MahirəNərimanqızı
Yüklə 5,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müəllim Ģəxsiyyətinin pedaqoji fəaliyyətdə rolu.
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
348 348 münasibətləri açmağı bacarmalı; 4) Ģagirdləri fəallaĢdırmaq məqsədilə müxtəlif kommunikativ vasitələrdən istifadə edə bilməli və s. Bütün bu keyfiyyətlərə yiyələndikdən sonra müəllim öz pedaqoji fəaliyyətində yüksək nailiyyətlər əldə edə bilər. Müəllimin Ģəxsiyyəti onun pedaqoji əməyinə istiqamət, məna verir. Müəllim Ģəxsiyyətinin strukturuna gəldikdə buraya onun əməyinin xarakterini müəyyənləĢdirən psixi keyfiyyətlərin, qabiliyyətlərin, halətlərin mürəkkəb vəhdətini və s. aid etmək olar. Müəllim Ģəxsiyyəti özünün istiqamət və motivasiyası, qabiliyyətləri, xarakteri, yaradıcı mövqeyi, fərdi üslubi və s. ilə xarakterizə olunur. Müəllim Ģəxsiyyətinin istiqaməti birinci növbədə özünün motivləĢmə sferası (aləmi), ideyaları, sərvət meylləri, əqidə və inamı və s. ilə müəyyən edilir. Burada müəllimin yüksək ideyalılığı və inamının, öz peĢəsində oynadığı sosial rolu anlamanın rolunu da xüsusi qeyd etmək lazım gəlir. Bunlar bir növ müəllim Ģəxsiyyətinin keyfiyyətini təĢkil edirlər. Müəllim Ģəxsiyyətində qeyd olunan keyfiyyətlərlə yanaĢı onun fərdi-psixi xassələri də həlledici yer tutur. Buraya müəllimin pedaqoji qabiliyyətlərini, maraq və meylini, xarakterini, emosional iradi və əqli xüsusiyyətlərini daxil etmək olar. Pedaqoji qabiliyyətlər fərdi psixi xassə kimi müəl- limi özünün peĢə fəaliyyəti üçün daha çox yararlı edir. Müəllim Ģəxsiyyəti eyni zamanda özünün yaradıcılıq mövqeyi səviyyəsi, onu həyata keçirmək üçün yeni məqsəd və yollar axtarmaq cəhdi ilə xarakterizə olunur. Müəllim yaradıcılığı pedaqoji fəaliyyətdə yaratdığı yenilikdə, yaradıcı təfəkküründə, orijinal tapıntılarında ifadə olunur. Bütün bunlarla yanaĢı olaraq müəllim Ģəxsiyyəti pedaqoji əməyin həyata keçirilməsinin fərdi xarakteri ilə müəyyən edilir. Təcrübə göstərir ki, obyektiv tələblə Ģərtlənən eyni bir məqsəd müxtəlif müəllimlər tərəfindən müxtəlif əməliyyatlardan istifadə yolu ilə həyata keçirilir. Bu, həmin müəllimin fərdi üslubu kimi xarakterizə olunur. Müəllim www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
349 349
349 349
349 349
349 349
349 əməyinin fərdi üslubu onun fəaliyyətinin elə davamlı tərzləri birliyidir ki, o yalnız həmin Ģəxsin yerinə yetirdiyi iĢlərin müvəffəqiyyətini təmin edir. Müəllimin fərdi üslubunun səmərəliliyi onun yetirdiyi Ģagirdlərin tərbiyəlilik və yüksək mənimsəmə səviyyəsi ilə ölçülür. Müəllim hansı üslubla iĢlədiyini dərk etməlidir. O, həmin üslubun qüsurlarının nədən ibarət olduğunu və bu qüsurları necə aradan qaldırmaq mümkün olduğunu bilməlidir. Bir cəhəti də nəzərə almaq lazımdır ki, müəllimin yiyələndiyi fərdi üslub nisbətən ləng dəyiĢilə bilir. Müəllim Ģəxsiyyətinin strukturunda özünü göstərən psixi halətlərə və proseslərə gəldikdə onlar epizodik, struktiv xarakter daĢıyır, bir növ Ģəxsiyyətin yaranmasında ehtiyat rolunu oynayırlar. Nəhayət, müəllim Ģəxsiyyətinin strukturunda təcrübə, bilik, bacarıq, vərdiĢ və adətlər də özünəməxsus yer tutur və onun fəaliyyətinin səmərəliliyində mühüm rol oynayır. Yeri gəlmiĢkən qeyd etmək lazımdır ki, müəllim Ģəxsiyyətinin struktur komponentləri içərisində ən az dəyiĢməyə meyli olan onun istiqamətidir. Bu cəhəti dəyiĢmək, tərbiyə etmək nisbətən çətindir. Ona görə də hələ əvvəlcədən müəllim Ģəxsiyyətinin istiqamətinin düzgün formalaĢması həlledici əhəmiyyətə malikdir. Müəllim Ģəxsiyyətinin pedaqoji fəaliyyətdə rolu. Pedaqoji fəaliyyətin müvəffəqiyyətində yüksək keyfiyyətlərə malik olan müəllim Ģəxsiyyətinin formalaĢması mühüm əhəmiyyətə malikdir. Həmin keyfiyyətlər fəaliyyət prosesində tədricən Ģagirdlərin Ģəxsiyyətinin əlamətlərinə çevrilir. Qabaqcıl müəllimlərin iĢ təcrübəsini nəzərdən keçirdikdə onlarda yüksək Ģüurluluq, əxlaqi keyfiyyətlər, ümumi mədəniyyət və s. kimi keyfiyyətlər müĢahidə edirik. Pedaqoji qabiliyyətlərlə birlikdə bu keyfiyyətlər müəllimə öz fəaliyyətində müvəffəqiyyət qazanmaq imkanı verir. Müəllimin öz fəaliyyətində müvəffəqiyyət qazanmasında
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
350 350 onun əxlaqi və iradi keyfiyyətləri də mühüm yer tutur. Bu keyfiyyətlər möhkəmlənir və müəllimin Ģəxsiyyətinin daimi əlamətlərinə çevrilir. Müəllimin iradi qüvvəsinin ən parlaq ifadələrindən biri onun məqsədyönəliĢliliyi, daima böyük pedaqoji vəzifələri həll etməyə yönəlməsindən ibarətdir. Ġradəli müəllim təkcə Ģagirdin qarĢısına tələb qoymaqla kifayətlənmir, eyni zamanda həmin tələbin dəqiq və vaxtında yerinə yetirilməsinə nəzarət edir.
Müəllim təkidli olmalıdır. Təkidlilik təkcə müəllimin Ģagirdlərə qarĢı tələbkar olması, ona nəzarət etməsi üçün zəruri deyildir. Bu keyfiyyət eyni zamanda müəllimin öz pedaqoji fəaliyyətini icra edərkən qarĢıya çıxan ciddi çətinlik və maneələri aradan qaldırması, fasiləsiz olaraq öz üzərində iĢləməsi, öz ixtisasını artırması üçün də zəruridir. Pedaqoji iĢin
müvəffəqiyyəti üçün
müəllimdə dözümlülük, hövsələnin olması da zəruridir. Əgər müəllim özünü əla ala bilmirsə, o, sinfi də ələ ala bilməyəcəkdir. Müəllim özünü ələ ala bilməyi, öz hərəkətlərinə nəzarət etməyi bacarmalıdır. Müəllim üçün xarakterik olan keyfiyyətlərdən onun
lazımdır. Bunlar həqiqi müəllimə xas olan müsbət keyfiyyətlərdəndir. Təcrübəli müəllim nə qədər müvəffəqiyyət qazansa da, hələ çox iĢ görmək lazım gəldiyini baĢa düĢür. Hələ vaxtilə görkəmli rus pedaqoqu K.D.UĢinski təlim və tərbiyə iĢində müəllimin mövqeyinə müstəsna əhəmiyyət verərək onun geniĢ və dərin elmi-pedaqoji biliyə, yüksək əxlaqi keyfiyyətlərə, möhkəm iradəyə və xarakterə malik olmasını tələb edirdi. O, hər Ģeydən əvvəl tərbiyəçinin tərbiyə etdiyi insanı hərtərəfli bilməsinin, onu dəqiq öyrənməsinin zəruriliyini, həmin biliklər olmadan tərbiyə iĢini düzgün təĢkil etməyin mümkün olmadığını göstərir. “Tərbiyəçi insanı həqiqətdə olduğu kimi bilməli, onun bütün zəif və qüvvətli cəhətləri ilə, bütün gündəlik xırda ehtiyacları ilə tanıĢ Yüklə 5,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|