MahirəNərimanqızı
Yüklə 5,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VI.25.2. Müəllim Ģəxsiyyətinin psixologiyası və müəllimin pedaqoji ustalığının psixoloji əsasları
- İnkişafetdirici funksiya
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
342 342 həm obyekti, həm də subyekti kimi çıxıĢ edir; 4) müəyyən iĢ və əməliyyatların məcmuundan ibarət olan fəaliyyətin özü ─ ayrı-ayrı öyrədici, inkiĢafetdirici və tərbiyələndirici iĢ və əməliyyatlar; 5) pedaqoji fəaliyyətin vasitələri ─ məktəbdə təlim və tərbiyənin məzmunu, forması və metodları; 6) pedaqoji fəaliyyətin Ģəraiti ─ cəmiyyətin böyüməkdə olan gənc nəslin tərbiyəsinə qayğısı, məktəbin maddi cəhətdən təchiz olunması, məktəbin pedaqoji kollektivindəki birlik, məktəbə lazımı səviyyədə rəhbərlik etmək və s.; 7) pedaqoji fəaliyyətin nəticəsi ─ Ģagird Ģəxsiyyətinin əlamət və keyfiyyətlərinin formalaĢması. Bu cəhətlərin hər biri pedaqoji fəaliyyətin səmərəliliyi üçün əsas amil rolunu oynayır. Məhz buna görə də onların hər biri pedaqoji fəaliyyətin tələblərinə uyğun səviyyədə olmalıdır. Eyni zamanda pedaqoji fəaliyyət bu cəhətlərə malik olmadan bir fəaliyyət kimi təzahür edə bilməz. Müəllim əməyi çoxcəhətli psixi reallıqdır. Burada bir- biri ilə vəhdətdə olan üç cəhət diqqəti xüsusi olaraq cəlb edir. Bunlar pedaqoji fəaliyyət, pedaqoji ünsiyyət və müəllim Ģəxsiyyətinin xüsusiyyətlərindən ibarətdir. Onlar vahid məqsədə ─ cəmiyyətin sosial sifariĢini həyata keçirməyə yönəlsələr də bir-birini təkrar etmirlər. Belə ki, pedaqoji fəaliyyət müəllimin Ģagirdlərə təsirini (eləcə də Ģagirdlərin müəllimə təsirini) əhatə edir. Pedaqoji ünsiyyət ─ birgə fəaliyyət zamanı müəllim və Ģagirdlərin əməkdaĢlığından ibarətdir. Pedaqoji fəaliyyəti, pedaqoji ünsiyyəti müəllim Ģəxsiyyətindən kənarda nəzərdən keçirmək mümkün deyildir. Müəllimin Ģəxsiyyəti onun əməyinin sosial istiqamətini müəyyən edən əsas amildir. Qeyd olunan cəhətlərin hər üçü müəllim əməyinin gediĢi zamanı bir-biri ilə mürəkkəb dialektik əlaqədə olmaqla, onlardan hər biri gah zəmin, gah vasitə, gah da inkiĢafın nəticəsi kimi özünü göstərir. Psixoloji tədqiqatlar əsasında müəyyən edilmiĢdir ki, pedaqoji fəaliyyət zamanı müəllim bir deyil, bir neçə məqsəd www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
343 343
343 343
343 343
343 343
343 və vəzifəni yerinə yetirir. Psixoloqlar həmin məqsədlərin aĢağıdakı təsnifini vermiĢlər: 1) cəmiyyətin sosial sifariĢindən doğan ümumi ilkin məqsədlər, 2) təlim fənninin spesifik- liyindən irəli gələn konstruktiv məqsədlər, 3) sinfin konkret tərkibi ilə bağlı olan operativ pedaqoji məqsədlər.
pedaqoji ustalığının psixoloji əsasları Müəllimin cəmiyyətdə yeri və funksiyaları . M üəllimin qarĢısına qoyduğu tələbləri aid etmək olar. Sosial-psixoloji amillərə gəldikdə, buraya ətrafdakı adamların müəllmin Ģəxsiyyəti və fəaliyyəti ilə bağlı sosial gözləmələri, özünün pedaqoji fəaliyyəti sahəsində onun öz gözləmə və ustanovka- larını aid etmək olar.
Pedaqoji fəaliyyətin əsas subyekti müəllim olduğuna görə burada müəllim əməyinin motivləri, məqsədləri və vəzifələri əsas yer tutur. Pedaqoji fəaliyyətin məzmunu və psixologiyası bir tərəfdən sosial amillərlə, digər tərəfdən sosial psixoloji amillərlə müəyyən edilir. Bu cür sosial amillərə müəllimin cəmiyyətdəki mövqeyi və funksiyalarını, cəmiyyətin gənc nəslin tərbiyəsi iĢinə, tərbiyə sisteminin və onun özəyini təĢkil edən
məktəblərinin inkiĢafı və təkmilləĢdirilməsinə verdiyi böyük əhəmiyyətlə müəyyənləĢir. Müəllimin pedaqoji fəaliyyəti çətin olmaqla, həm də Ģərəfli və xeyirxah fəaliyyətidir. Bu fəaliyyətin özünəməxsus vəzifələri vardır. Hər Ģeydən əvvəl, bu fəaliyyət prosesində Ģagirdlər müvafiq bilik, bacarıq, vərdiĢlərə, elmlərin əsaslarına yiyələnirlər. Pedaqoji fəaliyyət www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
344 344 Ģagirdlərə bilik, bacarıq və vərdiĢlər aĢılamaqla məhdudlaĢmır, eyni zamanda onlara dünyagörüĢü, əqidə və inam aĢılayır. Bu prosesdə Ģagirdlər zəruri davranıĢ formalarına yiyələnirlər. Onlarda fəallıq, biliyə hərislik inkiĢaf edir. Müəllimin pedaqoji fəaliyyəti və bu zaman qarĢısına qoyduğu vəzifələri yerinə yetirməsi əsasən məktəbdə həyata keçir. Müəllimin vəzifələri məktəbin qarĢısında duran ümumi vəzifələrdən doğur. Müasir məktəbin isə ən mühüm, daimi vəzifəsi böyüməkdə olan nəslə elmlərin əsasları haqqında dərin və möhkəm biliklər vermək, həmin bilikləri təcrübədə tətbiq etmək vərdiĢləri və bacarıqları aĢılamaqdan ibarətdir. Burada həlledici rolu müəllim oynayır. Müəllimin pedaqoji fəaliyyəti müvəffəqiyyətlə yerinə yetirməsi onun öz qarĢısında duran funksiyaları necə həyata keçirməsindən asılı olur. Müəllimin pedaqoji fəaliyyətinin təhlili göstərir ki, bu fəaliyyət bir-biri ilə sıx bağlı olan bir sıra funksiyalardan ibarətdir. Həmin funksiyaların həyata keçirilməsi Ģagirdlərin təlim və tərbiyəsini, onlarda Ģəxsiyyətin formalaĢmasını təmin edir. Psixoloji ədəbiyyatda məktəbdə hər bir fənn müəl- liminin fəaliyyəti üçün xarakterik olan aĢağıdakı pedaqoji funksiyalar qeyd olunur: inkişafetdirici, tərbiyəedici, kom-
ġübhəsiz bu cür funksiyaların sayını artırmaq olardı. Lakin elə qeyd etdiyimiz bu altı funksiya haqqında biliyə malik olmaq və həmin funksiyaları həyata keçirməyi bacarmaq hər bir fənn müəlliminin pedaqoji ustalığının göstəricisi ola bilər. Ġndi də həmin funksiyaların mahiyyətinə nəzər salaq.
müəllimdən öz Ģagirdlərini inkiĢaf etdirmək vəzifəsini həyata keçirməyi tələb edir. Təlim və Ģagirdlərin inkiĢafı vahid, bir- birilə bağlı proseslərdir. Ona görə də inkiĢafetdirici pedaqoji funksiya o zaman müvəffəqiyyətlə həyata keçə bilər ki, müəllim Ģagirdlərin Ģəxsiyyətlərinin əqli, sensor və emosional Yüklə 5,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|