MahirəNərimanqızı
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycanda sosial-siyasi və ideoloji mühit. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin həyat və yaradıcılığı
- II Fəsil M.Ə.Rəsulzadənin ictimai-siyasi görüşlərinin təşəkkülü və təkamülü
- III Fəsil M.Ə.Rəsulzadənin sosial-fəlsəfi, etik və estetik görüşləri
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 9 İÇİNDƏKİLƏR Ön söz……………………………………………………4 I Fəsil XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda sosial-siyasi və ideoloji mühit. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin həyat və yaradıcılığı 1.1.XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda sosial-siyasi və ideoloji mühit…………………………..10 1.2. Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin həyat və yaradıcılığı………………………………………………48 II Fəsil M.Ə.Rəsulzadənin ictimai-siyasi görüşlərinin təşəkkülü və təkamülü 2.1. M.Ə.Rəsulzadənin yaradıcılığında sosializm və demokratiya ideyaları……………………………………….63 2.2. M.Ə.Rəsulzadə müsavatçılıq ideologiyasının və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradıcılarından biri kimi………………………………………………………143 2.3. M.Ə.Rəsulzadənin ictimai-siyasi görüşlərində din problemi…………………………………………………182 III Fəsil M.Ə.Rəsulzadənin sosial-fəlsəfi, etik və estetik görüşləri 3.1. M.Ə.Rəsulzadənin sosial-fəlsəfi görüşləri………..206 3.2.M.Ə.Rəsulzadənin etik və estetik görüşləri……….231 Nəticə…………………………………………………259 İstifadə edilmiş ədəbiyyat……………………………265 www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 10 10 ÖN SÖZ Azərbaycan xalqının sosial-siyasi və fəlsəfi fikir tarixində görkəmli ictimai-siyasi xadim, istedadlı alim, mütəfəkkir, publisist, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) qurucularından olan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin (1884- 1955) özünəməxsus yeri və rolu vardır. SSRİ dağılandan sonra M.Ə.Rəsulzadənin həyatı və sosial-siyasi ideyaları tədqiqatçıların diqqətini daha çox cəlb etmiş, yeni dövrdə Azərbaycanın sosial-siyasi, mənəvi-mədəni problemlərinin həllində bu görkəmli dövlət xadiminin mənəvi irsindən hərtərəfli istifadə olunmağa başlanmışdır. M.Ə.Rəsulzadənin ölməz ideyaları 70 illik fasilədən sonra müstəqilliyini bərpa etmiş Azərbaycanda siyasi-ideoloji qiymətini almağa qədəm qoymuşdur. M.Ə.Rəsulzadənin həyatı, siyasi baxışları, dövlətçiliyə dair fikirləri, milli və siyasi məfkurədən doğan publisistikası, elmi-fəlsəfi, etik, estetik düşüncələri və s. diqqət mərkəzindədir. Qeyd edək ki, M.Ə.Rəsulzadə irsinə və XX əsrin əvvəllərində baş verən bir çox mühüm sosial-siyasi hadisələrin təhlilinə hələ də lazımi qiymət verilməyib. M.Ə.Rəsulzadənin elmi- fəlsəfi irsi çox az araşdırılmış, tədqiqatlarda onun yalnız siyasi fəaliyyəti ön plana çəkilmişdir. Nəticədə M.Ə.Rəsulzadənin yaşadığı dövr, həmin zaman kəsiyində baş verən sosial-siyasi, ideoloji hadisələrlə bağlı ziddiyyətli fikirlər səslənməkdədir. Bu baxımdan M.Ə.Rəsulzadə şəxsiyyətini lazımınca öyrənmək yalnız onun özü ilə bağlı fərqli fikirlərə deyil, həm də bütövlükdə o dövrün elmi-siyasi hadisələrinə aydınlıq gətirmək deməkdir. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 11 Araşdırılan problemlər içərisində isə AXC-nin qurulmasının ideoloji-nəzəri əsaslarının tədqiqi önəmli yer tutur. Cümhuriyyətin necə və hansı şəraitdə yaranmasını tədqiq etmək çox zəruridir. Belə ki, AXC bütün Şərq tarixində, müsəlman və türk dünyasında ilk demokratik cümhuriyyət idi. Bu Cümhuriyyət dövlətçilik şüurumuzun uğurlu nəticəsi və mövcud demokratik dövlətimizin əsas təməl prinsiplərin- dəndir. Dövlətimizin başlıca prinsiplərini, mahiyyətini öyrən- mək üçün AXC ən dəyərli örnəklərimizdəndir. Bu Cüm- huriyyətin ideoloqları sırasında M.Ə.Rəsulzadə ayrıca və başlıca yer tutur. M.Ə.Rəsulzadə irsini öyrənmək, Cüm- huriyyətin qurulmasının elmi-nəzəri əsaslarını da üzə çıxar- maq deməkdir. Bu baxımdan tədqiqat işinin qarşısında duran ən aktual məsələ M.Ə.Rəsulzadənin elmi-fəlsəfi irsini araşdırmaqdır. AXC-nin fəaliyyətinin elmi-fəlsəfi əsaslarını əsasən, M.Ə.Rəsulzadə işləyib hazırlamışdır. Bu vaxta qədər onun sosial-fəlsəfi, ictimai-siyasi görüşləri ilə bağlı çox az sayda elmi araşdırma aparılıb ki, bu da sistemli və tam şəkildə olmamışdır. Halbuki bu sahədə araşdırılması zəruri olan kifayət qədər dəyərli elmi- fəlsəfi problemlər mövcuddur. Ona görə də, əsərdə Məhəmməd Əminin əsasən, ictimai-siyasi və sosial-fəlsəfi fikir tariximizdəki xidmətləri öz əksini tapıb. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti, onun qurucuları ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının sabiq prezidenti Heydər Əliyevin də dəyərli fikirləri var. H.Əliyevin AXC-nin qurucularına yüksək qiyməti həm AXC-nin 80 illiyinin keçirilməsi, həm də onların adlarının əbədiləşdirilməsi ilə bağlı verdiyi sərəncamlarda öz əksini tapmışdır. AXC-nin 80 illiyinin keçirilməsi ilə bağlı verdiyi sərəncamda H.Əliyev deyir: Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|