MahirəNərimanqızı
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Ədəbiyyat qəzeti”, 15 iyul 2014-cü il tarixli sayı
- Qum kitabı “Sənin qum kanatın...” Corc Herbert
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiya: qlobal mədəniyyətin şifrələri 151 151 151 məsləhət görərdim ki, Borxesin başqa əsərləri ilə yanaşı, ―Qum kitabı‖ hekayəsini də oxumamışdan əvvəl özlərini mütləq psixi və ruhi sakitləşdirsinlər, çünki sinirləri zəif - intellekti aşağı olanlara o dahiyanə mətn çox dəhşətli təsir edə bilər. Nobel mükafatçısı Orxan Pamukun "Yeni həyat" romanında da əsərin qəhrəmanı kitabdan xilas olmaq istəyir, bu paralel məqamlar tədqiqatçı kimi diqqətimi çəkir. Borxes öz dövründə və özündən sonrakı bütün intellektual sənətkarlara təsir edib, o cümlədən diqqətlə axtarsaq, Orxan Pamuk yaradıcılığında da biz bunu müşahidə edirik. Ümumiyyətlə, kitab kultu, kitabın bütləşdirilməsi, kitablar kitabı, kitaba qarşı üsyan, kitabın həyatı və dünyanı əvəzləyə bilməsi kimi düşüncələr tarixən də yazıçı və filosofları çox düşündürüb. Bu mənada elə bizim Mirzə Cəlilin ―Anamın kitabı‖ pyesi, yaxud Muğannanın ―İdeal‖ əsərindəki gizli kitablarla bağlı hissələri də yada sala bilərik. Bu hekayə, dünya ədəbiyyatnın şedevrlərindən sayılır, bəs Borxes o əsəri ilə oxuculara ötürmək istədiyi əsas mesaj nədir?! Suala birmənalı cavab vermək çətindir: əslində, bayqdan bunun anlamını verməyə çalışırdım, fəqət Borxes yaradıcılığının şah nümunələrindən sayılan bu hekayə- pritçanın yalnız mətnin özündə görünən məqamları deyil, www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiya: qlobal mədəniyyətin şifrələri 152 152 onun bizim şüurumuzda oyandırdığı cəhətlərə diqqət ayırmağı üstünlük verərdik. Əsərdə cavabı axtarılan kitab, insan, zaman-məkan, dünya sirlərinin cavablarını da məhz bunda aramaq lazım gəlir... “Ədəbiyyat qəzeti”, 15 iyul 2014-cü il tarixli sayı www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiya: qlobal mədəniyyətin şifrələri 153 153 153 Xorxe Luis Borxes Qum kitabı “Sənin qum kanatın...” Corc Herbert Xətt saysız-hesabsız nöqtələrdən ibarətdir: külli-miqdarda xətlərdən müstəvi, sonsuz müstəvilərdən fəza yaranıb, kainat isə nəhayətsiz fəzalar toplusudur... Xeyr, hekayəmi başlamaq üçün bu, şübhəsiz ki, heç də ən yaxşı – geometrik – vasitə deyil. Hər hansı bir uydurulmuş hadisə belə duruşların ədalətliliyini sübut edə bilər. Mənim indicə danışdıqlarım isə heç də uydurma deyil... Buenos-Ayresin Belqrano küçəsindəki binaların birinin dördüncü mərtəbəsində mənzil kirayələyib tək yaşayıram. Bir neçə ay bundan öncə axşamdan azca keçmiş qapının döyüldüyünü eşitdim. Qapını açdım və astanada tanımadığım bir adam gördüm. Bu, ucaboylu üzünün cizgiləri ilə başqalarından seçilməyən bir adam idi – amma, ola bilsin ki, mən yaxını pis görürdüm deyə, onun simasındakı cizgiləri qarışdırdım. Əlində boz çamadan, əynində boz rəngli paltar www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiya: qlobal mədəniyyətin şifrələri 154 154 geyinmiş bu adam çox təvazökar görsənirdi. Beləcə, mən o dəqiqə başa düşdüm ki, qarşımdakı əcnəbidir. Əvvəlcə naməlum şəxs mənim gözümə qoca görsəndi: lakin bir qədər sonra onun az-az rast gəlinən, lap skandinaviyalılar kimi parıldayan işıqlı simasına və saçlarına aldandığımı başa düşdüm. Bir saatdan da az çəkən söhbətimiz əsnasında özüm üçün aydınlaşdırdım ki, onun əsli Orkney adalarındandır. Mən naməlum adamı içəri çağırıb ona oturmağa stol təklif etdim. Danışmazdan əvvəl o, nəyə görəsə bir qədər susdu. Nədənsə çox kədərli görünürdü: indi mən də elə o vəziyyətdəyəm. - Mən ―Bibliya‖ satıram, - qəfildən o dilləndi. - Bu evdə, Con Viklif tərəfindən ilk dəfə nəşr edilən də daxil olmaqla, bir neçə ingilisdilli ―Bibliya‖ var, – hədindən artıq vasvasılıqla qeyd etdim, - mən hələ Kiprianno de Valerin bədii nöqteyi-nəzərdən ən pisi sayılan Lüteran və Vulqatın latınca ―Bibliya‖larını demirəm. Göründüyü kimi, mənim siz düşündüyünüz qədər də, ―Bibliya‖ya ehtiyacım yoxdur. Bir qədər susandan sonra dedi: - Mən, sadəcə, ―Bibliya‖ satmıram. Sizə Bikaner ətrafında əlimə düşən müqəddəs bir kitabı da göstərə bilərəm. Çox güman ki, həmin kitab sizin marağınıza səbəb olar/ www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiya: qlobal mədəniyyətin şifrələri 155 155 155 O, çamadanından kitabı çıxardı və masanın üstünə qoydu. Bu, kətan üzqabıqlı inoktavonun hansısa bir cildi idi. Şübhə etməyə dəyməzdi ki, bu kitabın çoxsaylı sahibi olmuş və o, əldən-ələ keçmişdi. Kitabın üz qabığında bu sözlər həkk edilmişdi: ―Müqəddəs yazılar‖ və bir qədər aşağıda isə qeyd olunmuşdu: ―Bombey‖ - Yəqin XIX əsrə aiddir, - soruşdum. - Bilmirəm, - o, cavab verdi, - düzü, heç özüm də müəyyənləşdirməmişəm. Mən sadəcə elə-belə kitabı açdım. Səhifələrdəki hərflər gözümə çox qəribə görsəndi. Lap ―Bibliya‖dakı kimi, köhnəlmiş səhifələrdə səliqəsiz yığılmış şiriftlər iki cərgə aşağı gedirdi: kiçik hərflər qısa sətirlərə düzülmüşdü. Mən müşahidə edib gördüm ki, sol səhifənin nömrəsi, deyək ki, 40514 qeyd edilmişdirsə, əks tərəfdə yəni sağ səhifənin nömrəsi 999 göstərilmişdi. Tez səhifəni çevirdim – burada artıq səkkiz rəqəmli nömrə gözə dəyirdi. Burada, həmçinin, lüğətlərdəki rəsmləri xatırladan, sanki hansısa məktəblinin yöndəmsiz əl işinə oxşar – pero və mürəkkəblə çəkilmiş kobud bir lövbər şəkli də var idi. Bu zaman naməlum adam dedi: Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|