hərbi xidmətçilər, azadlıqdan məhrum olanlar, tam dövlət təminatında olan uşaqlar istisna olmaqla) ər-arvad, onların uşaqları və valideynləri, qardaş və bacılar, övladlığa götürülənlər və götürənlər, ögey oğul və ögey qız nəzərə alınır. Əsasən aşağıdakı növ pul gəlirləri nəzərə alınır:
məhsulların reallaşmasından daxil olan gəlir (işin icra edilməsi və göstərilən xidmət);
tarif və vəzifə maaşlarının üzərinə olan bütün növ əlavələr (ağır və təhlükəli şəraitdə olan işlərə, gecə işlərinə, yeraltı işlərə, işə çıxmayan işçilərin əvəzinə görülən işlərə görə əlavələr və s.);
əmək haqqı sistemində nəzərdə tutulmuş mükafatlar;
iş vaxtından artıq işlərə, bazar və bayram günlərində görülən işlərə görə hesablanan pul məbləğləri;
məzuniyyətə görə ödənilən pul kompensasiyası;
işdən çıxarılma pulu və həmçinin istefaya çıxma üçün ödənilən kompen- sasiyalar;
qalan vətəndaşlara işə düzəlmə dövründə ödənilən pul məbləğləri. Ailə gəlirlərinə həmçinin aşağıdakı növ gəlirlər də daxil edilir:
81
larının işçilərinin əmək haqları;
Daxili İşlər, Ədliyyə, Müdafiə Nazirliyi, Gömrük, Milli Təhlükəsizlik orqan- ları işindən azad olmağa görə verilən birdəfəlik müavinətlər. Ünvanlı sosial yardıma ehtiyacı olan ailələrin müəyyən edilməsi üçün ümumi ailə gəlirlərinə aşağıdakı ödəmələr də daxil edilir:
pensiyalar üzərinə aylıq əlavələr;
ali, orta və ilkin tədris mərkəzlərində təhsil alanlara, aspirant və doktorantlara verilən təqaüdlər, tibbi əsaslara görə akademik məzuniyyətdə olan vətəndaşlara ödənilən kompensasiyalar;
işsizliyə görə müavinət, həmçinin işsizlərə peşə tədrisi dövründə verilən təqaüdlər;
müavinətlər, erkən hamiləlik dövründə tibb müəssisələrində qeydiyyata duran qadın- lara verilən birdəfəlik müavinətlər;
müqavilə əsasında hərbi xidmətdə olanların arvadlarına verilən aylıq müavinət;
iş yerində dəymiş zərərə görə aylıq ödənc;
kütləvi informasiya vasitələrinin işçilərinə ödənilən müəllif haqları;
ailəyə və yaxud hər hansı bir ailə üzvünə mənsub olan daşınmaz əmlakın icarəyə verilməsindən əldə olunan gəlir;
yardımçı təsərrüfatlardan əldə olunan gəlir (bostan bitkilərinin becərilməsi, mal-qara, quş, balıq, arı, xəz dərili heyvanların yetişdirilməsi);
həddi-büluğa çatmayan uşaqlar üçün alınan aliment;
əmanət faizləri. Göründüyü kimi, əhalinin gəlirlərinin strukturu çox genişdir. Bir sıra Avropa ölkələrində (Almaniya, Avstriya) peşəkar sosial işin daşıyıcı-
Yüklə 1,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|