www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya
142
Ü n s i y y ə t d ə o l a n l a r ı n n i t q l ə r i n d ə k i ü s l u b
s ə h v l ə r i d ə b i r m a n e ə k i m i ü n s i y y ə t
p r o s e s i n i
ç ə t i n l ə Ģ d i r i r .
B e l ə
k i ,
b ə z ə n
a d a m l a r ı n n i t q i n d ə m ə l u m a t l a r ı n ç a t d ı r ı l m a s ı
f o r m a s ı o n u n m ə z m u n u n a u y ğ u n o l m u r v ə b u
d a ü n s i y y ə t p r o s e s i n i ç ə t i n l ə Ģ d i r i r .
B u c ü r ç ə t i n l i y i n q a r Ģ ı s ı n ı a l m a q ü ç ü n
m ü t ə x ə s s i s l ə r
ü n s i y y ə t
z a m a n ı
b i r
s ı r a
q a y d a l a r a ə m ə l o l u n m a s ı n ı n v a c i b l i y i n i i r ə l i
s ü r ü r l ə r . B u n l a r a a Ģ a ğ ı d a k ı l a r ı a i d e t m ə k
o l a r :
« H a Ģ i y ə »
q a y d a s ı .
B u
q a y d a n ı n
m a h i y y ə t i o n d a n i b a r ə t d i r k i , h ə r c ü r
i Ģ g ü z a r ü n s i y y ə t i n ə v v ə l i v ə s o n u d ə q i q
m ü ə y y ə n l ə Ģ d i r i l m ə l i d i r .
« M ə q s ə d » q a y d a s ı . B u q a y d a y a g ö r ə
ç a t d ı r ı l a n f i k i r l ə r t ö r – t ö k ü n t ü Ģ ə k l i n d ə
d e y i l ç o x d ə q i q Ģ ə k i l d ə s ı r a l a n m a l ı d ı r .
B u n l a r l a
y a n a Ģ ı
o l a r a q
ü n s i y y ə t ə
g i r ə r k ə n
n i t q i n
ə v v ə l i n d ə
h ə m s ö h b ə t i
m a r a q l a n d ı r m a ğ a c ə h d g ö s t ə r i l m ə l i , m a r a q l ı
f a k t l a r l a , a f o r i z m v ə n ü m u n ə l ə r l ə o n u n
d i q q ə t i c ə l b e d i l m ə l i d i r . Y a l n ı z b u n d a n
s o n r a ə s a s m ə s ə l ə y ə k e ç m ə k f a y d a l ı o l u r .
Ə s a s f i k i r ç a t d ı r ı l d ı q d a n s o n r a d i n l ə y i c i n i n
e t i r a z v ə s u a l l a r ı n i d i n l ə m ə k v ə ö z n i t q i n i
n ə t i c ə l ə r v ə y a x ü l a s ə i l ə b a Ģ a ç a t d ı r m a q
l a z ı m g ə l i r .
K o m m u n i k a t o r ö z n i t q i n i q ı s a c ü m l ə l ə r l ə
( 5 – 9 s ö z ) i f a d ə e t m ə l i d i r . B u c ü r m ə l u m a t
d i n l ə y i c i l ə r i n y a d ı n d a y a x Ģ ı q a l ı r .
S e m a n t i k ( m ə n a ) s ə h v l ə r d ə ü n s i y y ə t ə
m ə n f i t ə s i r e d ə n m a n e ə k i m i ö z ü n ü g ö s t ə r ə
b i l ə r . A d ə t ə n b u c ü r s ə h v l ə r e y n i s ö z ü n
m ü x t ə l i f m ə n a d a Ģ ı d ı ğ ı z a m a n ö z ü n ü g ö s t ə r ə
b i l i r . N ə t i c ə d ə d i n l ə y i c i s ö z ü e Ģ i t d i k d ə o n u
t ə h q i r m ə n a s ı n d a a n l a y a b i l ə r k i , b u d a c i d d i
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs
Mərkəz
i
Ümumi psixologiya. Psixologiya
143
m ü n a q i Ģ ə y ə s ə b ə b o l a r .
Ü n s i y y ə t i n s ə m ə r ə l i k e ç m ə m ə s i n ə s ə b ə b
o l a n m a n e ə k i m i r e s i p i e n t i n x ə t r i n ə d ə y ə n
s ö z v ə i f a d ə l ə r d ə n i s t i f a d ə e d i l m ə s i n i d ə
q e y d e t m ə k o l a r . ġ ü b h ə s i z d i n l ə y i c i y ə « S ə n
q o r x a q s a n ,
t ə n b ə l s ə n ,
s a t q ı n s a n »
v ə
s .
Ģ ə k l i n d ə d e y i l ə n s ö z c i d d i n a r a z ı l ı ğ a s ə b ə b
o l a b i l ə r .
N i t q d ə t e z - t e z « h ə m i ş ə » , « h e ç v a x t »
k i m i i f a d ə l ə r i n i Ģ l ə d i l m ə s i d ə ü n s i y y ə t ə
c i d d i z ə r ə r g ə t i r i r . A Ģ a ğ ı d a k ı i k i i f a d ə b i r –
b i r i n d ə n n ə q ə d ə r f ə r q l i s ə s l ə n i r : « S i z
m ə Ģ ğ ə l ə y ə g e c i k m i s i n i z » v ə « S i z h ə m i Ģ ə
m ə Ģ ğ ə l ə y ə g e c i k i r s i n i z ! » B u r a d a « h ə m i Ģ ə »
s ö z ü n d ə n i s t i f a d ə o l u n m a s ı , o n a i s t i n a d
e d i l m ə s i ü n s i y y ə t m ə n t i q i n i n p o z u l m a s ı n a
s ə b ə b o l u r . B u s ö z d ə k i h ə r c ü r v ə d v ə y a
q a d a ğ a n t ə m a s ı n y a r a n m a s ı n a m a n e o l a b i l ə r .
B u n u n ü ç ü n « S ə n m ə n ə h e ç v a x t b u c ü r
h ə r ə k ə t e t m ə y ə c ə y i n i v ə d e t m i Ģ d i n » , « S ə n
h ə m i Ģ ə b u n u y a d d a s a x l a y a b i l m i r s ə n ! »
k i m i i f a d ə l ə r i n i Ģ l ə n m ə s i ü n s i y y ə t i n a l ı n -
m a m a s ı ü ç ü n k i f a y ə t d i r .
H ə m s ö h b ə t l ə r i n h ə r h a n s ı b i r f i k r i
b a ş q a c ü r b a ş a d ü ş m ə s i d ə ü n s i y y ə t ü ç ü n
m a n e ə r o l u n u o y n a y a b i l ə r . M ə s ə l ə n , « S ə n
s a d ə c ə o l a r a q d ü Ģ ü n ü r s ə n k i , m ə n … » v ə y a
d a « S i z b i l ə – b i l ə g e c i k i r s i n i z g ö r ə s i n i z k i ,
m ə n b u n a n e c ə r e a k s i y a v e r ə c ə m » v ə s .
i f a d ə l ə r i q a v r a m a d a o l d u ğ u k i m i . H ə t t a ə g ə r
b a Ģ q a s ı n ı n f i k r i d ü z g ü n « b a Ģ a d ü Ģ ü l m ə z s ə »
d ə b u n u n h ü n d ü r d ə n i f a d ə o l u n m a s ı a d ə t ə n
h ə m s ö h b ə t t ə r ə f i n d ə n ö z ü n ü n t ə h q i r o l u n m a s ı
v ə y a o n a t ə z y i q g ö s t ə r i l m ə s i k i m i b a Ģ a
d ü Ģ ü l ə c ə k d i r .
B u
i s ə
Ģ ü b h ə s i z
t ə m a s ı n
i n k i Ģ a f ı n a Ģ ə r a i t y a r a t m a y a c a q d ı r .
Ü n s i y y ə t i n
s ə m ə r ə l i l i y i
v ə
o n u n
i Ģ t i r a k ç ı l a r ı n ı n
b u
p r o s e s d ə
q a r Ģ ı l ı q l ı
t ə s i r i n d ə m a n e ə r o l u n u o y n a y a n s ə b ə b l ə r d ə n