MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs 

Mərkəz

i

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

 

45 

Dövlət  Dillər  Ġnstitutu,  indiki  Dillər  Universiteti  ilə  bağlanır. 

O,  hazırda  Azərbaycan  Dillər  Universitetində  psixologiya 

kafedrasının müdiri vəzifəsində çalıĢır. 

M.Həmzəyev  1969-cu  ildə  «Azərbaycan  dili  orfoqrafiya 

və  durğu  iĢarələrinin  mənimsənilməsi  psixologiyası»  mövzu-

sunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiĢdir. 

Respublikada elmi kadrların hazırlanmasında da M.Həm-

zəyevin  müstəsna  rolu  olmuĢdur.  Onun  rəhbərliyi  ilə  onlarla 

aspirant  və dissertant  namizədlik dissertasiyası  müdafiə etmiĢ-

dir. Uzun müddət AAK Ekspert ġurasının üzvü olmuĢdur. 

Azərbaycan psixologiya elminin inkiĢafında əməkdar elm 

xadimi,  professor  Əkbər  Salman  oğlu  Bayramovun  (1930) 

müstəsna xidmətləri olmuĢdur. Azərbaycan Dövlət Universite-

tinin məntiq-psixologiya Ģöbəsini bitirdikdən sonra Ə.S. Bayra-

mov çoxĢaxəli elmi-pedaqoji fəaliyyətə baĢlayır. O, demək olar 

ki,  Azərbaycanda  psixologiya  elminin  bütün  sahələri  üzrə 

tədqiqat aparmıĢ, elmi əsərlər yazmıĢ, dərsliklər hazırlamıĢdır. 

O,  professor  Ə.Ə.  Əlizadə  ilə  birlikdə  Azərbaycanda  sosial 

psixologiyanın  əsasını  qoymuĢdur.  Hələ  sovet  hakimiyyəti 

illərində  etnopsixologiyanın  «qadağan  olunduğu»  vaxtlarda 

etnopsixologiya ilə bağlı fikir və ideyalarını irəli sürmüĢ, 1996-

cı  ildə  isə  «Etnik  psixologiya  məsələləri»  əsərini  nəĢr 

etdirmiĢdir.  Ə.S.  Bayramov  Azərbaycanda  etnopsixologiyanın 

yaradıcısıdır.  Onun  çoxsaylı  aspirant  və  dissertantları  da 

etnopsixoloji məsələlərə dair namizədlik dissertasiyası müdafiə 

etmiĢdir. 

1959-cu ildə Ə.S. Bayramov «Təfəkkürün müstəqillik və 

tənqidiliyinə 

görə 

III-IV 

sinif 

Ģagirdlərinin 

fərdi 

xüsusiyyətləri»  mövzusunda  namizədlik,  1967-ci  ildə  isə 

«Kiçik  məktəbyaĢlı  Ģagirdlərdə  əqli  keyfiyyətlərin  inkiĢaf 

dinamikası»  mövzusunda  doktorluq  dissertasiyası  müdafiə 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

46 

etmiĢdir. 

O, 

1974-cü 

ildən  SSRĠ  Psixologiya  Cəmiyyəti 

Azərbaycan Ģöbəsinın sədri olmuĢdur. Ə.S.Bayramov 1971-97-

ci  illərdə  BDU-nun  pedaqogika  və  psixologiya  kafedrasına 

rəhbərlik  etmiĢdir.  Uzun  illər  psixologiya  üzrə  ixtisaslaĢ-

dırılmıĢ  müdafiə  Ģurasının  sədri  kimi  respublikada  yüksək 

ixtisaslı psixoloq kadrların hazırlanmasına rəhbərlik etmiĢdir. 

Hazırda 

Bakı 

Dövlət 

Universiteti 

psixologiya 

kafedrasının  professoru,  Azərbaycan  Respublikası  Prezidenti 

yanında  Ali  Attestasiya  Komissiyası  Ekspert  ġurasının  üzvü 

kimi  Azərbaycan  psixologiya  elminin  inkiĢafına  xidmət 

göstərir. 

Respublikamızın görkəmli alimlərindən biri, Azərbaycan 

Dövlət 

Pedaqoji 

Universitetinin 

ümumi 

psixologiya 

kafedrasının  müdiri,  professor  Əbdül  Əli  oğlu  Əlizadə  (1932) 

Azərbaycanda  psixologiya  elminin  inkiĢafında  əvəzsiz 

xidmətlər  göstərmiĢ  psixoloqlardandır.  Ə.Əlizadə  1950-55-ci 

illərdə  Azərbaycan  Dövlət  Universitetinin  məntiq-psixologiya 

Ģöbəsində  təhsil  almıĢdır.  1956-cı  ildə  ilk  elmi  məqaləsi  çap 

olunur.  1957-ci  ildə  «Azərbaycan  məktəbi»  jurnalında  iĢə 

baĢlayır.  1959-cu  ildə  Azərbaycan  Dövlət  Pedaqoji 

Ġnstitutunun  aspiranturasına  daxil  olur.  Sonrakı  fəaliyyəti  bu 

institutla bağlıdır. 

1962-ci  ildə  «ġagirdlərin  yaradıcı  təxəyyül  fəaliyyətində 

analiz  və  sintez  proseslərinin  xüsusiyyətləri»  mövzusunda 

namizədlik,  1975-ci  ildə  isə  «Cinsi  dimorfizm  və  Ģəxsi 

qarĢılıqlı 

münasibətlərin 

formalaĢmasının 

psixoloji 

problemləri»  mövzusunda  doktorluq  dissertasiyası  müdafiə 

edir. 

1976-cı  ildən  bu  günədək  Ə.Ə.Əlizadə  ADPU-nun 

ümumi psixologiya kafedrasının müdiridir. 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs 

Mərkəz

i

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

 

47 

Ə.Ə.Əlizadənin  fəaliyyətində  dərsliklərin  hazırlanması 

xüsusi yer tutur. O, hələ 60-cı illərdən dərsliklərin hazırlanma-

sında  yaxından  iĢtirak  edir.  Professor  Y.ġ.Kərimovla  birlikdə 

hazırladığı  «Ġlk  addımlar»  dərs  vəsaiti  özünün  psixoloji 

məzmununa görə diqqəti cəlb edir.  

1964-cü  ildə  nəĢr  olunmuĢ  «Psixologiya»  dərsliyinin 

müəlliflərindən  biri  də  professor  Ə.Ə.Əlizadədir.  Professor 

Ə.Ə.Əlizadə  professor  Ə.S.Bayramovla  birlikdə  çox  səmərəli 

fəaliyyət göstərmiĢ, Azərbaycan psixologiya elminin inkiĢafına 

önəmli xidmət etmiĢlər. «Psixologiya» (1989), «Sosial psixolo-

giyanun  aktual  məsələləri»  (1986),  «Sosial  psixologiya» 

(1976),  «Sosial  psixologiya»  (2003)  və  digər  əsərlər  onların 

birgə fəaliyyətinin məhsuludur. 

Ə.Ə.Əlizadənin  yaradıcılığında  ailə  tərbiyəsi,  ailə  prob-

lemləri daha dolğun Ģəkildə araĢdırılmıĢdır.  Professor A.N.Ab-

basovla  birlikdə  hazırladıqları  «Ailə»  dərsliyi  pedaqoji 

ictimaiyyət  tərəfindən  müstəsna  xidməti  olan  əsər  kimi  qəbul 

olundu. 

Ə.Ə.Əlizadənin  psixoloq  kadrlarının  hazırlanmasında  da 

əvəzsiz rolu olmuĢdur. Onun aspirant və dissertantları müxtəlif 

istiqamətli  mövzularda namizədlik dissertasiyaları  müdafiə et-

miĢlər.  Professor  Ə.Ə.Əlizadə  indi  də  fəaliyyətini  uğurla 

davam etdirir. 

80-ci  illərin  ortalarından  baĢlayaraq  SSRĠ-də  psixologi-

yanın praktik istiqamətdə inkiĢafına xüsusi yer ayrıldı. Təbii ki, 

Azərbaycanda da bu istiqamətə diqqət yetirilməyə baĢlandı. 80-

ci illərin sonuna yaxın məktəbə psixoloji xidmət sahəsində fəa-

liyyətə  baĢlandı.  Aydındır  ki,  fəaliyyət  üçün  ixtisaslı  psixoloq 

kadrlarına  ehtiyac  yarandı.  Ġlk  dövrlər  problem  iĢləyən 

müəllimlərin  ixtisasdəyiĢməsi  yolu  ilə  həll  olundu. 

Respublikamız  müstəqillik  qazandıqdan  sonra  yüksək  ixtisaslı 

---