Mahsulotlarni yorliqlash

Mahsulotlarni yorliqlash.

 
REJA:
1. Iste’mol qadoqlash yorliqlari.
2. Transport yorliqlari..
3. Ularning xom ashyo va mahsulotlar turiga ko’ra nomerlari va belgilari.
 
Tayanch so’z va iboralar: qadoqlash yorliqlari, transport yorliqlari, shtrix kodlanish, reklama turlari, qadoqlash apparatlari, germetizatsiya.
Iste’mol qadoqlash yorliqlari. Transport yorliqlari. Ularning xom ashyo va mahsulotlar turiga ko’ra nomerlari va belgilari
Mahsulot assortimenti: meva va sabzavot sharbatlari, kompot va murabbolar, sabzavot va meva marinadlari, gazak konservalar, tuzlamalar va quritilgan mahsulotlardan iborat.
Bizga ma’lumki, bugungi kunda mahsulotlarni qadoqlash uchun qo’llaniladigan idishlar turli-xil materiallardan tayyorlanmoqda va shu bilan bir paytda bu mahsulotlar turli xil konstruktsiyali jihozlarda qadoqlanishi mahsulotlarni tabbiy sifatini saqlab qolishda katta ahamiyatga ega.
Konservalangan meva va sabzavotlarni joylashda turli joylash materiallaridan foydalaniladi. Yog’och idishlarni(yashik, quti, bochka) bargli va tilyog’och daraxtlari yog’ochidan yasaydilar.
Yog’ochdan yasaydigan idishdagi namlik 16-18 % dan oshmasligi kerak.
Tunuka idishlar shakli jihatidan amaliyotda ko’p tarqalgan silindrli va figurali bo’ladi, konstruksiyasi bo’yicha terma va tamg’alangan holda tayyorlanadi. Silindrli banka idishlarini tayyorlash usuli, hajmi va o’lchamlari 7-jadvalda keltirilgan.
Terma holdagi bankalar korpus, qopqoq va tag qismidan iborat, tamg’alangan idishlar esa maxsus presslarda, uning qopqog’i alohida tayyorlanadi.
Meva va sabzavotlarni konservalashda ko’p qo’llaniladigan idishlardan tsilindrli tunuka idishlar bo’lib, ayniqsa 9, 12, 13, va 14 raqamdagi, hamda ayrim hollarda 8 va 3 raqamdagi terma va tamg’ali idishlar ishlatiladi.
Idishlarni tayyorlash uchun olib kelingan tunuka (jest) larni qalinligi bo’yicha navlarga ajratiladi. Bundan tashqari ularni sifati tekshiriladi, ya’ni zanglagan, teshilgan va har-xil dog’i bor tunukalar chiqitga chiqariladi.
Diskli qaychilar yordamida tunuka korpus uchun kesiladi va korpus holatiga keltirilib, ularni qulf shaklida yopiladi. So’ngra qalay va qo’rg’oshin aralashmasini (40-50; 60-40%) bir xilda yopilgan joylariga surtiladi. Surtilgan aralashma birlashtirilgan korpusning ichki va tashqi tomonidan chiqib ketmasligi kerak. Keyin maxsus mashina yordamida korpusni chekka qismlari, ya’ni tag va qopqoq yopadigan joylariga ishlov beriladi. Korpusga tag qismi press yordamida tamg’alanadi.
Idishni birlashtirilgan joylarini germetikligini yaxshilash maqsadida suv-ammiak pastasi qo’llaniladi. Bu pastani surtilgandan so’ng idishni quritish pechiga yuboriladi va bu jarayonda pastada bo’lgan erituvchidan tozalanadi, ustki qismida germetik bo’lgan yupqa elastik plyonka qoladi.
Idishni tag qismini tamg’alanayotgan paytda unga bir yo’la 10 ta shartli belgilarni ham tamg’alanadi. Masalan, K- konservali, M- go’sht sanoati, R- baliq sanoati va h.k. Bundan tashqari shu korxonani o’zining raqami va ishlab chiqargan yili (oxirgi raqamini) tamg’alanadi. Misol tariqasida konservaning tagida K 156 tamg’alangan bo’lsa, u holda «konserva sanoatidagi» 15 raqamli korxona 1996 yili ishlab chiqqanligini bildiradi.
Konserva korxonasini tunuka tsexida idishni qopqoqlari ishlab chiqiladi, lekin ishlab chiqilayotgan vaqtda ularga hech qanday belgi tamg’alanmaydi.

Sig’imi, mm	Qabul qilingan idishlarni raqamlanishi	Ichki diametri, mm	Tashqi diametri, mm	Tashqi balandligi, mm	Tayyorlash usuli
1	2	3	4	5	6
69	34	50,5	53,7	42,0	terma
93	24	50,5	53,7	54,0	terma
96	1	72,8	76,0	27,0	tamg’ali
96	35	59,5	62,7	42,0	terma
137	36	50,5	53,7	76,0	terma
153	20	59,5	62,7	623	terma
175	2	99,0	102,3	27,0	tamali
191	23	59,5	63,7	76,0	terma
213	39	50,5	53,7	114,0	terma
122	40	91,0	94,3	42,0	ter.va tam.
240	5	83,4	86,7	51,4	terma
241	3	99,0	102,3	39,2	ter.va tam.
260	4	72,8	76,0	70,0	terma
316	7	72,8	76,0	83,4	terma
353	8	99,0	102,3	53,2	ter.va tam.
364	9	72,8	76,0	95,0	terma
444	43	72,8	76,0	114,0	terma
473	11	99,0	102,5	69,4	terma
565	12	99,0	102,5	81,4	terma
767	45	91,0	94,5	126,0	terma
889	13	99,0	102,5	123,6	terma
2060	46	223,0	226,9	61,0	terma
3020	14	153,1	157,1	172,5	terma
8760	15	215,0	219,4	249,7	terma
9515	48	223,0	227,4	282,0	terma

Idishning qopqog’i konserva tsexida mahsulotni solgandan keyingina markirovka qilinadi. Markirovka quyidagi raqamlardan iborat bo’ladi: Birinchi ikkita raqam - smena raqami, keyingi ikkita raqam konservaning ishlab chiqilgan vaqti-kuni, harf esa mahsulotni ishlab chiqilgan oyini shartli indeksini bildiradi ( masalan, A-yanvar, V-fevral, E- iyun va h.k, faqat Z harfi qo’yilmaydi). Oxirgi hisob raqami konservalarni assortiment raqamini bildiradi. Masalan; idishning qopqog’ida 105JOOZ markirovka tamg’alangan bo’lsa, konserva 1 smenada 05 iyul kuni ishlab chiqilgan 003-ko’k no’xat konservasini bildiradi.
Tunuka idishlarni maxsus avtomatlashtirilgan liniyalarda minutiga 300-400 banka ishlab chiqariladi.