Mahmud qoshg'ariyning pedagogik qarashlari

(Adabsiz na o’zi uchun yomonlik qiladi,
Balki butun dunyoga o’t qo’yadi).
Shunday ekan, har bir inson zohiriy hamda botiniyni bilib, unga amal qilishi zarurligi va bu odob qoidalarini muo’’tabar kitoblardan jam ekanligini aytadi. So’ng yuqorida ta’kidlaganimizdek, insonning barkamol buo’lib etishishida kundalik turmushida zarur botiniy va zohiriy odob qoidalari: salomlashish va ruxsat so’rash, muloqot odobi, uxlash va yo’l yurish, suhbat ahlining o’zini tutishi, er-xotin odorbi, tozalik va ozodalik qoidalari, mehmon kutish, ziyofat va ovqatlanish odobi, safar qoidalari bayon etiladi.
Turkiston mintaqasida naqshbandiya tariqati keng tarqalgani bois asarda tasavvuf ahliga tegishli ko’rsatmalar ham yoritib o’tilganligini alohida ta’kidlab o’tish joiz. Ayni paytda, bu ko’rsatmalar xalqimiz kundalik turmush tarziga singib ketganini kuzatish mumkin. Bu kitob Turkiston xalqi orasida katta shuhrat qozongan va ilm ahli orasida qadrlanib, keng istifoda etilgan. Bu davrda barcha madrasalarda majburiy fan sifatida «Qur’on», «Tafsir», «Odob as-solihin», «Sabot ul-ojizin», «Hadis» o’qitilardi.
Asarda keltirib o’tilgan odob-axloq me’yorlarining batafsilligi va «ashobi shari’at va arbobi tariqat kutubi mo’’tabarlaridin jam’ qilingan»ligi uning ishonchli va qimmatli manba ekanligini namoyon etadi.
Masalan, milliy-diniy qadriyatlarimizning ajralmas qismi «aql (eyish), sharob (ichish) va ziyofat (mehmon kutish)» odobida o’ttizta, «salomlashish» odobida o’n ikkita koidani tartib bilan sharxlab, keltirib, o’tgan. Ulardan makruh, mustahab va farz hisoblangan amallar Xadislarga asoslangan holda yoritilgan.
Jumladan, asarning birinchi bobining uchinchi faslida berilgan muloqot (uchrashuv) odobiga oid tavsiyalari (ko’rsatma) ham diqqatga sazovor. Bunda uchrashganda qo’l berib ko’rishish, ammo ko’rishganda qo’l uchi bilan emas balki, astoydil ikki qo’lni berib ochiq yuz bilan ko’rishish odobi bayon etilgan.
Bu o’rinda qo’l berib ko’rishishlik haqida Payg’ambar (s.a.v.)dan quyidagi hadis vorid bo’lgan: