www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
409
409
409
409
409
409
409
409
409
motivlərinə, idrak maraqlarının xüsusiyətlərinə, emosional
istiqamətinə yönəltməyin zəruriliyini göstərmək, ən baĢlıcası
isə Ģagirdin sonrakı inkiĢafına nikbin yanaĢmalarını, onunla
iĢləməyin real proqramını müəyyənləĢdirmələrini təmin
etməkdən ibarətdir.
Məktəbə psixoloji xidmət prosesində yerinə yetirilən
məsləhət (konsultativ) iĢləri. Məktəbə psixoloji xidmət
fəalyyətində müəllim, Ģagird və valideynlərlə aparılan
məsləhət iĢləri əsas yerlərdən birini tutur. Məktəb
psixoloqunun apardığı bu cür məsləhətlər fərdi və qrup
halında keçirilə bilər. Hər ikisində əsas məqsəd bu və ya digər
çətinliklərin mahiyyətini açmaq və onları aradan qaldırmaq
üçün müvafiq psixoloji yollar göstərməkdən ibarətdir. Adətən,
psixoloq məktəb müəllimlərinə aĢağıdakı hallarda məsləhət
verməli
olur:
Ģagirdlərin
tədris
materialını
mənimsəmələrindəki çətinliklər, oxumaq həvəsinin olmaması
və oxuya bilməmələri ilə bağlı, müəllimlə sinif arasında
münaqiĢə yarandıqda, aparılan pedaqoji təsir vasitələri nəticə
vermədikdə, müəllimin Ģagirdlərlə və Ģagirdlərin bir-biri ilə
ünsiyyətindəki çətinliklərlə əlaqədar, Ģagirdlərin maraq, meyl
və qabiliyyətlərini aĢkara çıxarmaqla bağlı, Ģagirdlərin peĢə
yönümü, peĢə seçmələrinə istiqamət verməklə bağlı və s.
Psixoloq Ģagirdlərlə fərdi olaraq tədris, inkiĢaf,
öyrənmənin
səmərəli
yolları,
həyat
mövqeyini
müəyyənləĢdirmək, böyüklərlə və yoldaĢları ilə ünsiyyət,
özünütərbiyə və s. məsələlər ətrafında məsləhət keçirə bilər.
Bununla yanaĢı olaraq bir qrup Ģagirdlərlə və ya siniflə özünü
tərbiyə, əqli əmək mədəniyyəti və s. problemlər ətrafında
məsləhət təĢkil edə bilər.
Adətən, məktəb psixoloqu ilə məsləhətləĢməyə
valideynlər daha çox ehtiyac hiss edirlər. Psixoloqun
valideynlərə psixoloji məsləhəti aĢağıdakı məsələləri əhatə
edə bilər: UĢağı məktəbə necə hazırlamaq, onların təlim
marağını necə inkiĢaf etdirmək; oxumaq istəməməsi,
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya
410
410
hafizəsinin zəifliyi, dalğınlıq, qeyri-mütəĢəkkillik, qeyri-
müstəqillik.
"təcavüzkarlıq",
hövsələsizlik,
inadkarlıq,
qorxaqlıq, sözə baxmamaq, laqeydlik və s. kimi qüsurları necə
aradan qaldırmaq; uĢaqda ailənin böyük üzvlərinə, özündən
kiçik bacı və qardaĢlarına qarĢı mehriban münasibəti hansı
yollarla tərbiyə etmək və s.
Psixoloji xidmətlə əlaqədar psixoloq hami təĢkilatların,
həddibuluğa çatmamıĢ uĢaqlarla iĢ aparan komissiyaların, xalq
məhkəmələrinin, uĢağın psixoloji vəziyyəti ilə əlaqədar
psixoloji ekspertiza komissiyasının və b. yerinə yetirəcəkləri
iĢlərdə onlara köməklik göstərmək məqsədilə də məsləhətlər
keçirə bilər.
Məktəbə psixoloji xidmət prosesində yerinə yetirilən
diaqnostik iĢlər. Psixoloji xidmətdə əsas yerlərdən birini
diaqnostik iĢlər tutur. Bu iĢlərin əsas üstün cəhətləri ondan
ibarətdir ki, psixoloqun köməyi ilə Ģagirdlərin həm əqli, həm
də Ģəxsi imkanları aĢkara çıxarılır. Bununla da Ģagirdlərin
fəaliyyətini və inkiĢafını idarə etmək prosesi asanlaĢır.
Məhz buna görə də təlim və tərbiyə prosesində ayrı-ayrı
Ģagirdlərin təlim və tərbiyəsindəki qüsurların psixoloji
səbəblərinin aĢkara çıxarılması və onların aradan qaldırılması
yollarının müəyyənləĢdirilməsi məktəbə psixoloji xidmət
iĢində mərkəzi yer tutur. Bunun üçün psixoloji xidməti təĢkil
edən Ģəxsdən xüsusi hazırlıq tələb olunur. Bu iĢi aparan adam
düzgün sual verməyi, psixoloji problemi müəyyənləĢdirməyi,
lazımi məlumatı əldə etməyi, həmin məlumatları təhlil etməyi
və bütün bunların əsasında zəruri nəticəyə gəlməyi
bacarmalıdır.
Məktəbə psixoloji xidmətlə əlaqədar olaraq psixoloq
aĢağıdakı diaqnostik iĢləri həyata keçirməlidir:
- ümümiyyətlə, eləcə də ayrı-ayrı fənnlər üzrə
Ģagirdlərin mənimsəyə bilməmələrinin psixoloji səbəblərini
aĢkara çıxarmaq;
- Ģagirdlərin intizamsızlıqlarının psixoloji səbəblərinin
diaqnostikası;
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
411
411
411
411
411
411
411
411
411
- Ģagirdlərin əqli inkiĢafının, Ģəxsiyyətinin və emosional-
iradi xüsusiyyətlərinin diaqnostikası;
–
Ģagirdlərin
sinif
yoldaĢları
ilə
qarĢılıqlı
münasibətlərinin pozulmasının, sinifdə Ģəxsiyyətlərarası
münasibətlərin
pozulmasının
səbəblərinin
psixoloji
diaqnostikası;
-
Ģagird-müəllim,
sinif-müəllim
münasibətlərinin
pozulmasının səbəblərinin psixoloji diaqnostikası;
- uĢağın məktəbə hazırlığının psixoloji diaqnostikası;
– Ģagirdlərin ibtidai məktəbdən orta məktəbə keçməyə
hazır olmalarının psixoloji diaqnostikası;
- Ģagirdlərin yeniyetməlik dövründən ilk gəncliyə
keçməyə hazır olmalarının psixoloji diaqnostikası və s.
ġübhəsiz bütün bu cür diaqnostik iĢləri necə gəldi
aparmaq mümkün deyildir. Bunun üçün psixoloq düĢünülmüĢ
və bütün tələblərə cavab verən metodlardan istifadə etməlidir.
Məktəbə psixoloji xidmət prosesində yerinə yetiriləcək
korreksiya iĢləri. Məktəbə psixoloji xidmət təkcə diaqnostik
iĢləri həyata keçirməklə də baĢa çatmır. Bu və ya digər
çətinliyi və onun səbəbini aĢkara çıxarmaqla yanaĢı (istər
intellektual, istərsə də Ģəxsiyyət baxımından) psixoloji xidməti
həyata keçirən mütəxəssis həmin çətinlikləri aradan qaldırmaq,
təshih etmək üzrə də iĢ aparmalıdır. Yalnız bu zaman nəzərdə
tutulmuĢ nəticəni əldə etmək mümkündür. Məhz buna görə də
psixoloji xidmət zamanı aĢağıdakı korreksiya iĢlərinin həyata
keçirilməsi zəruridir:
- Ģagirdlərin Ģəxsiyyətində, əqli inkiĢafında, emosional iradi
xüsusiyyətlərində özünü göstərən çətinliklərin aradan
qaldırılması;
- Ģagirdlərin yaĢlılar və həmyaĢlıları ilə qarĢılıqlı
Ģəxsiyyətlərarası münasibətlərində özünü göstərən qüsurların
aradan qaldırılması.
Adətən, korreksiya proqramının həm psixoloji, həm də
pedaqoji cəhətləri vardır və onların həyata keçirilməsi bir-
Dostları ilə paylaş: |