MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

9 

9 

9 

9 

9 

9 

9 

9 

9 

14.ġəxsiyyətlərarası  seçmə  nədir  və  onun  hansı 

sistemlərindən istifadə olunur? 

15.ġəxsiyyətlərarası seçməni sosiometrik üsulunu Ģərh 

edin. 

16.Qruplarda 

Ģəxsiyyətlərarası 

münasibətdərdə 

seçmənin  motivləĢməsi  nə  ilə  bağlıdır  və  bunu  necə  aĢkara 

çıxarmaq olar? 

17.ġəxsiyyətlərarası seçmənin referentometriya üsulu ilə 

öyrənilməsini xarakterizə edin. Onun sosiometriya üsulundan 

fərqli cəhətlərini göstərin.    

 

Referat, məruzə və müstəqil  tədqiqat üçün mövzular 

 

1.

 

Qruplar və onların təsnifatı. 

2.

 

Qruplarda Ģəxsiyyətlərarası münasibətlər və onun 

öyrənilməsi. 

3.

 

Kiçik qruplar haqqında anlayıĢ. 

4.

 

Qrup fəaliyyəti səmərəliliyinə təsir edən sosial-

psixoloji amillər. 

5.

 

Qrup rəhbərliyi və liderliyinin fenomenologiyası. 

 

Ə d ə b i y y a t 

 

Bayramov Ə.S., Əlizadə Ə.Ə. Psixologiya. 2-ci nəĢri –          

Bakı, 2002, s. 515-540 

Bayramov Ə.S., Əlizadə Ə.Ə. Sosial psixologiya. –     

                        Bakı, 2003, s. 115-183. 

Andreeva Q.M. Soüialğnaə psixoloqiə. - M., 1988, s. 

170-284 

Kriçovskiy R.L., Dubrovskaə E.M. Psixoloqiə maloy 

qruppı. – M., 1991, s.5-60 

Kolominskiy Ə.L. Psixoloqiə vzaimootnoĢeniy v malıx 

qruppax: obhie i vozrastnıe osobennosti 

        - Minsk, 1976, s. 18-34 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

10 

10 

  Mayers D. Soüialğnaə psixoloqiə. – Piter, 1997,  

                 s..275-304; 354-397.     

  Nemov R.S. Psixoloqiə. V 3-x kn., kn. 1. – M., 1998 

  Robber M.A., Tilman F. Psixoloqiə individa i  

            qruppı. – M., 1988, s. 69-72; 112-118; 162-170 

 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

11 

11 

11 

11 

11 

11 

11 

11 

11 

DÖRDÜNCÜ HĠSSƏ 

 

PSĠXĠ PROSESLƏR VƏ HALLAR 

 

7-ci FƏSĠL 

 

DĠQQƏT 

 

Qısa xülasə 

 

Diqqət  haqqında  anlayıĢ.  Diqqətin  tərifi.  Diqqət  psixoloji 

fəaliyyətin  müəyyən  obyekt  üzərinə  yönəlməsi  və  onun  ətrafında 

mərkəzləĢməsi  kimi.  Diqqətin  funksiyaları.  Diqqətin  insanın  həyat 

və fəaliyyətində rolu. 

Diqqətin  fizioloji  mexanizmləri.  Diqqət  və  bələdləĢmə 

refleksi.  Akademik  Ġ.P.Pavlovun  sinir  proseslərinin    induksiyası 

qanunu.  Optimal  oyanma  ocağı  və  diqqət.  A.A.Uxtomiskinin 

dominatliq  prinsipi  və  diqqət.  Diqqətin  fizioloji  mexanizmləri  ilə 

bağlı müasir  neyrofizioloji baxıĢlar. 

Diqqətin  növləri:  qeyri-ixtiyarı,  ixtiyari  və  ixtiyaridən 

sonrakı  diqqət.  Qeyri  ixtiyarı  diqqət  və  onu  Ģərtləndirən  amillər. 

Ġxtiyarı  diqqət.  Ġxtiyarı  diqqətin  əmələ  gəlməsinin  Ģərtləri  və 

xüsusiyyətləri.  Ġxtiyaridən  sonraki  diqqət,  onun  qeyri-ixtiyarı  və 

ixtiyarı diqqətdən fərqi.        

Diqqətin  xarakterik  xüsusiyyətləri.  Diqqətin  həcmi, 

davamlılığı,  paylanması,  keçirilməsi,  mərkəzləĢməsi.  Diqqətin 

tərəddüdü  və  yayınması.  Dalğınlıq  və  onun  növləri.  Diqqətin 

inkiĢafı və dərsdə Ģagirdlərin diqqətinin səmərəli təĢkili.  

  

 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

12 

12 

 

IV. 7. 1. Diqqət haqqında anlayıĢ 

   

Diqqət  haqqında  ümümi  məlumat.  Eyni  anda  bizə 

müxtəlif  cisim  və  hadisələr  təsir  edir.  Biz  bunların  hamısını 

eyni aydınlığı ilə  qavraya bilmirik. Onlardan bəzilərini aydın 

qavradığımız halda, digərlərini ya olduqca solğun qavrayır və 

ya heç cür qavramırıq. Bu bizim diqqətimizlə bağlıdır. 

Diqqət psixi proseslərin (qavrayıĢ, hafizə, təfəkkür və s.) 

tərkibində  çıxıĢ  edərək,  onların  daha  müvəffəqiyyətli 

cərəyanını  təmin  edir.  Diqqətin  rus  alimi  N.F.Dobrınin 

tərəfindən  təklif  olunmuĢ  tərifini  nəzərdən  kecirək:  «Diqqət 

psixi  fəaliyyətin  müəyyən  bir  obyekt  üzərinə  yönəlməsi  və 

onun  üzərində  mərkəzləşməsidir».  Biz  yönəliĢlik  dedikdə 

idrak  fəaliyyətinin  seçici  xarakter  daĢımasını,  mərkəzləĢmə 

dedikdə  isə  hal-hazırkı  fəaliyyətə  aid  olmayan  bütün 

obyektlərdən  uzaqlaĢmanı  nəzərdə  tuturuq.  Əgər  insan 

psixikasının  strukturuna  istinad  etsək,  biz  diqqəti  həm  bir 

proses kimi (və yaxud psixi prosesin bir tərəfi kimi: məsələn,  

sensor,  perseptiv,  intellektual  diqqət),  həm  psixi  halət  kimi 

(məsələn,  yönəliĢlik),  həm  də  Ģəxsiyyətin  bir  xassəsi  kimi 

(məsələn,  diqqətlilik)  nəzərdən  keçirə  bilərik.  Lakin 

bildiyimiz  kimi  diqqətin  müstəqil  psixi  proses  olması 

haqqında psixoloji ədəbiyyatda fikirlər üst-üstə düĢmür. Bəzi 

tədqiqatçılar  diqqətin  digər  psixi  proseslərin  tərkibində  çıxıĢ 

etməsi  faktını  əsas  tutaraq,  onu  müstəqil  psixi  proseslərə  aid 

etmirlər.  Digər  tədqiqatcılar  isə  diqqəti  idrak  proseslərindən 

biri  hesab  edərək,  onu  əsasən  iradə  və  idrak  fəaliyyəti  ilə 

əlaqələndirirlər. 

Diqqətin  funksiyaları.  Psixoloqlar  diqqətin  üc  əsas 

funksiyası üzərində xüsusi olaraq dayanırlar: seçmə, saxlama 

və nəzarət funksiyaları. 

Adətən,  insan  ona  təsir  edən  çisim  və  hadisələrdən 

həyatı  üçün  daha  əhəmiyyətli  olanı  seçir,  psixi  fəaliyyətini 

---