MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

48 

psixoloq kadrlarının hazırlanması zərurəti yarandı. 

90-cı  illərin  əvvəllərindən  baĢlayaraq  Bakı  Dövlət 

Universitetində,  Azərbaycan  Dövlət  Pedaqoji  Universitetində, 

Bakı Ali Pedaqoji Qızlar Seminariyasında (hazırda Bakı Qızlar 

Universiteti) 

psixologiya  fakültələri  fəaliyyətə  baĢladı. 

GörülmüĢ iĢlər tədricən öz bəhrəsini verməyə baĢladı. 

Ġndi Azərbaycanda həm elmi psixologiya, həm də praktik 

psixologiya  özünün  inkiĢafının  yeni  bir  mərhələsinə  qədəm 

qoyur. 

20  ildən  artıq  bir  müddətdə  Azərbaycanda  psixologiya 

üzrə  doktorluq  dissertasiyası  müdafiə  olunmadı.  1996-cı  ildə 

Ərəstun Təriş oğlu Baxşəliyev «XX əsrdə Azərbaycanda psixo-

loji fikrin inkiĢafı» mövzusunda doktorluq dissertasiyası müda-

fiə etdi.  Azərbaycanda psixologiya tarixi  üzrə görkəmli  mütə-

xəssis  Ə.BaxĢəliyev  1973-cü  ildə  «Sovet  Azərbaycanında 

psixologiyanın  inkiĢaf  tarixindən»  mövzusunda  namizədlik 

dissertasiyası müdafiə etmiĢdir.  

Ə.BaxĢəliyev xüsusilə Azərbaycanda elmi psixologiyanın 

təĢəkkül  tapmasından  sonrakı  dövrün  öyrənilməsinə  diqqət 

yetirmiĢ, təhlillər aparmıĢdır. O hazırda ADPU-da yaĢ və peda-

qoji psixologiya kafedrasına rəhbərlik edir. 

Respublikamızın müstəqillik qazanmasıyla digər sahələr-

də olduğu kimi, elm və təhsil sahəsində də islahatlar aparılması 

zərurəti  yarandı.  Bu  isə  psixologiya  elmində  də  yeni 

istiqamətli,  praktik  əhəmiyyət  kəsb  edən  problemləri 

aktuallaĢdırdı.  Bu  istiqamətdə  ilk  addım  atan  psixoloqların 

sırasında ilk növbədə professor Səməd İsmayıl oğlu Seyidovun 

adını  qeyd  etmək  lazımdır.  1986-cı  ildə  Leninqrad  Dövlət 

Universitetinin psixologiya fakültəsini bitirən S.Seyidov 1989-

cu  ildə  namizədlik,  1995-ci  ildə  isə  doktorluq  dissertasiyası 

müdafiə edir.  

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs 

Mərkəz

i

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

 

49 

Hazırda Azərbaycan Dillər Universitetinin rektorudur. 

S.Ġ.Seyidov  təĢkilati,  ictimai  iĢlərlə  yanaĢı,  Azərbaycan 

Respublikası üçün yeni bir sahə olan menecment psixologiyası 

üzrə aparılan ciddi tədqiqatların müəllifidir. Bununla yanaĢı, o, 

kadr hazırlığı sahəsinə də önəmli yer verir. Onun rəhbərliyi ilə 

namizədlik  dissertasiyası  müdafiə  edən  gənc  alimlər  də  tədqi-

qatlarında  daha  çox  menecment  psixologiyası  kimi  vacib  bir 

sahəyə diqqət yetirirlər. 

Azərbaycan  psixologiya  elminin  80-ci  illərdən  sonrakı 

inkiĢafında  Azərbaycan  Milli  Elmlər  Akademiyasının  müxbir 

üzvü,  professor  Bəxtiyar  Həmzə  oğlu  Əliyevin  özünəməxsus 

yeri  və  rolu  vardır.  O,  Moskva  Dövlət  Universitetini  bitirmiĢ 

azsaylı,  yüksək  ixtisaslı,  peĢəkar  psixoloqlardandır.  O,  ilk 

növbədə, rus psixologiya elminin nailiyyətlərinə istinad etmək-

lə  Azərbaycanda  da  yeni  istiqamətli  tədqiqatların  aparılmasını 

zəruri  hesab  edən  və  bu  yöndə  əməli  fəaliyyət  göstərən 

psixoloqlardandır.  1983-cü  ildə  MDU-nu  bitirdikdən  sonra 

Azərbaycan  Dövlət  Universitetində  əmək  fəaliyyətinə 

baĢlamıĢ,  1989-cu  ildə  namizədlik  dissertasiyası  müdafiə 

etmiĢdir.  1998-ci  ildə  doktorluq  dissertasiyası  müdafiə 

etdikdən  sonra  daha  ciddi  Ģəkildə  Azərbaycan  psixologiya 

elminin inkiĢafına səy göstərmiĢdir. 

B.H.Əliyev Azərbaycan elmi psixologiyası üçün çox əhə-

miyyətli  olan,  lakin  nisbətən  az  iĢlənmiĢ  sosial  psixologiya 

üzrə tədqiqatların aparılmasına, monoqrafiya və kitabların çap 

olunmasına  çalıĢır  və  bu  sahədə  Azərbaycan  elminə 

nailiyyətlər  qazandırır.  Onun  hüquq  psixologiyası  sahəsindəki 

tədqiqatları xüsusilə əhəmiyyətlidir. 

B.H.Əliyev  onlarla  aspirant  və  dissertanta  rəhbərlik 

etmiĢdir. 2005-ci ilin iyun ayında isə B.H.Əliyevin rəhbərliyilə 

G.K.Məmmədova  «Psixologiya  və  bədii  ədəbiyyatda  Ģəxsiy-

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

50 

yətin  tipologiyası  problemi»  mövzusunda  doktorluq  disser-

tasiyası müdafiə etmiĢdir.  

B.H.Əliyev  eyni  zamanda  1999-cu  ildən  nəĢr  olunan 

«Psixologiya  jurnalı»nın  baĢ  redaktoru,  Bakı  Dövlət  Univer-

sitetinin  nəzdindəki  psixologiya  üzrə  dissertasiya  Ģurasının 

sədri, psixologiya kafedrasının müdiridir. 

2003-cü  ildə  Azərbaycan  psixologiya  elmində  az 

iĢlənmiĢ  bir  sahə  üzrə  –  dərinlik  psixologiyası  üzrə  doktorluq 

dissertasiyası  müdafiə  edən  İ.M.  Novruzlu  həm  özünün 

yaradıcılığında, həm də Azərbaycan psixologiya elmində uzun 

illər  qadağan  olunmuĢ  psixoanalizin  yenidən  tədqiqat 

obyektinə  çevrilməsində  mühüm  addım  atdı.  1979-cu  ildə 

Tbilisi  Ģəhərində  «Sözdüzəldici  prosesin  psixoloji  əsasları» 

mövzusunda namizədlik dissertasiyası  müdafiə etdikdən sonra 

nitq  inkiĢafı,  rus  dilinin  mənimsənilməsi  sahəsində  maraqlı 

tədqiqatlar aparmıĢdır. 

Azərbaycan  psixologiya  elminin  inkiĢafında  Təhsil 

Prblemləri  Ġnstitutu Psixologiya və  yaĢ fiziologiyası Ģöbəsinin 

müdiri Ramiz Ġbrahim oğlu Əliyevin özünəməxsus rolu vardır. 

R.Əliyev  1985-ci  ildə  Kiyev  Ģəhərində  «Kiçik  məktəbli 

Ģəxsiyyətinin  formalaĢmasında  ictimai  fəallığın  rolu» 

mövzusunda  namizədlik,  2004-cü  ildə  BDU-da  «ġagird 

Ģəxsiyyətinin 

formalaĢmasının 

etnopsixoloji 

əsasları» 

mövzusunda  doktorluq  dissertasiyası  müdafiə  etmiĢdir. 

Pedaqoji  psixologiya  və  etnopsixologiya  üzrə  tədqiqatlar 

aparır. 

«ġagird 

Ģəxsiyyətinin 

formalaĢmasında 

milli 

xüsusiyyətlərin  nəzərə  alınması»  (1995),  «ġəxsiyyət  və  onun 

formalaĢmasının 

etnopsixoloji 

əsasları» 

(2000) 

adlı 

monoqrafiyaları, 

Psixologiya (2003), «Psixologiya tarixi» (2006) dərs vəsaitləri 

çap  olunmuĢdur.  O,  Azərbaycan  Respublikası  Prezidenti 

---