MahirəNərimanqızı
Yüklə 5,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tərbiyəedici funksiya
- Kommunikativ öyrədici funksiya
- Müəllim Ģəxsiyyətinə verilən psixoloji tələblər.
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
345 345
345 345
345 345
345 345
345 sahəsinin, idrak imkanlarının formalaĢması və inkiĢafı yolla- rını müəyyənləĢdirə bilsin, onlarda müstəqil iĢləmək bacarığı aĢılaya bilsin. Bunun üçün isə müəllim bir sıra zəruri bilik, bacarıq və vərdiĢlərə malik olmalıdır. Bunlardan: müxtəlif yaĢ dövründə Ģagirdlərdə idrak qabiliyyətləri inkiĢafının psixoloji- pedaqoji əsasları haqqında bilikləri, öyrənilən faktları təhlil etmək və ümumiləĢdirmək, müqayisə etmək, onların mühüm və ikinci dərəcəli əlamətlərini ayıra bilmək bacarığını, Ģagirdi problem situasiya ilə qarĢılaĢdıra və onu fikirləĢdirə bilmək bacarığını və s. göstərmək olar.
əhəmiyyətə malik deyildir. Tərbiyəedici pedaqoji funksiya təlim prosesində və sinifdənkənar tədbirlər zamanı Ģagirdlərdə düzgün elmi dünyagörüĢünün formalaĢması, ideya-siyasi, əxlaqi, estetik və vətənpərvərlik tərbiyəsi vəzifələrinin yerinə yetirilməsi ilə bağlıdır. ġübhəsiz, bu funksiyanın həyata keçirilməsi də müəllimdən zəruri pedaqoji bacarıq və vərdiĢlərə yiyələnməyi tələb edir. Bunlardan, dərsdə və sinif- dənkənar tədbirlər zamanı tədris edilən fənnin imkanlarından tərbiyəvi məqsədlər üçün istifadə edə bilmək bacarığını, kollektivizm, prinsipiallıq, fəal əxlaqi mövqe tərbiyə edə bilmək bacarığını, Ģagirdlərin Ģüurlu olaraq peĢə seçmələri və ilkin peĢə hazırlığı üçün Ģərait yarada bilmək bacarığını və s. göstərmək olar. Kommunikativ öyrədici funksiya bir tərəfdən müəllimin kommunikativ fəaliyyətinin təĢkili, digər tərəfdən onun Ģagirdlərə zəruri məlumatlar verməsi ilə bağlıdır. Müəllimin kommunikativ fəaliyyəti düzgün qurulduqda tədris etdiyi elmin əsaslarını öyrədə bilir, Ģagirdlərin maraq və ehtiyaclarını ödəyir, real Ģəraitdən asılı olaraq təlim və tərbiyə metodlarından səmərəli Ģəkildə istifadə etməyi bacarır. Kommunikativ funksiyanı həyata keçirmək üçün müəllim siniflə və ayrı-ayrı Ģagirdlərlə, ayrı-ayrı müəllimlərlə və bütün müəllim kollektivi ilə, məktəb rəhbərləri ilə, Ģagirdlərin www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
346 346 valideynləri ilə tez və asanlıqla iĢgüzar əlaqə yaratmağı bacarmalıdır. Müəllimin pedaqoji fəaliyyətindəki qnostik funksiyaya gəldikdə, o, hər Ģeydən əvvəl məktəbdə bu və ya digər fənnin öyrədilməsinin son məqsədini dərindən dərk etməyə əsaslanır. Bununla yanaĢı, həmin funksiya müəllimdən həmin tədris fənninin spesifik cəhətlərini, məzmununu, tədris metodlarını bilməyi, öyrənilən materialın mühüm
əlamət və
keyfiyyətlərini ayırmaq bacarığını, eləcə də proqramda və dərslikdə verilmiĢ tədris materialını Ģagirdlərin mənimsəmə, dərk etmə imkanları və mənimsəmədəki çətinliklərin səbəbləri barədə biliyə malik olmağı tələb edir. Konstruktiv funksiyanı bir növ konstruktiv –plan- laĢdırma funksiyası da adlandırmaq mümkündür. Bu funksiya məktəbdə tədris prosesini mərhələlər üzrə planlaĢdırmağı və təĢkil etməyi nəzərdə tutur. BaĢqa sözlə, konstruktiv funksiya bir növ müəllimin təlim-tərbiyə prosesini məqsədyönəlmiĢ Ģəkildə layihələĢdirməsindən ibarətdir. Burada üç cür layihələĢdirmə fəaliyyəti nəzərə çarpır: a)
konstruktiv-məzmunlu (burada
həm təlim
materialının, həm də tərbiyəvi iĢdə istifadə olunan materialın məzmunu və quruluĢunun müəyyənləĢdirilməsi tələb olunur); b) konstruktiv-əməli (təlim və tərbiyə prosesinin müxtəlif anlarında müəllim və Ģagirdin yerinə yetirdikləri iĢlərin strukturunun planlaĢdırılması); v) konstruktiv - maddi (fənnin tədrisi və tərbiyəvi iĢləri aparmaq üçün maddi bazanın layihələĢdirilməsi və təĢkili). Bütün yuxarıda qeyd etdiyimiz funksiyaları, xüsusilə kommunikativ və konstruktiv funksiyaları, müəllim özünün
həyata keçə bilməz. TəĢkilatçılıq funksiyası çoxcəhətlidir. Onlardan aĢağıdakıları xüsusilə qeyd etmək lazım gəlir: a) Ģagird kollektivini təĢkil etmək; b) müxtəlif formalı tədris və tərbiyə iĢlərini təĢkil etmək; v) pedaqoji prosesin həyata keçirilməsi üçün maddi bazanı təĢkil etmək. www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
347 347
347 347
347 347
347 347
347 TəĢkilatçılıq funksiyasını müvəffəqiyyətlə yerinə yetirmək üçün müəllimin bir sıra zəruri pedaqoji bacarıqlara malik olması lazım gəlir. Buraya birinci növbədə sinif kollektivini təĢkil etmək və onun fəaliyyətini tədris olunan fənnin mənimsənilməsinə, ictimai-faydalı iĢlərin yerinə yetirilməsinə yönəltmək bacarığını aid etmək olar. Bununla yanaĢı, həmin funksiyanı həyata keçirə bilmək üçün müəllim dərsin planına müvafiq olaraq özünün və Ģagirdlərin fəaliyyətini təĢkil etməyi, dərsdə və dərsdənkənar tədbirləri yerinə yetirərkən onların diqqətlərini təĢkil etməyi, təlimin texniki vasitələrindən səmərəli Ģəkildə istifadə etməyi, Ģagirdlərin tədris və kommunikativ fəaliyyətini hesaba almağı, ona nəzarət etməyi və təshihini bacarmalıdır. Müəllim Ģəxsiyyətinə verilən psixoloji tələblər. Müəllim Ģəxsiyyəti onun peĢə fəallığının mənbəi və hərəkətverici qüvvəsidir. Ona görə də müəllim əməyində onun Ģəxsiyyəti aparıcı yerlərdən birini tutur. Müəllim Ģəxsiyyəti lazımi səviyyədə formalaĢmazsa cəmiyyətin onun qarĢısında qoyduğu sosial sifariĢi həyata keçirə bilməz. Axı xalq müəllimi gənc Ģəxsiyyətin mənəvi aləminin memarı, cəmiyyətin etibar etdiyi Ģəxsdir. Cəmiyyət ən əziz, ən qiymətli sərvətini - uĢaqları, öz ümüdini, öz gələcəyini müəllimə etibar edir. Müəllim isə cəmiyyətin bu “qiymətli sərvətini” pedaqoji fəaliyyət prosesində yetiĢdirir, cəmiyyət üçün bir yararlı vətəndaĢ kimi formalaĢdırır. Ona görə də gənc Ģəxsiyyəti formalaĢdıran müəllimin öz Ģəxsiyyəti yüksək Ģəkildə formalaĢmalıdır. Pedaqoji fəaliyyətin müvəffəqiyyəti üçün hər bir müəllim təbiət və cəmiyyət haqqında dərin biliklərə yiyələnməklə, yüksək inam, yüksək ideyalılığa görə fərqlənməklə yanaĢı bir sıra mühüm keyfiy- yətlərə də malik olmalıdır. Psixoloji ədəbiyyatda həmin keyfiyyətlər aĢağıdakı kimi xarakterizə olunur: 1) Hər bir müəllim öz fənninə dərindən yiyələnməli; 2) idrak nəzəriyyəsini və pedaqoji elmi mükkəməl əxz etməli; 3) ayrı-ayrı anlayıĢlar arasındakı əlaqə və
Yüklə 5,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|