MahirəNərimanqızı



Yüklə 5,95 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə82/219
tarix17.09.2017
ölçüsü5,95 Mb.
#20
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   219

www.elmler.net

 - 


Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 



bu  sıralardan  hansının  Ģəxsiyyətlərarası  seçmənin  motivasiya 

özəyini  təĢkil  etdiyini  müəyyənləĢdirmək  mümkündür. 

Motivasiya  özəyi  üstünlüyünün  müəyyənləĢdirilməsi  daima 

bu  qrupda  sosiometrik  göstəricisinin  nə  üçün  məhz  bu  cür 

olması,  nə  üçün  qrupun  bu  və  ya  digər  cəhətə  üstünlük 

verməsi, 

qrup 


üzvlərinin 

bir 


qisminin 

«ulduzlar» 

kateqoriyasına,  baĢqalarının  isə  «səfillər»  kateqoriyasına  aid 

edilməsi  sualları  meydana  çıxdıqda  onlara  cavab  vermək, 

qarĢılıqlı münasibətləri anlamağa imkan verir. 

Psixoloji  tədqiqatlar  zamanı  müəyyən  olunmuĢdur  ki, 

Ģəxsiyyətlərarası  münasibətlər  strukturunda  partnyorun 

seçilməsinin  motivasiya  özəyinin  məzmunu  həmin  qrupun 

nail  olduğu  inkiĢaf  səviyyəsinin  göstəricisi  rolunu  oynaya 

bilər.  Qrupun  formalaĢmasının  ilk  mərhələsində  seçmə 

bilavasitə  emosional  boyalıqla  xarakterizə  olunur,  partnyorun 

seçilməsi  üçün  orientasiya  daha  çox  zahiri  üstünlükləri  ilə 

bağlı  olur  (ünsiyyətlilik,  zahiri  cəlbedicilik,  geyim  üslubu  və 

s.).    Daha  yüksək  inkiĢaf  səviyyəsinə  malik  olan  qrupda  isə 

seçmə  təkcə  ilk  təəssüratdan  doğan  hisslər  əsasında  deyil, 

birgə  fəaliyyət  zamanı  aĢkara  çıxan  daha  dərin  Ģəxsi 

keyfiyyətlərin qiymətləndirilməsi əsasında baĢ verir.  

Qrupun  inkiĢaf  səviyyəsindən  asılı  olaraq  Ģəxsiyyətin 

dünyagörüĢünü,  əməyə  münasibətini  xarakterizə  edən 

keyfiyyətlərin  «qiyməti» artır.  



ġəxsiyyətlərarası  seçmənin  referentometriya  üsulu 

ilə  öyrənilməsi.  Məlum  olduğu  kimi,  qrupa  sosiometrik 

yanaĢma  zamanı  Ģəxsiyyətlərarası  münasibətlər  sistemində 

seçmə üçün əsas amil simpatiya və antipatiyadan ibarət olur. 

Bu  zaman  adamlar  bir-birlərini  ona  görə  seçirlər  ki,  məhz 

onlarla  ünsiyyətdə  olmaq,  birlikdə  iĢləmək,  oxumaq,  istirahət 

etmək istəyirlər. Lakin psixoloqlar belə bir qənaətə gəlirlər ki, 

yalnız simpatiyanı seçim üçün yeganə əsas hesab etmək düz-

gün  olmazdı.  Burada  baĢqa  amillər  də  seçim  üçün  əsas  gö-

türülə bilər.  

Ġnsanın  qrupdakı  ən  mühüm  xarakteristikası  ondan 




www.elmler.net

 - 


Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 









ibarətdir  ki,  o  öz  qrupuna  ətraf  aləmə  bələdləĢmə  mənbəyi 

kimi  müraciət  edir.  Buradan  isə  belə  bir  vacib  sual  ortaya 

çıxır:  görəsən  sosiometrik  araĢdırma  zamanı  insanların 

referent  qrupunu  (Ģagirdlərlə  aparılan  iĢ  zamanı  onların 

referent  qrupunu)    müəyyənləĢdirmək  mümkündürmü? 

Mütüxəssislər  bu  suala  müsbət  cavab  verirlər.  ġagirdlərin 

referent qrupunun müəyyənləĢdirilməsinin pedaqoji effektinin 

önəmli  olması  nöqteyi  nəzərdən  buna  xüsusi  yer  verir  və  bu 

həqiqəti  dərk  etmək  nəticəsində  referentometriya  üsulunun 

meydana gəldiyini göstərirlər (Ə.Əlizadə). 

Referentometriya  tədqiqat  üsulu  kimi  E.V.ġedrina 

tərəfindən 

iĢlənmiĢdir. 

Referentometriya 

üsulunu 

müəyyənləĢdirərkən  referent  qrup  anlayıĢına  istinad 

olunmuĢdur.  Əvvəlki  bölmədə  qeyd  etdiyimiz  kimi,  referent 

qrup  özünün  normaları,  fikirləri,  sərvətləri,  qiymətləri  fərdin 

davranıĢ  və  motivlərinə  çevrilən  qrupdur.  Referentometriya 

üsulu  məhz  qrup  üzvləri  üçün  «əhəmiyyətli  Ģəxsiyyətlər» 

dairəsini, baĢqa sözlə onlar üçün etalon olan qrupu müəyyən-

ləĢdirməyə imkan verir.  

Referentometrik 

üsulun  köməyi  ilə  referentlik 

hadisəsinin  tədqiqi  olduqca  maraqlı  nəticəyə  gətirib 

çıxarmıĢdır. Hər Ģeydən əvvəl bu yolla aparılan tədqiqatlar hər 

bir  qrupda  əsasını  referentlik  təĢkil  edən  mühüm  sistem  və 

seçimin  olması  fərziyyəsini  aĢkar  etmiĢdir.  Bu  cür  əlaqə 

sistemi  sosiometriyada  olan  formal  xarakteristikanı  özündə 

əks etdirir. Referentometrik yolla aparılan iĢ olduqca operativ 

və yığcam xarakter daĢımaqla, qrupun status strukturu barədə 

təsəvvür  yarada  bilir.  Bununla  yanaĢı  əldə  edilmiĢ  faktların 

riyazi  yolla  iĢlənməsinə,  qrafik  ifadəsinə,  seçimlərin  xəritəsi 

və 


matrisalarını  tərtib  etməyə  imkan  verir.  Lakin 

sosiometriyadan  fərqli  olaraq  seçim  simpatiya  və  antipatiya 

əsasında deyil, qiymət amilləri əsasında  aparılır. Sosiometrik 

üsuldan  fərqli  olaraq  referentometrik  üsul  qrupda  emosional 

münasibətlərin strukturunu deyil, Ģagirdlərin referent qrupunu 



www.elmler.net

 - 


Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 



müəyyənləĢdirməyə imkan verir.  

Referentometriya  üsulunun  müxtəlif  metodik  formaları 

mövcuddur.  Onlardan  nisbətən  geniĢ  yayılmıĢ  bir  variantı 

nəzərdən  keçirək:  «Ģagirdə  belə  bir  təlimat  verilir:  tutaq  ki, 

sinif yoldaĢların müəyyən əlamətlərə (məsələn, intizamlı və ya  

intizamsız  və  s.)  görə  sənə  qiymət  veriblər.  Əgər  sənə  təklif 

etsələr ki,  onlardan 3  (və  ya beĢ) nəfərinin  cavabları  ilə  tanıĢ 

ol, onda sən kimin cavabları ilə tanıĢ olmaq istərdin? Onların 

adının sənin  üçün  əhəmiyyətinə  görə qeyd et.  Hansı  Ģagirdin 

cavabı ilə daha çox tanıĢ olmaq istəyirsənsə, onun adını birinci 

qeyd et». 

Referentometrik  seçmə  yolu  ilə  əldə  edilmiĢ  faktlar 

sosiometriyada olduğu kimi təhlil olunur.  

 

          Özünü yoxlamaq üçün sual və tapĢırıqlar       

    

1.

 



Qrup nəyə deyilir? 

2.

 



Sosial qruplar və onların adi insan birliyindən fərqini 

izah edin. 

3.

 

Sosial qruplar hansı funksiyaları həyata keçirir? 



4.

 

Qrupların təsnifatını verin. 



5.

 

Kiçik qrupların növləri hansılardır? 



6.

 

Kiçik qrupların fenomenologiyasını Ģərh edin. 



7.

 

Kommunikasiya  kanallarından  asılı  olaraq  kiçik 



qrupların hansı növləri vardır? 

8.

 



MərkəzləĢdirilmiĢ  kommunikasiya  kanalının  hansı 

variantları vardır?Onları səciyyələndirin. 

9.Kiçik qruplarda psixoloji uyuĢma nədir? Onun 

istiqamətləri  hansılardır? 

10. « Qrup təzyiqi» fenomeni nədir? 

11.Qrup qütbləĢməsi dedikdə nəyi baĢa düĢürsünüz? 

12.Qruplarda rəhbərlik və liderlik anlayıĢlarını 

səciyyələndirin. 

13.Qruplarda rəhbərlik üslubunun hansı tipləri vardır? 

Onları səciyyələndirin. 




Yüklə 5,95 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   219




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə