MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

142 

Ü n s i y y ə t d ə   o l a n l a r ı n   n i t q l ə r i n d ə k i   ü s l u b  

s ə h v l ə r i     d ə   b i r   m a n e ə   k i m i   ü n s i y y ə t  

p r o s e s i n i  

ç ə t i n l ə Ģ d i r i r .  

B e l ə  

k i ,  

b ə z ə n  

a d a m l a r ı n   n i t q i n d ə   m ə l u m a t l a r ı n   ç a t d ı r ı l m a s ı  

f o r m a s ı   o n u n   m ə z m u n u n a   u y ğ u n   o l m u r   v ə   b u  

d a   ü n s i y y ə t   p r o s e s i n i   ç ə t i n l ə Ģ d i r i r .    

B u   c ü r   ç ə t i n l i y i n   q a r Ģ ı s ı n ı   a l m a q   ü ç ü n  

m ü t ə x ə s s i s l ə r  

ü n s i y y ə t  

z a m a n ı  

b i r  

s ı r a  

q a y d a l a r a   ə m ə l   o l u n m a s ı n ı n   v a c i b l i y i n i   i r ə l i  

s ü r ü r l ə r .   B u n l a r a   a Ģ a ğ ı d a k ı l a r ı   a i d   e t m ə k  

o l a r :    

« H a Ģ i y ə »  

 

q a y d a s ı .  

B u  

q a y d a n ı n  

m a h i y y ə t i   o n d a n   i b a r ə t d i r   k i ,   h ə r   c ü r    

i Ģ g ü z a r   ü n s i y y ə t i n   ə v v ə l i   v ə   s o n u   d ə q i q  

m ü ə y y ə n l ə Ģ d i r i l m ə l i d i r .    

« M ə q s ə d »   q a y d a s ı .   B u   q a y d a y a   g ö r ə  

ç a t d ı r ı l a n   f i k i r l ə r   t ö r   –   t ö k ü n t ü   Ģ ə k l i n d ə  

d e y i l   ç o x   d ə q i q   Ģ ə k i l d ə   s ı r a l a n m a l ı d ı r .    

B u n l a r l a  

y a n a Ģ ı  

o l a r a q  

ü n s i y y ə t ə  

g i r ə r k ə n  

n i t q i n  

ə v v ə l i n d ə  

h ə m s ö h b ə t i  

m a r a q l a n d ı r m a ğ a   c ə h d   g ö s t ə r i l m ə l i ,   m a r a q l ı  

f a k t l a r l a ,   a f o r i z m   v ə   n ü m u n ə l ə r l ə     o n u n  

d i q q ə t i   c ə l b   e d i l m ə l i d i r .   Y a l n ı z   b u n d a n  

s o n r a   ə s a s   m ə s ə l ə y ə   k e ç m ə k   f a y d a l ı   o l u r .  

Ə s a s   f i k i r   ç a t d ı r ı l d ı q d a n   s o n r a   d i n l ə y i c i n i n  

e t i r a z   v ə   s u a l l a r ı n i   d i n l ə m ə k   v ə   ö z   n i t q i n i  

n ə t i c ə l ə r   v ə   y a   x ü l a s ə   i l ə   b a Ģ a   ç a t d ı r m a q  

l a z ı m   g ə l i r .    

K o m m u n i k a t o r   ö z   n i t q i n i   q ı s a   c ü m l ə l ə r l ə  

( 5 – 9   s ö z )   i f a d ə   e t m ə l i d i r .   B u   c ü r   m ə l u m a t  

d i n l ə y i c i l ə r i n   y a d ı n d a   y a x Ģ ı   q a l ı r .    

S e m a n t i k   ( m ə n a )   s ə h v l ə r   d ə   ü n s i y y ə t ə  

m ə n f i   t ə s i r   e d ə n   m a n e ə   k i m i   ö z ü n ü   g ö s t ə r ə  

b i l ə r .   A d ə t ə n   b u   c ü r   s ə h v l ə r   e y n i   s ö z ü n  

m ü x t ə l i f   m ə n a   d a Ģ ı d ı ğ ı   z a m a n   ö z ü n ü   g ö s t ə r ə  

b i l i r .   N ə t i c ə d ə   d i n l ə y i c i   s ö z ü   e Ģ i t d i k d ə   o n u  

t ə h q i r   m ə n a s ı n d a   a n l a y a   b i l ə r   k i ,   b u   d a   c i d d i  

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs 

Mərkəz

i

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

 

143 

m ü n a q i Ģ ə y ə   s ə b ə b   o l a r .    

Ü n s i y y ə t i n   s ə m ə r ə l i   k e ç m ə m ə s i n ə   s ə b ə b  

o l a n   m a n e ə   k i m i   r e s i p i e n t i n   x ə t r i n ə   d ə y ə n  

s ö z     v ə   i f a d ə l ə r d ə n   i s t i f a d ə   e d i l m ə s i n i   d ə  

q e y d   e t m ə k   o l a r .   ġ ü b h ə s i z   d i n l ə y i c i y ə   « S ə n  

q o r x a q s a n ,  

t ə n b ə l s ə n ,  

s a t q ı n s a n »  

v ə  

s .  

Ģ ə k l i n d ə   d e y i l ə n   s ö z   c i d d i     n a r a z ı l ı ğ a   s ə b ə b  

o l a   b i l ə r .  

N i t q d ə   t e z -   t e z   « h ə m i ş ə » ,   « h e ç   v a x t »  

k i m i   i f a d ə l ə r i n   i Ģ l ə d i l m ə s i   d ə   ü n s i y y ə t ə  

c i d d i   z ə r ə r   g ə t i r i r .   A Ģ a ğ ı d a k ı   i k i   i f a d ə   b i r   –  

b i r i n d ə n   n ə   q ə d ə r   f ə r q l i   s ə s l ə n i r :   « S i z  

m ə Ģ ğ ə l ə y ə   g e c i k m i s i n i z »   v ə   « S i z   h ə m i Ģ ə  

m ə Ģ ğ ə l ə y ə   g e c i k i r s i n i z ! »   B u r a d a   « h ə m i Ģ ə »  

s ö z ü n d ə n   i s t i f a d ə   o l u n m a s ı ,   o n a   i s t i n a d  

e d i l m ə s i   ü n s i y y ə t   m ə n t i q i n i n   p o z u l m a s ı n a  

s ə b ə b   o l u r .   B u   s ö z d ə k i   h ə r   c ü r   v ə d   v ə   y a  

q a d a ğ a n   t ə m a s ı n   y a r a n m a s ı n a   m a n e   o l a   b i l ə r .  

B u n u n   ü ç ü n   « S ə n   m ə n ə   h e ç   v a x t   b u   c ü r  

h ə r ə k ə t   e t m ə y ə c ə y i n i   v ə d   e t m i Ģ d i n » ,   « S ə n  

h ə m i Ģ ə   b u n u   y a d d a   s a x l a y a     b i l m i r s ə n ! »    

k i m i   i f a d ə l ə r i n   i Ģ l ə n m ə s i     ü n s i y y ə t i n   a l ı n -

m a m a s ı     ü ç ü n   k i f a y ə t d i r .    

H ə m s ö h b ə t l ə r i n   h ə r   h a n s ı   b i r   f i k r i  

b a ş q a   c ü r   b a ş a   d ü ş m ə s i   d ə   ü n s i y y ə t   ü ç ü n  

m a n e ə   r o l u n u   o y n a y a   b i l ə r .   M ə s ə l ə n ,   « S ə n  

s a d ə c ə   o l a r a q   d ü Ģ ü n ü r s ə n   k i ,   m ə n … »   v ə   y a  

d a   « S i z   b i l ə   –   b i l ə   g e c i k i r s i n i z   g ö r ə s i n i z   k i ,  

m ə n   b u n a   n e c ə   r e a k s i y a   v e r ə c ə m »   v ə   s .  

i f a d ə l ə r i   q a v r a m a d a   o l d u ğ u   k i m i .   H ə t t a   ə g ə r  

b a Ģ q a s ı n ı n   f i k r i   d ü z g ü n   « b a Ģ a   d ü Ģ ü l m ə z s ə »  

d ə   b u n u n   h ü n d ü r d ə n   i f a d ə   o l u n m a s ı   a d ə t ə n  

h ə m s ö h b ə t   t ə r ə f i n d ə n   ö z ü n ü n   t ə h q i r   o l u n m a s ı  

v ə   y a   o n a   t ə z y i q   g ö s t ə r i l m ə s i     k i m i   b a Ģ a  

d ü Ģ ü l ə c ə k d i r .  

B u  

i s ə  

Ģ ü b h ə s i z  

t ə m a s ı n  

i n k i Ģ a f ı n a   Ģ ə r a i t   y a r a t m a y a c a q d ı r .    

Ü n s i y y ə t i n  

s ə m ə r ə l i l i y i  

v ə  

o n u n  

i Ģ t i r a k ç ı l a r ı n ı n  

b u  

p r o s e s d ə  

q a r Ģ ı l ı q l ı  

t ə s i r i n d ə   m a n e ə   r o l u n u   o y n a y a n   s ə b ə b l ə r d ə n  

---