www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya
168
168
olaraq konflikt yaratmaları ilə fərqlənirlər. Müsbət cəhətlərinə
gəldikdə bu cür adamlar, həmsöhbəti cəlb edən, optimist,
təĢəbbüskar olurlar. Onlar çətin iĢi, tənhalığı sevmirlər.
2)
Distim tip – onlar üçün zəif təmas, az danıĢmaq,
pessimist əhval-ruhiyyənin üstünlüyü xarakterik haldır.
Konfliktə az girir, qapalı həyat keçirməyə meyllidirlər.
Onlarla dostluq edəni sevir, ona tabe olmağa hazırdırlar.
Ciddiliyi, həqiqəti sevirlər. Passivlik, lənglik, fərdiyyətçilik
onlar üçün xarakterik haldır.
3)
Tsikloid tip – bunlara əhval-ruhiyyənin tez-tez
dəyiĢməsi xarakterikdir və bunun nəticəsində ətrafdakılarla
ünsiyyət qaydaları dəyiĢir, əhvalları yaxĢı olduqda ünsiyyətli,
pis olduqda qapalı olurlar;
4)
Təsirlənən (qıcıqlanan) tip – ünsiyyətdə təmasə az
həvəsliliyə , mübahisələrə və söyüĢə meyillidir;
5)
Ləngiyən tip – orta ünsiyyət, öyüd-nəsihət verməyə
meyillilik, azdanıĢan, bəzən həddən artıq özünə güvənən,
qısqanc, Ģöhrətpərəst, yaxınlarına və iĢçilərinə ifrat tələblər
irəli sürəndir.
6)
Pedant (xırdaçı) tip – münaqiĢəyə çox az halda
giriĢir, mübahisələrdə passiv mövqe tutur, iĢdə özünü
bürokrat kimi aparır. Səliqəli, ciddi, eyni zamanda konfliktə
meyllilik xüsusiyyətlərinə malikdir.
7)
Həyəcanlı tip – ünsiyyəti sevmir, özünə inamsızlıq,
qorxaqlıq göstərir, qəmgin əhval-ruhiyyədə olur, az halarda
münaqiĢəyə girirlər. Dostluğa, özünü tənqidə, iĢgüzarlığa
meyllidirlər.
8)
Emativ tip – seçdiyi çox az adamla ünsiyyətdə
olmağı üstün tutur, nadir hallarda mübahisəyə giriĢir, həddən
artıq həssas və ağlağandır;
9)
NümayiĢkar tip – ünsiyyətlidir, liderliyə can atır,
hakimiyyətə və tərifə çox həvəslidir. Ġnsanlara yüksək
uyğunlaĢma qabiliyyətini və bununla birlikdə xüdbinlik,
ikiüzlülük, lovğalıq, intriqalara meylini nümayiĢ etdirir;
10)
CoĢğun tip – yüksək ünsiyyətlilik bacarığı, çox da-
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
169
169
169
169
169
169
169
169
169
nıĢan (qeybətçil), tez-tez aĢiq olmaq onlar üçün xasdır. Onlar
alturistdirlər, ürəyi yumĢaqdırlar, yaxĢı zövqləri var,
hisslərində səmimi və açıqdırlar, hay-küyçüdürlər;
11)
Ekstravert tip – ünsiyyətlidirlər, onların çoxlu
dostları var, çox danıĢandırlar, hər bir məlumatı müzakirə
etməyi xoĢlayırlar, tez-tez liderliyi baĢqalarına verirlər, itaət
etməyi və kölgədə qalmağı üstün tuturlar, tez təsirə düĢürlər,
yüngülxasiyyətlidirlər,
əyləncələrə,
dedi-qodulara
meyllidirlər;
12)
Ġntrovert tip – o az təmaslıdır, qapalıdır, xəyal-
pərvərdir, filosofluğa meyllidir. Həmçinin bu insanlar təkliyi
sevirlər, prinsipiallıq və təmkinlilik kimi cəzbedici
xüsusiyyətlərə
malikdirlər. XoĢagəlməz
xüsusiyyətləri
bunlardır: inadkarlıq, təfəkkürdə lənglik, öz ideyalarını (hətta
səhv olsa belə) inadkarcasına müdafiə etmək.
Sonralar Yeniyetmələrdə xarakterin aksentuasiyasının
təsnifatını A.E.Liçko (1983) vermiĢdir. Bunlar aĢa-
ğıdakılardır:
1)
Gipertim tip – hərəkətlidir, ünsiyyətlidir, Ģuluqluğa
meyllidir; Onların əhvalı həmiĢə yaxĢı, yüksək olur. Tez-tez
konfliktə girirlər. Onlar çox Ģeyə həvəs göstərirlər, lakin axıra
qədər çatdırmırlar.
2)
Tsikloid tip – tez qıcıqlanır, fəaliyyətsizliyə
meyllilidir, əhval-ruhiyyəsi tez-tez dəyiĢir. Evdə tək qalmağa
üstünlük verirlər.
3)
Qərarsız tip - əhval-ruhiyyəsi həddən artıq tez-tez,
həm də daha çox gözlənilməz surətdə dəyiĢir;
4)
Astenonevrotik tip – bu tip həddən artıq vasvasılığı,
Ģıltağlığı, yoruculuğu və tündməcazlığı ilə xarakterizə olunur;
5)
Senzitiv tip – o hər Ģeyə qarĢı yüksək həssaslıq
göstərir. Bu yeniyetmələr böyük məclisləri və hərəkətli
oyunları sevmirlər, onlar adətən utancaq və qorxaqdırlar;
6)
Psixoastenik tip – bu tipli yeniyetmələr intellektin
erkən və sürətli inkiĢafı ilə, düĢüncə və xəyallara dalmağa