www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
9
9
9
9
9
9
9
9
9
14.ġəxsiyyətlərarası seçmə nədir və onun hansı
sistemlərindən istifadə olunur?
15.ġəxsiyyətlərarası seçməni sosiometrik üsulunu Ģərh
edin.
16.Qruplarda
Ģəxsiyyətlərarası
münasibətdərdə
seçmənin motivləĢməsi nə ilə bağlıdır və bunu necə aĢkara
çıxarmaq olar?
17.ġəxsiyyətlərarası seçmənin referentometriya üsulu ilə
öyrənilməsini xarakterizə edin. Onun sosiometriya üsulundan
fərqli cəhətlərini göstərin.
Referat, məruzə və müstəqil tədqiqat üçün mövzular
1.
Qruplar və onların təsnifatı.
2.
Qruplarda Ģəxsiyyətlərarası münasibətlər və onun
öyrənilməsi.
3.
Kiçik qruplar haqqında anlayıĢ.
4.
Qrup fəaliyyəti səmərəliliyinə təsir edən sosial-
psixoloji amillər.
5.
Qrup rəhbərliyi və liderliyinin fenomenologiyası.
Ə d ə b i y y a t
Bayramov Ə.S., Əlizadə Ə.Ə. Psixologiya. 2-ci nəĢri –
Bakı, 2002, s. 515-540
Bayramov Ə.S., Əlizadə Ə.Ə. Sosial psixologiya. –
Bakı, 2003, s. 115-183.
Andreeva Q.M. Soüialğnaə psixoloqiə. - M., 1988, s.
170-284
Kriçovskiy R.L., Dubrovskaə E.M. Psixoloqiə maloy
qruppı. – M., 1991, s.5-60
Kolominskiy Ə.L. Psixoloqiə vzaimootnoĢeniy v malıx
qruppax: obhie i vozrastnıe osobennosti
- Minsk, 1976, s. 18-34
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya
10
10
Mayers D. Soüialğnaə psixoloqiə. – Piter, 1997,
s..275-304; 354-397.
Nemov R.S. Psixoloqiə. V 3-x kn., kn. 1. – M., 1998
Robber M.A., Tilman F. Psixoloqiə individa i
qruppı. – M., 1988, s. 69-72; 112-118; 162-170
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
11
11
11
11
11
11
11
11
11
DÖRDÜNCÜ HĠSSƏ
PSĠXĠ PROSESLƏR VƏ HALLAR
7-ci FƏSĠL
DĠQQƏT
Qısa xülasə
Diqqət haqqında anlayıĢ. Diqqətin tərifi. Diqqət psixoloji
fəaliyyətin müəyyən obyekt üzərinə yönəlməsi və onun ətrafında
mərkəzləĢməsi kimi. Diqqətin funksiyaları. Diqqətin insanın həyat
və fəaliyyətində rolu.
Diqqətin fizioloji mexanizmləri. Diqqət və bələdləĢmə
refleksi. Akademik Ġ.P.Pavlovun sinir proseslərinin induksiyası
qanunu. Optimal oyanma ocağı və diqqət. A.A.Uxtomiskinin
dominatliq prinsipi və diqqət. Diqqətin fizioloji mexanizmləri ilə
bağlı müasir neyrofizioloji baxıĢlar.
Diqqətin növləri: qeyri-ixtiyarı, ixtiyari və ixtiyaridən
sonrakı diqqət. Qeyri ixtiyarı diqqət və onu Ģərtləndirən amillər.
Ġxtiyarı diqqət. Ġxtiyarı diqqətin əmələ gəlməsinin Ģərtləri və
xüsusiyyətləri. Ġxtiyaridən sonraki diqqət, onun qeyri-ixtiyarı və
ixtiyarı diqqətdən fərqi.
Diqqətin xarakterik xüsusiyyətləri. Diqqətin həcmi,
davamlılığı, paylanması, keçirilməsi, mərkəzləĢməsi. Diqqətin
tərəddüdü və yayınması. Dalğınlıq və onun növləri. Diqqətin
inkiĢafı və dərsdə Ģagirdlərin diqqətinin səmərəli təĢkili.
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya
12
12
IV. 7. 1. Diqqət haqqında anlayıĢ
Diqqət haqqında ümümi məlumat. Eyni anda bizə
müxtəlif cisim və hadisələr təsir edir. Biz bunların hamısını
eyni aydınlığı ilə qavraya bilmirik. Onlardan bəzilərini aydın
qavradığımız halda, digərlərini ya olduqca solğun qavrayır və
ya heç cür qavramırıq. Bu bizim diqqətimizlə bağlıdır.
Diqqət psixi proseslərin (qavrayıĢ, hafizə, təfəkkür və s.)
tərkibində çıxıĢ edərək, onların daha müvəffəqiyyətli
cərəyanını təmin edir. Diqqətin rus alimi N.F.Dobrınin
tərəfindən təklif olunmuĢ tərifini nəzərdən kecirək: «Diqqət
psixi fəaliyyətin müəyyən bir obyekt üzərinə yönəlməsi və
onun üzərində mərkəzləşməsidir». Biz yönəliĢlik dedikdə
idrak fəaliyyətinin seçici xarakter daĢımasını, mərkəzləĢmə
dedikdə isə hal-hazırkı fəaliyyətə aid olmayan bütün
obyektlərdən uzaqlaĢmanı nəzərdə tuturuq. Əgər insan
psixikasının strukturuna istinad etsək, biz diqqəti həm bir
proses kimi (və yaxud psixi prosesin bir tərəfi kimi: məsələn,
sensor, perseptiv, intellektual diqqət), həm psixi halət kimi
(məsələn, yönəliĢlik), həm də Ģəxsiyyətin bir xassəsi kimi
(məsələn, diqqətlilik) nəzərdən keçirə bilərik. Lakin
bildiyimiz kimi diqqətin müstəqil psixi proses olması
haqqında psixoloji ədəbiyyatda fikirlər üst-üstə düĢmür. Bəzi
tədqiqatçılar diqqətin digər psixi proseslərin tərkibində çıxıĢ
etməsi faktını əsas tutaraq, onu müstəqil psixi proseslərə aid
etmirlər. Digər tədqiqatcılar isə diqqəti idrak proseslərindən
biri hesab edərək, onu əsasən iradə və idrak fəaliyyəti ilə
əlaqələndirirlər.
Diqqətin funksiyaları. Psixoloqlar diqqətin üc əsas
funksiyası üzərində xüsusi olaraq dayanırlar: seçmə, saxlama
və nəzarət funksiyaları.
Adətən, insan ona təsir edən çisim və hadisələrdən
həyatı üçün daha əhəmiyyətli olanı seçir, psixi fəaliyyətini