MahirəNərimanqızı
Yüklə 5,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Pedaqoji fəaliyyət və müəllim şəxsiyyəti psixologiyası
- VI.18.5. YaĢ və pedaqoji psixologiyasının tədqiqat metodları
- " ana gündəlikləri”
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
211 211
211 211
211 211
211 211
211 qanunauyğunluqlarını, didaktikanın, xüsusi metodikaların, problemli təlimin, proqramlaĢdırılmıĢ təlimin, əqli əməliy- yatların formalaĢmasının psixoloji əsaslarını, təlim və inkiĢa- fın qarĢılıqlı əlaqəsinin xüsusiyyətlərini, təlim fəaliyyətində müasir texniki vəsaitlərdən istifadənin psixoloji əsaslarını və s. məsələləri tədqiq edib öyrənir.
pedaqoji fəaliyyətin psixoloji strukturunu, müəllim Ģəxsiyyəti və onun peĢə-psixoloji istiqamətini, pedaqoji funksiyasının, pedaqoji bacarıq, vərdiĢ və qabiliyyətlərin psixoloji əsaslarını, pedaqoji mərifət və pedaqoji ünsiyyətin psixoloji xüsusiyyətlərini və s. öyrənir. .
VI.18.5. YaĢ və pedaqoji psixologiyasının tədqiqat metodları
metodları kompleksi bir neçə blokdan ibarətdir. Bu metodların bir qismi ümumi psixologiyadan, digər qismi differensial psixologiyadan, üçüncü qismi
sosial psixologiyadan götürülmüĢdür. UĢaqlarda idrak
proseslərinin və
Ģəxsiyyətin öyrənilməsi üçün tətbiq olunan bütün metodlar ümumi psixologiyadan götürülmüĢdür. Bu metodlar uĢaqların yaĢına uyğunlaĢdırılmaqla ayrı-ayrı yaĢ dövrlərində qavrayıĢın, diq- qətin, hafizənin, təxəyyülün, təfəkkürün və nitqin inkiĢaf xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə yönəldilmiĢdir. Differensial psixologiya yaĢ psixologiyasını uĢaqların fərdi və yaĢ xüsusiyyətlərini öyrənmək üçün zəruri olan metodlarla təmin etmiĢdir. Bu metodlar içərisində əkizlər metodu xüsusi yer tutur. Sosial psixologiyadan götürülmüĢ metodlardan müx-
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
212 212 təlif uĢaq qruplarında Ģəxsiyyətlərarası münasibətləri, eləcə də uĢaqlarla yaĢlı adamlar arasındakı qarĢılıqlı münasibətləri öyrənmək üçün istifadə olunur. Həmin metodlar uĢaqların yaĢına uyğunlaĢdırılmıĢ olur. Bunlara müşahidə, sorğu, in-
etmək olar. Qeyd olunan
metodların bəzilərinin tətbiqi xüsusiyyətlərinə nəzər salaq. Müşahidə metodunun müxtəlif variantlarından istifadə olunması uĢaq haqqında kifayət qədər əsaslandırılmıĢ məlumat əldə etməyə imkan verir. Hər cür müĢahidəni məqsədəyönəlmiĢ və müvafiq proqrama, plana uyğun Ģəkildə aparmaq lazımdır. Müvafiq nəticə əldə etmək üçün müĢahidəni müntəzəm aparmaq tələb olunur. UĢaqlar çox sürətlə inkiĢaf edirlər. Onların psixologiyası və davranıĢı sürətlə dəyiĢir. Ona görə də uĢağın yaĢından asılı olaraq müĢahidələr arasındakı fasilə dəyiĢməli olacaqdır. Məsələn, yeni doğulmuĢ uĢaq üzə- rində hər gün, 2-3 aylıqdan bir yaĢa qədər dövrdə hər həftə, 1- 3 yaĢlı uĢaqlarda hər ay, bağça yaĢlı uĢaqlarda ildə ən azı iki dəfə və s. müĢahidə aparmaq lazım gəlir. UĢaqlar üzərində müĢahidənin gizli təĢkil edilməsi, uĢağın bunu hiss etməməsi daha dəqiq nəticə əldə etməyə imkan verir. MüĢahidənin bir növü kimi "ana gündəlikləri”ndən istifadə də səmərəli nəticə verir. Çox vaxt uĢaqlarla aparılan Ģifahi və yazılı sorğu zamanı bir sıra çətinliklərlə rastlaĢmaq olur. Bəzən uĢaqlar ona verilmiĢ sualı o qədər də düzgün baĢa düĢmürlər. Ona görə də sorğu zamanı uĢağın ona verilən sualı nə qədər düzgün baĢa düĢdüyünü müəyyənləĢdirmək lazımdır. UĢaqlarla aparılan tədqiqat iĢində uĢağın psixologiyası və davranıĢı barədə daha düzgün məlumatlar əldə etmək üçün eksperiment daha səmərəli metodlardan biri hesab olunur. Eksperimentlərin daha səmərəli olması üçün onların təbii Ģə- raitdə, oyun və təlim fəaliyyətində aparılması zəruridir. Bu
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
213 213
213 213
213 213
213 213
213 zaman uĢaqları eksperimentin gediĢinə maraqlandırmaq lazımdır.
iĢtirakının stimullaĢdırılması zəruridir. Bunun üçün Kettelin və Vekselerin testlərinin uĢaq variantlarından və sosiometrik testin bəzi formalarından istifadə olunması daha yaxĢı nəticə verə bilər.
ümumi psixologiyada, yaĢ psixologiyasında və psixologiyanın digər sahələrində istifadə olunan tədqiqat metodlarından pedaqoji psixologiyada da istifadə olunur. Bu metodlara müĢahidə, Ģifahi və yazılı sorğu, eksperiment, fəaliyyət məhsullarının təhlili, anketlər, testləĢdirmə və s. aid etmək olar. Pedaqoji psixologiyada bu metodlardan istifadə edərkən uĢaqların yaĢ xüsusiyyəti, psixoloji-pedaqoji problemin xüsusiyyətləri, onların köməyi ilə uĢaqların tərbiyəlilik və hazırlıq səviyyələrini, təlim və tərbiyənin təsiri altında onların psixologiyası və davranıĢında baĢ verən dəyiĢiklikləri aĢkara çıxarmaq imkanları nəzərə alınaraq müvafiq dəyiĢikliklər edilir. Məsələn, pedaqoji müĢahidədən uĢaqların müxtəlif sosial Ģəraitdə özlərini necə aparmalarını, eləcə də müxtəlif həyati məsələləri həll edərkən əldə etmiĢ olduqları bilik və vərdiĢləri tətbiq edə bilmək bacarığını aĢkara çıxarmaq üçün istifadə etmək olar. Daha yaĢlı uĢaqları - yeniyetmə və gəncləri öyrənərkən bu məqsədlə yazılı sorğu və testlərdən, məktəbəqədər və kiçik məktəb yaĢlı uĢaqlarla Ģifahi sorğudan istifadə etmək mümkündür. Bu cür ümumi metodlarla yanaĢı pedaqoji psixo- logiyanın özünəməxsus xüsusi metodları da vardır. Bu cür metodlara psixoloji-pedaqoji eksperimenti və uĢaqların öyrənməyə qabillik, biliklilik və tərbiyəlilik səviyyəsini aĢkara çıxarmaq üçün xüsusi psixoloji-pedaqoji testləĢdirməni aid etmək olar. Pedaqoji psixologiyada istifadə olunan metodları
Yüklə 5,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|