www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
23
23
23
23
23
23
23
23
23
müəllim bir ali funksiya kimi diqqəti inkiĢaf etdirmək, dərs
prosesində onu idarə etmək üçün aĢağıdakı üsullara əməl
etməlidir:
1)
təlim materiallarının təĢkili (onların anlaĢıqlılığı,
strukturu, daha parlaq misalların seçilməsi və s.);
2)
dərs zamanı Ģagirdlərin fəaliyyətinin düzgün təĢkili (
Ģagirdlərin fəal, müstəqil və yaradıcı fəaliyyətinə Ģərait
yaradılması, fəaliyyət növlərinin bir-birini əvəz etməsi və s.);
3)
müəllimin fəaliyyətinin təĢkili (onun nitqinin
xüsusiyyətləri, Ģərhin anlaĢıqlı, obrazlı, məntiqi və emosional
olması və s.);
4)
əyani və
texniki vasitələrdən istifadə;
5)
Ģagirdlərdə təlim vərdiĢlərinin yaranması;
6)
Ģagirdlərdə təlim motivasiyasının, dərsə davamlı
marağın formalaĢdırılması.
Özünü yoxlamaq üçün sual və tapşırıqlar
1)
Bir psixi hadisə kimi diqqəti səciyyələndirin.
2)
Diqqətin funksiyaları hansılardır? Onları səciyyə-
ləndirin.
3)
Diqqətin insanın həyat və fəaliyyətində oynadığı rolu
Ģərh edin.
4)
Ġ.P.Pavlovun
diqqətin
fiziolji
mexanizimləri
haqqında təlimini Ģərh edin.
5)
A.A.Uxtomskinin dominantlıq prinsipi nədən
ibarətdir?
6)
Diqqətin fizioloji mexanizimləri ilə bağlı müasir
neyrofizioloji baxıĢlar nədən ibarətdir?
7)
Qeyri- ixtiyari diqqəti səciyyələndirin.
8)
Ġxtiyari və ixtiyaridən sonrakı diqqət haqqında nə
bilirsiniz?
9)
Diqqətin xarakterik xüsusiyyətlərini Ģərh edin.
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya
24
24
10)
Diqqətin tərəddüdü, yayınması və dalğınlığı
haqqında danıĢın.
11)
Diqqətin inkiĢafı və dərsdə Ģagirdlərin diqqətini
səmərəli təĢkili haqqında nə bilirsiniz?
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
25
25
25
25
25
25
25
25
25
Referat, məruzə və müstəqil tədqiqat üçün mövzular:
1) Diqqət və onun fizioloji mexanizmləri.
2) Diqqətin inkiĢaf mərhələləri.
3) Dərsdə Ģagirdlərin diqqətin səmərəli təĢkili yolları.
4) Diqqətdə pozğunluqlar, onların aradan qaldırılması
yolları.
5) Diqqətin öyrənilməsi yolları.
Ədəbiyyat
Bayramov Ə.Ə., Əlizadə Ə.Ə. Psixologiya. 2-ci nəĢri.-
Bakı, 2002.
Qədirov Ə.Ə. YaĢ psixologiyası. – Bakı, 2003.
Həmzəyev M. Ə. Pedaqoji psixologiya.- Bakı, 1991,
səh.110-111; 113-117.
Həmzəyev M.Ə. YaĢ və pedaqoji psixologiyanın
əsasları. – Bakı,2003.
Əlizadə Ə.Ə. UĢaqlarda diqqətin tərbiyə edilməsi.-
Bakı, 1962
Luriə A.R. Vnimanie i pamətğ, – M, 1975, s.-4-41
Xrestomatiə po vnimaniö – M, 1976
Vıqotskiy L.S. Sobranie soçineniy t.3. 1983, s. 205-239
Qalğperin P.Ə., Kabılğniükaə S.L. Gksperimentalğnoe
formirovanie vnimanii. M-.1974.
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya
26
26
8 - c i F Ə S Ġ L
DUYĞULAR
Q ı s a x ü l a s ə
Duyğular haqqında anlayıĢ. Duyğular haqqında məlumat.
Duyğular hissi idrak prosesi kimi. Duyğuların insan həyatında rolu.
Duyğular və analizatorlar. Duyğular haqqında nəzəriyyələr.
Duyğuların təsnifatı. Duyğuların təsnifatı prinsipləri.
Xarici duyğular. Görmə, eĢitmə, dadbilmə, iybilmə və dəri
duyğuları xarici duyğular kimi; kontakt və distant duyğular. Daxili
duyğuların növləri: üzvi duyğular, müvazinət duyğuları. Əzələ
hərəkət duyğuları. Duyğuların əvəz olunma imkanları.
Duyğuların ümumi qanunauyğunluqları. Duyğuların
ümumi cəhətləri. Həssaslıq və hədlər. Mütləq və fərqləndirmə
həssaslığı və hədlər. Adaptasiya. Duyğuların qarĢılıqlı təsiri.
Sensibilizasiya və sinesteziya. Ardıcıl surətlər.
IV.8.1. Duyğular haqqında anlayıĢ
Duyğu bir psixi proses olmaq etibarilə cisimlərin,
hadisələrin bilavasitə duyğu üzvlərimizə təsiri zamanı yaranır.
Duyğu üzvlərimizə təsir edən nə varsa bunların hamısı
qıcıqlandırıcı adlanır. Qıcıqlandırıcıların yaratdığı oyanma
hissi sinirlər vasitəsi ilə beynə nəql olunur və nəticədə biz
cisimlərin rəngini, dadını, ətrini, səsini, temperaturunu və s.
keyfiyyətini hiss edirik.
Beləliklə də duyğular obyektiv reallığın hissi inikası
olub, hal - hazırda hiss üzvlərimizə təsir edən cisim və
hadisələrin ayrı-ayrı xassələrinin, əlamətlərinin beynində
inikasından ibarət olan sadə psixi prosesə deyilir. Duyğuları