“magistratura məRKƏZİ”
Yüklə 1,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- NƏTİCƏ VƏ TƏKLİFLƏR
85
ki, onun da əsas istiqaməti əhalinin sosial müdafiəsini təmin etmək, dövlət təminatı vasitəsilə əhalinin həyat səviyyəsindəki gərginlik meyllərinin aradan qaldırılmasından ibarətdir. Ölkə iqtisadiyyatında baş verən dəyişikliklərə tam uyğun olaraq sosial in- frastrukturun tənzimlənməsində dövlətin rolu və funksiyası daha da genişləndiril- məlidir. Belə ki, bazar iqtisadiyyatına keçid respublikamızda sosial infrastruktur sahələrinin səmərəli inkişafına geniş imkanlar yaratmışdır. Deməli, respublikanın hər bir konkret regionunda əhalinin sosial müdafiəsi real vəziyyətdən asılı olaraq düzgün müəyyənləşdirilməlidir. Belə ki, respublikada sosial infrastrukturun formalaşdırılması və inkişafı dövlətin apardığı sosial siyasətə tam uyğun olaraq tənzimlənməlidir. Göstərmək lazımdır ki, sosial infrastrukturun formalaşdırılması istiqamətində ən mühüm vəzifə hər bir regionda istehsal strukturunun bazar iqtisadiyyatı tələbləri əsasında təkmilləşdirilməsidir. Məhz bunları nəzərə alaraq ―Azərbaycan Respublikasında antiinflyasiya tədbirlərinin gücləndirilməsi haqqında‖ ölkə Prezidenti tərəfindən 31 may 2005-ci il tarixli Fərman imzalandı. Bu fərmana uyğun olaraq Milli Bank hökumətlə birlikdə antiinflyasiya tədbirlərini həyata keçirməyə başladı və inflyasiyanın qarşısı alındı. Dövlətin sosial siyasətinin tərkibinin özəlləşmə, maliyyə, vergi, sərmayə, göm- rük, qiymət və digər xüsusi iqtisadi siyasətin sosial aspektlərinin əhatə etdiyindən yalnız əhalinin zəif təbəqələrinin sosial müdafiəsi və sosial təminatı ilə məhdud- laşdırılmasının mümkünsüzlyünü bildirmişdir. Sosial siyasətlə bağlı əhalinin sosial müdafiəsinin təkmilləşdirilməsi, həssas qrupların ünvanlı sosial yardımla təmin olunması, əsas səhiyyə və təhsil xidmətləri ilə təminatın yaxşılaşdırılması, qaçqın və məcburi köçkünlərə yardım göstərilməsi üçün əsas strateji məqsədlərin dəstəklənməsi istiqamətində tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur.
86
NƏTİCƏ VƏ TƏKLİFLƏR
Aparılan tədqiqat işinin nəticələri göstərir ki, transformasiya iqtisadiyyatında əhali gəlirlərinin tənzimlənməsi yoxsulluğun azaldılması, həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi, təhsil səviyyəsinin artırılması, sağlamlığının qorunması, sosial ədalətin bərpası və kəskin təbəqələşmənin qarşısının alınmasında, ümumilikdə isə həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Son illərdə Azərbaycanda əhali gəlirlərinin tənzimlənməsi istiqamətində bi sıra uğurlu addımlar atılmışdır. Dünya təcrübəsindən məlum olduğu kimi sosial yönümlü bazar iqtisadiyyatı modeli əhalinin daha etibarlı sosial müdafiəsini həyata keçirən bir modeldir. Belə ki, dövlət tərəfindən əhaliyə pulsuz xidmətlərin göstərilməsi, ailə gəlirlərindən asılı olmayaraq cəmiyyət üzvlərinin bu xidmətlərdən istifadə etməsi üçün sosial təminat sisteminin yaxşılaşdırılması, hər bir vətəndaşın pulsuz təhsil, səhiyyə xidməti almaq hüquqlarının təmin edilməsi, məşğulluq probleminin həlli, işsizlik səviyyəsinin azaldılması, yoxsulluğun aradan qaldırılması və s. bu kimi sosial problemlərin həll edilməsinə təminat verilir. Sosial yönümlü bazar iqtisadiyyatı modelinin əsas xüsusiyyətlərindən biri də onun güclü tənzimləmə mexanizminə malik olmasıdır. Bu gün aparılan islahatlar Azərbaycanda sosial yönümlü bazar modelinin formalaşdığını göstərir. Lakin bütün bunlarla yanaşı əhali gəlirlərinin tənzimlənməsi istiqamətində problemlər də vardır. Bu da ölkəmizin keçid iqtisadiyyatlı olması ilə əlaqələndirilə bilər. Son illərdə Azərbaycanın maliyyə imkanlarının genişlənməsini nəzərə alaraq hesab edirik ki, əhalinin gəlirlərinin tənzimlənməsi, sosial müdafiə sisteminin təkmilləşdiriləsi və həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə yönələn aktiv sosial-iqtisadi siyasət həyata keçirilməlidir. Bunun üçün ilk növbədə vergi, büdcə, pul-kredit, məşğulluq, səhiyyə, elm, təhsil siyasəti və sosial yardım sistemi təkmilləşdirilməlidir. Bu məqsədlə aşağıdakı istiqamətlərdə işlərin aparılmasını məqsədəuyğun hesab edirik. 1. Vergi Məcəlləsində aşağıdakı dəyişikliklərin edilməsi əhali gəlirlərinin artmasına müsbət təsir gəstərə bilər.
87
ƏDV 18%-dən 15%-ə endirilməsi;
gəlir vergisinin vergi tutulmayan minimum məbləğinin artırılması;
vergi yığılmasındakı neqativ halların aradan qaldırılması istiqamətində tədbirlərin daha da gücləndirilməsi; 2. Dövlət büdcəsinin gəlir və xərclərində şəffaflıq və effektli istifadə təmin edilməli və neft sektorundan asılılığı azaldılmalıdır. Bu məqsədlə aşağıdakı tədbir- lərin görülməsi məqsədəuyğun olardı:
ması;
büdcədən maliyyələşən təşkilatlara vəsait ayrılarkən sosial ədalət prinsip- lərinin gözlənilməsi;
çatdırılması; 3. Pul-kredit siyasətinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində;
antiinflyasiya tədbirlərinin gücləndirilməsi və bu zaman bazar iqtisadiy- yatının tələblərinə uyğun tənzimləmə siyasətinin həyata keçirilməsi;
antiinhisar tədbirlərinin gücləndirilməsi və azad rəqabət mühitinin yara- dılması; 4. Məşğulluq əhali gəlirlərinin formalaşmasında və gəlirlərin tənzimlən- məsində əhəmiyyətli rol oynayır. Bu baxımdan əhali məşğulluğunun təmin edilməsi istiqamətində aşağıdakı işlər görülməlidir.
tam, məhsuldar və sərbəst məşğulluğun təmin edilməli;
insanların öz rifahını yaxşılaşdırmaq üçün mövcud resurslardan səmərəli istifadə etməsinə şərait yaradılmalı;
sözlə, sərbəstləşən işçilərin himayə edilməli;
əhalinin pul gəlirlərinin tərkibində əmək haqqından əldə olunan gəlirlərin xüsusi çəkisinin (50%-dən çox) artırılmasına nail olunmalı; Yüklə 1,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|