MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs 

Mərkəz

i

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

 

5 

Ön söz 

 

Ġnsan  fəaliyyətinin  elə bir  sahəsi yoxdur ki,  psixolo- 

giya  elmi  ora  nüfuz  etməsin.  Təsadüfi  deyildir  ki,  dünya 

standartlarına  görə  müasir  mütəxəssislərin  psixoloji  hazırlığı 

onun peĢə hazırlığının zəruri tərkib hissəsi sayılır. Bu mənada 

ali pedaqoji məktəblərdə hazırlanan gələcək müəllimlərin dərin 

psixoloji hazırlığı diqqət mərkəzində dayanır. Məhz buna görə 

də  dərslikdə  gələcək  müəllimlərin  psixoloji  hazırlığı  üçün 

zəruri  olan  məlumatlar  psixologiya  elminin  müasir 

nailiyyətlərinə  uyğun  Ģəkildə  öz  əksini  tapmıĢdır.  Bununla 

yanaĢı  olaraq  dərslikdə  pedaqoji  fəaliyyətin  müvəffəqiyyətini 

təmin  edən  psixoloji  biliklərin  bütün  sahələrinin  öz  əksini 

tapmasına diqqət yetirilmiĢdir.  

Dərslik 6 hissə və 26 fəsildən ibarətdir. 

Birinci  hissə  psixologiyanın  predmeti  və  metodlarına,  

psixika  və  Ģüurun  inkiĢafına  həsr  olunmuĢdur.  Burada 

Azərbaycanda  psixologiya  elminin  inkiĢafına  xüsusi  yer 

verilmiĢdir.  

Dərsliyin  ikinci  hissəsində  fəaliyyət  və  ünsiyyətin 

psixologiyası,  üçüncü  hissəsində  Ģəxsiyyət,  qruplar  və 

Ģəxsiyyətlərarası münasibətlər öz əksini tapmıĢdır.  

Psixi proseslərə və hallara həsr olunmuĢ dördücü hissədə 

diqqət, duyğular, qavrayıĢ, hafizə, təfəkkür, təxəyyül, hisslər və 

emosional hallar, iradə haqqında geniĢ məlumat verilmiĢdir. 

Dərsliyin  beĢinci  hissəsində  Ģəxsiyyətin  fərdi-psixi 

xassələri: temperament, xarakter, qabiliyyətlər haqqında lazımi 

məlumatlar Ģərh olunmuĢdur.  

Dərsliyin altıncı hissəsi müəllim üçün zəruri olan yaĢ və 

pedaqoji psixologiyanın əsasları öz əksini tapmıĢdır. Burada ilk 

növbədə yaĢ və pedaqoji psixologiyanın predmeti və vəzifələri 

haqqında yığcam məlumat verməklə yanaĢı məktəbə daxil olan 

və  məktəb  yaĢı  dövründə  psixikanın  inkiĢafı,  tərbiyə,  təlim, 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

6 

pedaqoji  fəaliyyət  və  müəllim  Ģəxsiyyətinin  psixologiyası, 

məktəbə  psixoloji  xidmətin  əsasları  barədə  zəruri  məlumatlar  

ətraflı Ģərh olunmuĢdur. 

Tələbələri  fəallaĢdırmaq  məqsədilə  hər  fəslin  sonunda 

özünü  yoxlamaq  üçün  sual  və  tapĢırıqlar,  referat,  məruzə  və 

müstəqil tədqiqat üçün mövzular, Azərbaycan və rus dillərində 

ədəbiyyat siyahısı verilmiĢdir. 

«Psixologiya»  dərsliyi  müəlliflər  kollektivinin  əməyinin 

məhsuludur. Müəlliflər aĢağıdakılardan ibarətdir: 

Psixologiya  elmləri  doktoru,  professor  S.Ġ.Seyidov:  5-ci 

fəsil;  psixologiya  elmləri  doktoru,  professor  M.Ə.Həmzəyev: 

1-ci fəsil (1, 2, 5-ci bölmələr), 3, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 

25,  26-cı  fəsillər;  psixologiya  elmləri  namizədi,  professor 

T.Ə.Mustafayev:  8,  9,  12-ci  fəsillər;  psixologiya  elmləri 

doktoru,  R.Ġ.Əliyev:  1-ci  fəsil  (3,  4-cü  bölmələr),  2,  10-cu 

fəsillər; psixologiya elmləri namizədi, dosent A.Ə.Quliyev: 15, 

16-cı  fəsillər;  psixologiya  elmləri  namizədi  C.Q.Alıyev:  13, 

14-cü  fəsillər;  baĢ  müəllim  M.Y.Məmmədov:  11-ci  fəsil;  baĢ 

müəllim  S.F.Əmiraslanova:  4,  6-cı  fəsillər;  baĢ  müəllim 

ġ.Ġ.Ġslamova: 7-ci fəsil. 

Öz  faydalı  təklifləri,  irad  və  məsləhətləri  ilə  dərsliyin 

təkmilləĢməsinə  kömək  edəcək  xeyirxah  oxuculara  müəlliflər 

qabaqcadan öz minnətdarlıqlarını bildirirlər. 

 

 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs 

Mərkəz

i

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

 

7 

                            

BĠRĠNCĠ HĠSSƏ

 

 

PSĠXOLOGĠYAYA  GĠRĠġ 

 

1 - c i     F Ə S Ġ L  

 

PSĠXOLOGĠYANIN PREDMETĠ VƏ METODLARI 

 

Q ı s a   x ü l a s ə  

Psixologiyanın  predmeti.  Psixika  haqqında  ümumi  anlayıĢ. 

Psixi  inikasın  xüsusiyyətləri.  Psixi  hadisələr:  psixi  proseslər,  psixi 

hallar, psixi xassələr. Psixologiyanın bir elm kimi tərifi. 

Psixologiyanın elmlər sistemində yeri və əsas sahələri. Mü-

asir  elmlər  sistemi  və  psixologiya.  Psixologiya  və  təbiət  elmləri, 

psixologiya  və  sosiologiya,  psixologiya  və  pedaqogika,  psixologiya 

və  dilçilik.  Müasir  psixologiya  elminin  prinsipləri  və  quruluĢu. 

Müasir psixologiya elminin sahələri və onların təsnif prinsipləri. 

Psixologiya 

tarixinin 

əsas 

mərhələləri. 

Müasir 

psixologiyanın  baĢlıca  istiqamətləri.  Azərbaycanda  psixoloji  fikrin 

və elmi psixologiyanın inkiĢaf xüsusiyyətləri. 

Psixologiyanın  tədqiqat  metodları.  Metod  və  metodologiya 

haqqında  anlayıĢ.  Psixologiyanın  tədqiqat  metodları  və  onların  təs-

nifi.  Subyektiv  və  obyektiv  metodlar.  Əsas  və  yardımçı  metodlar. 

MüĢahidə  obyektiv  metod  kimi.  MüĢahidənin  növləri.  Eksperiment 

və  onun  növləri:  təbii  və  laborator  eksperiment,  müəyyənedici 

eksperiment,  öyrədici  (formalaĢdırıcı)  eksperiment.  Müsahibə  və 

onun psixoloji tədqiqatlarda yeri. Sorğu psixoloji metod kimi. ġifahi, 

yazılı  və  sərbəst  sorğu.  Fəaliyyət  məhsullarının  təhlili  və  ya 

praksimetrik metodlar. 

Testlər 

psixodiaqnostik 

metod 

kimi. 

Sosiometriya 

---