MahirəNərimanqızı



Yüklə 5,95 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə115/219
tarix17.09.2017
ölçüsü5,95 Mb.
#20
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   219

www.elmler.net

 - 


Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

110 



110 

olsaydı,  onda  bizim  nağıllarımız,  əfsanələrimiz  yarana 

bilməzdi.  Lakin  insanın  təxəyyülü  nə  qədər  əcayib,  qərayib, 

fantastik  obraz  yaradırsa  yaratsın,  onun  ayrı-ayrı  bütün 

elementləri real həyatdan götürülür. Bu cür təxəyyül obrazları 

həyatın müəyyən tərəfini vasitəli Ģəkildə əks etdirir. Yazıçının 

təxəyyül  fəaliyyəti  yazıçıya  gələcəyə  baxmaq,  gələcəyi 

qabaqcadan  xəbər  vermək  imkanı  verir.  Böyük  S.Vurğun 

«Bakının  dastanı»  poemasında  təxəyyülünün  yaratdığı 

obrazlarla gələcəyə belə baxır: 

 Bakı! Gecə! Yadımdadır üç il qabaq 

 Sahil boyu Ģölə saçan çırağbanlar! 

 Yanacaqdır! Yanacaqdır yenə onlar. 

 Ulduz kimi qatar-qatar alıĢaraq, 

 Yenə hilal Ģəklindəki qızıl kəmər 

 Dolanacaq kərdəninə bu dənizin. 

 O vaxt bu sahilin ağ Ģamları 

 Min toy qurub neçə gəlin köçürəcək. 

 Ah, o zaman bizim Bakı axĢamları      

 Bir ilahi əfsanə tək görünəcək! 

Təxəyyül  təkcə  ədəbi-bədii  yaradıcılıqda  deyil,  elmi 

yaradıcılıqda  da  zəruri  olan  bir  prosesdir.  Fransız  psixoloqu 

Rıbonun  fikrinə  görə,  hətta  təxəyyül  fəaliyyətinin  yeri  elmi, 

texniki  yaradıcılıqda  bədii  yaradıcılıqda  olduğundan  da 

artıqdır. 

Təbiidir  ki,  alimin,  ixtiraçının  fikri  prosesində 

anlayıĢlarla  yanaĢı  əyani  obrazlar  da  bu  və  ya  baĢqa  Ģəkildə 

iĢtirak  edir.  Lakin  qavrayıĢ,  eləcə  də  hafizə  obrazlarının 

mövcudluluğu  təfəkkürün  qarĢısında  duran  məsələni  həll 

etməyə imkan vermir. Belə olduqda qavrayıĢ, hafizə obrazları 

dəyiĢdirilir  ki,  bu  da  yeni  bir  nəzəriyyənin,  kəĢfin  meydana 

çıxması  ilə  nəticələnir.  Bu  prosesdə  hakim  rol    təxəyyülün 

üzərinə düĢür. 

                      Özünü yoxlamaq üçün sual və tapşırıqlar 

 

1.

 



Təxəyyül nəyə deyilir? 


www.elmler.net

 - 


Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 



111 

111 


111 

111 


111 

111 


111 

111 


111 

2.

 



Təxəyyülün digər psixi proseslərlə əlaqəsi nədən 

ibarətdir? 

3.

 

Təxəyyülün fizioloji  əsaslarından danıĢın. 



4.

 

Təxəyyülün insanın həyat və fəaliyyətində rolu nədən 



ibarətdir? 

5.

 



Təxəyyülün passiv növlərini səciyyələndirin. 

6.

 



Bərpaedici və yaradıcı təxəyyülü Ģərh edin. 

7.

 



Xəyal nədir?  Onu səciyyələndirin və xülyadan fərqini 

göstərin. 

8.

 

Təxəyyül surətlərinin yaradılması prosesini Ģərh edin. 



9.

 

Təxəyyül və oyunun qaĢılıqlı əlaqəsi nədən ibarətdir? 



10.

 

Təxəyyülün bədii və elmi yaradıcılıqda rolu nədən 



ibarətdir? 

 

Referat, məruzə və müstəqil tədqiqat üçün mövzular 



 

1.

 



Təxəyyül  və onun funksiyaları. 

2.

 



Təxəyyülün inkiĢafı. 

3.

 



Təxəyyülün digər idrak prosesləri ilə əlaqəsi. 

4.

 



Təxəyyül, oyun və yaradıcılıq. 

 

                            Ədəbiyyat 



Bayramov  Ə.S.,  Əlizadə  Ə.Ə.  Psixologiya.  2-ci  nəĢri.- 

Bakı, 2002, s.369-380 



Qədirov  Ə.Ə.YaĢ  psixologiyası.  –  Bakı,  2001,  s.  284-

286 


Qədirov  Ə.Ə.UĢaqlarda  idrak  proseslərinin  inkiĢafı.  –

Bakı, 1970 



Əlizadə Ə.Ə. Təxəyyül. – Bakı, 2007. 

Əlizadə Ə.Ə.  Ġdrak prosesləri və hisslər. Psixopedaqoji 

məsələlər.  –  Bakı,  2006,  səh.  175-

257. 

Əlizadə  Ə.Ə.  ġagirdlərdə  təxəyyülün  inkiĢafı  və 

tərbiyəsi - Bakı, 1965 




www.elmler.net

 - 


Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

112 



112 

Əlizadə 

Ə.Ə

ġagirdlərdə 

yaradıcı 

fəaliyyətin 

psixologiyası.- Bakı, 1968 

Seidov  S.Ġ.  Soüialğnaə  psixoloqiə  tvorçestva.  Baku, 

1994. 


KorĢukova L.S. Voobrojenie i eqo rolğ v poznanii.- M., 

1979. s. 3-30 



RubinĢteyn  S.L.  Osnovı  obĢey  psixoloqiə.  V  2  t.-t.1.- 

M. 1989, s. 344-360 



Bruner  D.S.  Psixoloqiə  poznaniə.  Za  prededelami 

neposredstvennoy  informaüii.-  M., 

1977, s. 304-319 

Vıqotskiy  L.S.  Sobranie  soçineniy.  V  6  t.-  t.  2.-  M., 

1982, s.436-454. 



Neysser  U.  Poznanie  i  realğnostğ.-  M.,  1981( 

voobrajenie i pamətğ, 141-165)   



Nemov  R.S. Psixoloqiə. V 3-x kn., kn. 1.-  M., 1998, s. 

260-273 


 

 


www.elmler.net

 - 


Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 



113 

113 


113 

113 


113 

113 


113 

113 


113 

13-cü FƏSĠL 

 

HĠSSLƏR. EMOSĠONAL HALLAR 

 

Qısa xülasə 

 

Hisslər  haqqında  anlayış.  Hisslər  insanın  gerçəkliyə 

bəslədiyi  subyektiv  münasibət  sistemi  kimi.  Hissləri  duyğulardan 

fərqləndirən  xüsusiyyətlər.  Hisslərin  obyekti  və  subyekti. 

Emosiyalar  və  onların  hisslərlə  oxĢarlıq  və  fərqi.  Emosiyalar 

hisslərin təzahür forması kimi. Ġnsanın idrak fəaliyyətində hisslərin 

rolu. 


 

Hisslərin  xarici  ifadəsi  və  əsas  xüsusiyyətləri.  Hisslərin 

insanın tənəffüs və qan dövranı üzvlərinin fəaliyyətində, mimika və 

pantomimikasında,  nitqində  ifadəsi.  Hisslərin  qütbiliyi,  müsbət  və 

mənfi keyfiyyətləri, ikili və qeyri-müəyyən xarakter daĢıya bilməsi. 



Hisslərin  fizioloji  əsasları  və  funksiyaları.  Hisslər  beyində 

gedən sinir proseslərinin nəticəsi kimi. Hisslər və dinamik stereotip. 

Hisslərin siqnal, tənzim, kommunikativ funksiyaları. 

Hisslərin keçirilmə formaları. Əhvallar, affektlər, stress (gər 

ginlik), frustrasiya hisslərin əsas keçirilmə  formaları kimi. 



Ali  hisslər.  Əxlaqi,  intellektual,  estetik  və  praksis  hisslərin 

xarakteristikası. 



 

IV.13.1. Hisslər haqqında anlayıĢ 

 

Ġnsan  ətraf  aləmdə  baĢ  verən  hadisələri  yalnız  duyub 

qavramaqla, yadda saxlamaqla kifayətlənmir. O, həm də dərk 

etdiklərinə  müəyyən  münasibət  göstərir.  Ona  görə  də  insan 

idrak prosesləri vasitəsilə ətraf aləmi öz beynində əks etdirir, 

hiss  və  emosiyaların  köməyi  ilə  isə  onlara  münasibətini 

bildirir.  Deməli,  hisslər  insanın  münasibəti  ilə  bağlıdır. 



Yüklə 5,95 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   219




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə