MahirəNərimanqızı
Yüklə 5,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Diqqəti paylaya bilmək qabiliyyəti.
- VI.25.3. Pedaqoji ünsiyyətin psixoloji mexanizmləri haqqında
- Müəllimin Ģagirdlərlə ünsiyyət üslubu onların qarĢı- lıqlı münasibətlərinin əsası kimi.
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
360 360 (Pedaqoji mərifət barədə aĢağıda pedaqoji ünsiyyətdən danıĢarkən geniĢ bəhs olunmuĢdur).
müəllim öz təlim və tərbiyə iĢinin nəticəsini qabaqcadan görməyi, təsəvvür etməyi bacarmalıdır. Burada pedaqoji təxəyyül mühüm rol oynayır. Pedaqoji təxəyyülə malik olan müəllim öz əməllərinin nəticəsini qabaqcadan görə bilir, Ģagirdin gələcəyini düzgün görüb onu istiqamətləndirməyi bacarır, onda hansı keyfiyyətləri inkiĢaf etdirməyin mümkün olduğunu görür. Diqqəti paylaya bilmək qabiliyyəti. Bu cür qabiliyyətə malik olan müəllim öz diqqətini iki və daha artıq fəaliyyət və ya obyekt üzərinə paylaya bilir. Bu cür müəllim materialı necə Ģərh etdiyini, Ģagirdlərin cavabını necə dinlədiyini izləməklə nəzər diqqətini bütün Ģagirdlərin üzərinə yönəldə bilir, yorğunluq, diqqətsizlik, anlamamaq, intizamın pozulması hallarına öz münasibətini bildirmək və nəhayət, öz davranıĢ tərzini (poza, jest, yeriĢ və s.) izləyir. Pedaqoji refleksiya. Bu cür qabiliyyətə malik olan müəllim öz vəziyyətini dərk etməyi bacarır, müəyyən pedaqoji Ģəraitdə nəzarət, qiymətləndirmə, tənzim və təkmilləĢdirmə məqsədilə özünün pedaqoji fəaliyyət və pedaqoji ünsiyyətinin məqsəd və vəzifələri ilə əldə olunmuĢ nəticəni qarĢılaĢdıra, müqayisə edə bilir.
haqqında
ünsiyyət müəllimin Ģagirdlərlə təlim və tərbiyə prosesində həyata keçirdiyi peĢə ünsiyyətidir. Bu cür ünsiyyət hərtərəfli inkiĢaf etmiĢ Ģəxsiyyətin formalaĢması üçün Ģərait yaradılma- sına yönəlmiĢ olur, kollektivdəki sosial-psixoloji prosesləri www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
361 361
361 361
361 361
361 361
361 idarə etməyə və səmərəli psixoloji iqlim yaratmağa imkan verir. Ona görə də hər bir müəllimin pedaqoji ünsiyyətin mahiyyəti, onun sosial-psixoloji mexanizmləri ilə dərindən tanıĢ olması və Ģagirdlərlə birgə fəaliyyəti zamanı ondan lazımi Ģəkildə istifadə etməsi zəruridir. Pedaqoji ünsiyyət ümumiyyətlə ünsiyyətin bütün xüsusiyyətlərini özündə əks etdirir. Ona görə də birinci növbədə həmin cəhətləri nəzərdən keçirək. Sosial-psixoloji ədəbiyyatda ünsiyyətin bir-birilə sıx bağlı olan üç cəhəti qeyd edilir. Bu cəhətlərin hər biri pedaqoji ünsiyyətə də aiddir. Pedaqoji ünsiyyətin yerinə yetirdiyi vəzifələrə görə onun aĢağıdakı növlərini ayırmaq mümkündür: informasiya mübadiləsi, baĢqa adamın davranıĢını tənzim etmək, Ģəxsiyyətlərarası anlama. Tərəfmüqabilliyin xarakterinə və müəllimin ünsiyyətdəki mövqeyinə görə də pedaqoji ünsiy- yətin növlərini müəyyənləĢdirmək mümkündür. Adətən, Ģagirdlərlə və müəllimlərlə valideynlərlə ünsiyyət zamanı müəllim qiymətləndirən rolunda, direktorla, dərs hissə müdiri ilə, metodistlə, inspektorla pedaqoji ünsiyyət zamanı isə qiymətləndirilən rolunda çıxıĢ edir və buna müvafiq olaraq ünsiyyət vasitəsi də dəyiĢilir. Pedaqoji ünsiyyəti öz məzmununa və müəllimin Ģagirdə müraciət tərzinə görə də növlərə ayırmaq mümkündür. Bunlara təĢkiledici, qiymətlən- dirici, intizam yaradan pedaqoji ünsiyyət növlərini aid etmək olar. Pedaqoji ünsiyyətin hansı növündən istifadə edilmə- sindən asılı olmayaraq müəllimin Ģagird kollektivi ilə məhsuldar ünsiyyət prosesi təĢkil olunmadan pedaqoji fəaliyyətin didaktik və tərbiyəvi vəzifələrini lazımi Ģəkildə həyata keçirmək mümkün deyildir. Pedaqoji ünsiyyət müxtəlif məqsədlər daĢıya bilər: fərdi-idraki (nə isə yeni bir Ģeyi öyrənmək, təlimat almaq), emosional (qiymətləndirmək, münasibəti bildirmək, təəssüratı
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
362 362 bölüĢmək). Pedaqoji ünsiyyət zamanı məqsəd sadəcə olaraq elə ünsiyyətə giriĢmək, ünsiyyət saxlamaqdan da ibarət ola bilər (məsələn, kiminləsə birgə olmaq, söhbət etmək). Bu cəhət Ģagirdlərin ünsiyyət fəaliyyətində özünü aydın Ģəkildə göstərir. Psixoloji tədqiqatlar göstərmiĢdir ki, kiçik məktəblilər üçün müəllim və yoldaĢları ilə ünsiyyət xatirinə ünsiyyətə girmək xarakterik haldır. Onlarda ünsiyyət kifayət dərəcədə seçici xarakter daĢımır. Kiçik məktəblilər heç də həmiĢə ünsiyyətlərinin məqsədini dərk edə bilmirlər. Yuxarı siniflərə keçdikcə Ģagirdlərin ünsiyyətində seçicilik müĢahidə olunmağa baĢlayır. Pedaqoji ünsiyyətin məzmununa gəldikdə, bunu ünsiy- yət prosesində müəllim və Ģagirdin bir-birilə informasiya mübadiləsi təĢkil edir. Ünsiyyətin məzmunu təlim prosesində müəllimin qarĢıya qoyduğu məqsədlə müəyyən edilir. Ünsiyyət vahid məqsədə yönəlmədən, vahid məqsəd güdmədən səmərəli nəticə verməyəcəkdir. Pedaqoji ünsiyyətin səmərəliliyi onun motivlərindən də asılıdır. Motivin düzgünlüyü və dərk edilmiĢ xarakter daĢıması pedaqoji ünsiyyətin gediĢini Ģərtləndirir. Pedaqoji ünsiyyət, Ģübhəsiz tətbiq olunan vasitələrin səmərəliliyindən də asılı olur. O vasitələr elə seçilməlidir ki, ünsiyyətin məqsədini həyata keçirməyə imkan verməklə yanaĢı, qarĢılıqlı münasibətin və təsirin səmərəliliyini təmin etsin, fikir mübadiləsinə və qarĢılıqlı anlamaya Ģərait yaratsın. Nəhayət, pedaqoji ünsiyyət müvafiq normalar çərçivə- sində getməlidir. Müəyyən normaların gözlənilməməsi bir növ pedaqoji ünsiyyətin səmərəliliyini itirir və ünsiyyət istənilən nəticəni vermir. Müəllimin Ģagirdlərlə ünsiyyət üslubu onların qarĢı- lıqlı münasibətlərinin əsası kimi. Müəllimin kommunikativ fəaliyyətinin öyrənilməsi göstərir ki, pedaqoji ünsiyyətin xarakteri və məzmunu müxtəlif amillərlə Ģərtlənir ki, bunlardan müəllimin fərdi ünsiyyət üslubu, mövqeyi, ustanovkasını xüsusi qeyd etmək lazımdır. Bunlar bir növ
Yüklə 5,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|